آموزش فیلمنامه نویسی
فیلم نامه نویسی ( Screenplay ) یا سناریو نویسی ( Scenario )
تعریف فیلمنامه ( سناریو )
فیلمنامه یا سناریو داستانی است که همراه با توضیحات مربوط به صحنه‌ها برای ساخت فیلم نوشته می‌شود. به نویسنده فیلمنامه، فیلمنامه نویس یا سناریست می‌گویند.
تاریخچه فیلمنامه نویسی ( سناریونویسی )
در روزهاي نخستین تاريخ سينما چيزي بعنوان فيلمنامه وجود نداشت، سينما برای همگان تجربه ی تازه محسوب می شد . بیشتر فيلمها بدون طرح و متن اجرائی تهیه می شدند . و برخی از فیلم ها گاها تنها با تکیه بر يادداشت های شخصی کوچک شكل مي گرفتند.
با گذشت زمان با تکمیل و تجهیز شدن طرحهاي اجرائی ، توجه به سبک روایت داستان ها و نیاز به جذب مخاطب بیشتر از طریق داستان گوئی و تخیل پردازی ، استفاده از فيلمنامه منسجم ضرورت پيدا کرد. فیلم نامه های اولیه بیشتر شبیه خلاصه داستان بودند . فیلم سازی گراف اولین شرکت فیلم سازی بود که که نویسندگان را به خدمت گرفت شرکت بیوگراف بود . ورود نویسندگان به عرصه سینما به اوایل قرن بیستم بر می گردد .
انواع فیلم نامه ( سناریو )
فیلمنامه ها به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
- فیلمنامه های داستانی
- فیلم نامه های مستند
فیلمنامه های داستانی نیز به به سه دسته تقسم بندی می شوند :
- فیلمنامه های کوتاه
- فیلمنامه های بلند
- فیلمنامه های سریالی
انواع ساختار فیلمنامه
فیلم نامه ها از نظر ساختاری به چند دسته تقسیم بندی می شوند :
1- فیلنامه با ساختار خطي :
در اين نوع ساختار، داستان فیلم از یک نقطه شروع شده ، روال طبيعي زماني خود را طي کرده وبه انتها مي رسد.
2- فیلمنامه با ساختار مدور:
در اين نوع ساختار، داستان فیلم ازیک نقطه شروع شده و مانند بومرنگ، پس از طي چند مرحله دوباره به همان نقطه آغازین که در ابتدا نشان داده شده بود، باز مي گردد.
3- فیلمنامه با ساختار منقطع :
دراين نوع ساختار، هر بخش از فیلمنامه در زمان خاص و به صورت مجزا اتفاق می افتد و هر بخش نکته به خصوصي از داستان را ارائه مي دهد.
4- فیلمنامه با ساختار مارپيچ :
دراين نوع ساختار بیننده شاهد حرکت مارپيچي زمان است . داستان از میانه آن شروع مي شود وبه طرف گذشته حرکت مي کند وسپس دوباره به سمت زمان حال به پيش مي رود و بیننده دوباره قسمت های مياني داستان که يک بار در ابتداي فيلم دیده را با اطلاعات بیشتر خواهد دید و سپس جریان فيلم تا انتها به پيش مي رود.
5- فیلم نامه با ساختار دو وجهي يا چند وجهي :
دراين نوع ساختار، حادثه هاي واقعي يا وقايعي که مي توانستند جايگزين آنها بشوند، درهم مي آميزند. بطور مثال ديدگاههاي چند فرد درمورد يک واقعيت و يا نقطه نظر يک فرد که در حال خواب ديدن( واقعيت خيالي) است ، به موازات حادثه هاي اتفاق افتاده واقعي تصوير مي شوند.
6- فیلمنامه با ساختار شکسته :
اين ساختار مانند يک «کولاژ» از قسمتهاي مختلف تشکيل شده است . در این مدل وقایع و حوادث جداگانه به تصویر کشیده می شوند .
عناصر فیلم نامه ( سناریو )
همه فیلمنامه ها از عناصر مشترکی تشکیل شده اند . حضور تمام این عناصر در یک فیلم نامه ضروری است و عدم توجه به هریک ازاین عناصر منجر به ایجاد ناهماهنگی و اختلال در روند تولید فیلم خواهد شد . با توجه به اهمیت عناصر تشکیل دهنده فیلمنامه در ادامه به ارائه توضیحات اجمالی در مورد این خواهیم پرداخت :
• توصيف (Action)
این عنصر شامل توضیح در مورد صحنه های فیلم می باشد . در این مرحله نویسنده به جزئیات موجود در صحنه و چگونی آنها اشاره می کند . این بخش یکی از خلاقانه ترین بخش های نوشت فیلمنامه محسوب می شود .
• عنوان صحنه (Scene Headings)
منظور از عنوان صحنه مکان (location ) مورد نظر نویسنده می باشد . در این قسمت نویسنده با اشاره مستقیم به مکان دقیق مورد نظر برای ضبظ فیلم اشاره می کند .
• نام شخصیت های فیلم نامه (Character Name)
این عنصر شامل نامگذاری شخصیت های داستان و استفاده از این اسامی در طول داستان به منظور تعیین گویندگان دیالوگ ها می باشد .
• توضيح (Extension)
یک مشخصه توضیحی درباره گفتار شخصیت است که در سمت چپ نام شخصیت قرار داده شده و نشان می دهد این صحبت در صحنه دیده می شود یا اینکه تنها قابل شنیدن می باشد.که با توصیف صحنه و یا حالت شخص همرا است .
• گفتار (Dialogue)
بیان کلیه مکالمات درونی و بیرونی یک داستان . این عنصر با حفظ کامل ویژگی های کلامی شخصیت های داستان نه تنها به محتوای مورد نظر اشاره می کند بلکه با استفاده از ترفند های خاص به نشان دادن ویژگی های شخصیتی گوینده نیز می پردازد.
• حالت شخص (Parenthetical)
این توضیحات درواقع برای کمک به هنر پیشه ها هستند که متوجه شوند جمله را چطور و با چه لحنی ادا نمایند
• انتقال (Transition)
این مورد برای زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که شخصیت داستان در حال انتقال به صحنه یا نمای دیگراست .
• نما (Shot)
نما در فیلمنامه در واقع اشاره ای است تا در صحنه بر روی یک شخص یا شی خاص تمرکز نماییم. تنها باید به این نکته بسیار توجه داشت که "صحنه را کارگردانی نکنیم". به عبارت دیگر تنها زمانی از این عنصراستفاده نماییم که واقعاً ضروری بنظر بیاید.
• گفتارموازي (Dual Dialogue)
این مورد زمانی که بخواهیم نشان دهیم دو کارکتر همزمان در حال صحبت هستند، استفاده می شود.
ویژگی های فیلمنامه خوب
از آنجا که در صنعت فیلم سازی مخاطب در درجه اول اهمیت قرار دارد اولین ویژگی فیلمنامه خوب توانایی در برقراری ارتباط با مخاطب است . فیلمنامه خوب با داشتن ساختار منسجم و منطقی می تواند مخاطب را در تمام طول فیلم با خود همراه سازد .
خصوصیات فردی مورد نیاز فیلمنامه نویسی
1- اشتیاق و علاقه زیاد و توانایی در نوشتن – علاقه و استعداد ذاتی از مهم ترین عوامل در موفقیت هر فیلمنامه نویس به شمار می رود .
2- تخیل و خلاقیت پایه و اساس نویسندگی است . نویسندگی بر مبنای تخیل و خلاقیت نویسنده پایه گذاری می شود .
3- آگاهی از اصول و مبانی فیلم نامه نویسی و آگاهی از تکنیک های فنی سینما و توانایی به کارگیری این تکنیک ها
4- تمرکز و دقت یکی از ملزومات اجتناب ناپذیر در حرفه نویسندگی به شمار می رود . برای در نظر گرفتن کوچکترین موارد و اتفاقات در روند فیلمنامه نویسنده به تمرکز و دقت بالا نیاز دارد .
5- انتقادپذیری یکی از خصوصیات مورد نیاز برای پیشرفت در این حرفه به شمار می آید .
6- انعطاف پذیری یک دیگر از خصوصیات مورد نیاز در این حرفه به شمار می آید .
7- صبر و تحمل برای مقابله با ناهمواری هایی که در روند نوشتن فیلمنامه ممکن است برای فیلمنامه نویس اتفاق بیافتد مانند طولانی شدن زمان ایده پردازی و یا دچار ایست فکری شدن برای مدتی مورد نیاز است .
میزان درآمد فیلمنامه نویسان
فیلمنامه نویسان معمولا به صورت مستقل کار می کنند و درآمد آنها تا حد بسیار زیادی به میزان فعالیت و تعداد فیلمنامه هایی موفق به فروش آن می شوند بستگی دارد .از این رو میزان درامد این حرفه به طور مستقیم با توانایی و مهارت نویسنده در امر نوشتن در ارتباط است .
اهمیت فیلمنامه ( سناریو )
ممکن است فیلم ساخته شده بر مبنای یک فیلمنامه قوی ، موفق نشود اما برعکس این قضیه امکان پذیر نمی باشد ، یعنی تولید فیلم موفق بر پایه فیلمنامه ضعیف به هیچ صورتی امکان پذیر نخواهد بود . از آنجا که فیلمنامه پایه و اساس تولید یک فیلم است ، می توتن ادعا کرد که بخش عظیمی از موفقیت یک فیلم در گرو فیلمنامه است .استفاده از یک فیلمنامه خوب می تواند تاثیر به سزایی در میزان موفقیت فیلم داشته باشد . به عبارت ساده تولید فیلم موفق در گرو استفاده از فیلمنامه موفق است . فیلمنامه موفق علاوه بر تضمین کیفیت فیلم با کمک به تسهیل و تسریع نمودن روند پروژه ساخت فیلم می تواند منجر به صرفه جویی در زمان ، انرژی و هزینه شود .
دوره های آموزشی فیلمنامه نویسی
با توجه به اهمیت فیلمنامه نویسی در صنعت فیلم سازی ، علاقه مندان به ورود به عرصه فیلم سازی تنها با گذراندن دوره های آموزشی فیلمنامه نویسی می توانند شرایط ورود به این عرصه را برای خود مهیا نمایند . در سال های اخیر با توجه به شکوفایی صنعت فیلم سازی و سیل عظیم علاقه مندان ورود به این حرفه دوره های آموزش فیلمنامه نویسی در لیست پر طرفدارترین های این صنعت قرار گرفته است ، در همین راستا مراکز آموزشی زیادی از جمله مرکز آموزش مجازی پارس اقدام به برگزاری دوره های آموزشی فیلمنامه نویسی و ارائه مدرک فیلمنامه نویسی کرده اند . علاقه مندان می توانند با گذراندن دوره های آموزشی فیلمنامه نویسی ، کسب دانش و مهارت مورد نیاز و اخذ مدرک فیلمنامه نویسی برای ورود به بازار کار اقدام نمایند .
سرفصل های آموزشی دوره فیلمنامه نویسی
- به کار گیري عناصر ساختاري فیلمنامه براي نوشتن یک اثر دراماتیک
- خلق یک ماجراي نمایشي براي معرفي اندیشه کلي شخصیت اصلي داستان
- نوشتن داستان و به کار گیري آن در فیلمنامه . نوشتن طرح
- بهره گیري از زندگي واقعي و تبدیل آن به یک قصه دراماتیک
- خلق فیلمنامه سه پرده اي
- خلق کشمکش به عنوان عنصر اساسي فیلمنامه داستاني
- خلق شخصیت و شخصیت پردازي دراماتیک
- نوشتن دیالوگ و خلق گفتگوهاي دراماتیک
- انتخاب عنوان مناسب براي فیلمنامه
- فیلمنامه کوتاه
- فیلمنامه بلند
- فیلمنامه سریالی
- فیلمنامه اقتباسی
- فیلمنامه مستند
با توجه به اهمیت فیلمنامه بعنوان پایه و اساس پروژه تولید فیلم ، گذراندن دوره های آموزشی فیلمنامه نویسی می تواند زمینه ساز ورود علاقه مندان به این عرصه باشد از این رو گذراندن دوره های آموزش فیلمنامه نویسی به کلیه علاقه مندان این رشته توصیه می شود .
