آشنايي با تذهيب کاري

هنر تذهيب چيست؟

تذهيب کلمه اي عربي است. اين کلمه از ريشه ذَهَب به معناي طلا و زر مشتق شده و به‌معني آن زرنگار كردن، زراندود كردن، زرگرفتن، زركاري و طلاكاري کردن است. هنر تذهيب ، هنر آراستن وزيبا سازي صفحات کتاب است. در اين هنر با استفاده از نقش ها و طرح هاي زيبا و رنگارنگ، اسليمي ، ختايي ( ختایی یا خطائی ممکن است از خط گرفته شده باشد ویا منسوب به شهر ختن باشد. واز جمله نقشهایی اساسی هنرهای تزئنی ایرانی است که از ترکیب گل وغنچه وبرگ پدید می‌‌آید. وهرگردش موزون ان را یک بند می‌خوانند. برخی منشا این گل را شهر ختن کشور چین می‌دانند. وعنوان ختائی را از همین نام گرفته‌اند وگروهی دیگر به واسطه عدم تطابق این طرح‌ها را با طبیعت ان‌ها را خطایی (ناشی از سهو وخطا) دانسته‌اند. لیکن با توجه به تاثیر پذیری هنر نقاشی ایران از هنر چین ومقام ومنزلت شهر ختا یا ختن در ادبیات فارسی وشباهت این طرح‌ها به نقشه‌های تزیئنی چینی و نسبت دادن ان‌ها به ختن بی‌مناسب نخواهد بود. و در تعریفی دیگر طرح ختایی را مشتمل بر نقش گل‌ها و ساقه وبرگهای می‌دانند که نمونه ان‌ها در طبیعت نیست لیکن ان‌ها را می‌توان با الهام وگرده برداری از گلهای مختلف وتلفیق آن‌ها با یکدیگر پدید آورد.) و به ويژه با استفاده از رنگ طلا به زيبا سازي صفحات کتاب ها مي پردازند. هنر تذهيب يکي ازشاخه هاي هنر نگارگري ايراني است .

خرید دوره آشنایی با تذهیب کاری

هنر تذهيب و نگارگري شامل استفاده از کليه اصول طراحي نقوش ايراني اسلامي که به آن ها نقوش اسليمي نيز مي گويند است اين نقوش با استفاده از رنگهاي مانند آبرنگ ، گواش ، اکريليک ، رنگ طلا و نقره روي مقواهايي با جنس خاص به اجرا در مي آيند .

هنر-تذهيب-چيست

تاريخچه هنر تذهيب

پيشينه هنر تذهيب در ايران به دوران ساسانيان مي‌رسد. پس از ورود دين مبين اسلام به کشور ايران، اين هنر به خدمت حكومت‌هاي اسلامي درآمد و از آن پس در زمره هنرهاي اسلامي قرار گرفت.در دوره سلجوقيان هنرمندان با گرايشات ديني اقدام به تزئين قران و ساير کتب مذهبي با استفاده از اين هنر کردند. اوج شکوفايي اين هنر در عصر تيموريان بود .در اين دوره هنرمندان تذهيب کار از سراسر ايران فراخوانده شدند و حسب الامر دولت در كتابخانه‌هاي مهم پايتخت مشغول به تذهيب کاري و آراستن کتاب هاي باا رزش ديني، علمي، و ادبي شدند . بسياري از آثار برجسته و ارزشمند به جا مانده از اين هنر مربوط به دوره تيموريان است . پس ازاين دوره و با شروه حکومت صفويا ن هنر تذهيب وارد دوران رکود خود شد و دردوران افشاريان ، زنديان ، و قاجاريان نيز تحول چشمگير در حوزه اين هنر به وجود نيامد . اما بقا ي اين هنر مديون تلاش برخي هنرمندان دلسوز در اين عرصه است .

انواع تذهيب

هنر تذهيب به دو نوع مختلف تقسيم مي شود : تذهيب شانه اي و تذهيب معرق
تذهيب شانه اي بر روي کاغذ ابري انجام مي شود و ابداع کننده آن ابوطالب مدرس از هنرمندان دوره قاجار بوده است .
تذهيب معرق بر روي کاغذهاي ضخيم و مخصوصي انجام مي شد و ابداع آن به دوره صفويان بر مي گردد .

آموزش هنر تذهيب

در اين بخش به آموزش گام به گام اين هنرخواهيم پرداخت .

اولين قدم براي آموزش هنر تذهيب تهيه تجهيزات و مواد مورد نياز است (مداد کم رنگ ، کاغذ پوستي، قلمو ، پالت ، رنگ وغيره). پس از تهيه ابزار و وسايل مورد نياز براي شروع کار تذهيب،اولين قدم رسم کادراست ، رسم کادر محدوده کار را تعيين مي نمايد . در مرحله بعد به طراحي طرح اوليه روي يک کاغذ پوستي مي پردازيم ، به منظور افزايش دقت و سرعت در کار مي توان يک چهارم طرح مورد نظر را طراحي و سپس بوسيله تا زدن کاغذ نقش طراحي شده را به سه قسمت ديگر انتقال داد .

در مرحله بعد نقش طراحي شده را به صفحه اصلي انتقال مي دهيم . براي انتقال طرح به صفحه اصلي از مداد بسيار کمرنگ استفاده مي کنيم و پس از انتقال طرح به صفحه اصلي به وسيله دستمال تا حد ممکن آثار مداد را از صفحه پاک کرده زيرا آثار مداد بر صفحه مانع چسبيدن طلا بر سطح صفحه مورد نظر خواهد شد . مرحله بعدي رنگ کردن قسمت هاي مورد نظر با ورقه يا ذرات طلا است .

در گذشته ابتدا با استفاده از ضربه زدن برقطعات طلا ، ورق هاي طلا درست مي کردند و در مرحله بعد با وارد کردن ضربه به ورق هاي طلا آن را به ذرات طلا تبديل مي کردند و براي ايجاد خاصيت چسبندگي اين ذرات را با عسل ، صمغ يا سيريش مخلوط کرده و در نهايت براي رنگ کردن قسمت هاي مورد نظر از آن استفاده مي کردند. با پيشرفت تکنولوژي و توليد دفترچه هايي با ورق هاي طلا تنها مرحله حل کردن ذرات طلا در عسل ، صمغ يا سيريش بوسيله دست انجام مي شود .

نکته مهم در استفاده از اين رنگ هم زدن آن قبل از استفاده است زيرا با توجه به سنگين بودن وزن طلا و سرعت ته نشين شدن آن در در صورت هم نزدن رنگ از يک نواختي مورد نياز برخوردار نخواهد بود . پس از رنگ کردن قسمت هاي مورد نظر با طلا با استفاده از يک سنگ عقيق کار را اصطلاحا نقره کاري ( منظور کشيدن سنگ عقيق بر روي قسمت هاي رنگ شده با طلا به منظور براق سازي رنگ است ) مي کنيم .

آموزش آشنایی با تذهیب کاری

مرحله بعدي انتقال طرح روي مقواي اصلي است . دراين مرحله ابتدا به منظور زيرسازي و افزايش استحکام مقواي مورد نظر با استفاده از خمير نشاسته منافذ موجود در بافت مقوا را از بين خواهيم برد .رو ش کار به اين صورت است که پس از مخلوط کردن پودر نشاسته با آب با استفاده از يک دستمال به مقدار مورد نياز از خمير را در دفعات متعدد روي سطح مقوا مي کشيم . اي عمل با عث پر شدن منافذ موجود در سطح مقوا شده و علاوه افرايش ميزان استحکام مقوا در صيقلي شدن سطح هم تاثير به سزايي دارد .براي داشتم زمينه رنگي مي توان به جاي آب در تهيه خمير نشاسته از چايي ، گل گاو زبان و غيره استفاده کرد .در صورتي که مقوا در اثر رطوبت خمير انحنا پيدا کرد زماني رطوبت آن کم شد با استفاده از اعمال فشاربوسيله يک جسم سنگين مانند کتاب مقوا را صاف مي کنيم .

پس از آماده سازي مقوا طرح آماده را که قسمت هاي مورد نظر آن را با طلا رنگ کرده ايم روي اين صفحه انتقال مي دهيم که به اين عمل اصطلاحا برگردان مي گويند .

آموزش-هنر-تذهيب

پس از انتقال طرح و قسمت هاي طلاکاري شده رو مقواي زير سازي شده نوبت به رنگ آميزي گل ها و ساير طرح هاي اطراف قسمت هاي طلاکاري شده مي رسد . براي اين کار استفاده از رنگ هايي که پوشش مناسبي دارند استفاده مي کنيم . تنوع رنگ در اين مرحله بسيار حايز اهميت است . استفاده از سايه روشن و ترکيب رنگ هاي گرم و سرد جلوه بسيار زيبايي به کار خواهد داد .

پس از اتمام کار تا زمان خشک شدن صبر کنيد و سپس نوبت به قاب گرفتن اثر مي رسد . در اين مرحله با استفاده از يک حاشيه با ضخامتي حدود دو تا سه ميلي متر مانع تماس مستقيم شيشه قاب با شويد ، در نتيجه تماس شيشه با سطح کار نميتواند در گذر زمان منجر به کاهش کيفيت کار شود و اثر هنري شما ساليان سال با همان کيفيت اوليه محفوظ خواهد ماند .

دوره های آموزشی هنر تذهيب

در گذر زمان بسياري از هنرهاي قديمي و اصيل مورد هجوم هنرهاي مدرن قرار گرفته اند و به دست فراموشي سپرده شده اند . اما در سال هاي اخير با تلاش و کوشش گروهي از هنرمندان دلسوز برخي از اين هنرها جاني دوباره گرفه اند. از سوي ديگر با توجه به رونق صنعت گردشگري در سراسر دنيا بسياري از هنرهاي دستي اصيل مورد توجه گردشگران قرار گفته اند و بازار خوبي پيدا کرده اند. هنر تذهيب يکي از هنر هايي است که درسال هاي اخير مورد توجه بسياري از اهالي هنر و گردشگران قرار گرفته است . به همين دليل در سالهاي اخير دوره هاي آموزشي هنز تذهيب مورد توجه علاقه مندان هنر قرارگرفته است و در همين راستا بسياري از مراکز آموزشي هنري اقدام به برگزاري دوره هاي آموزش تذهيب نموده اند .

يکي از مراکز معتبر مرکز آموزش مجازي پارس است . اين مرکز با ارائه بسته هاي آموزشي هنر تذهيب علاقه مندان را در راستاي رسيدن به اهدافشان ياري مي نمايد. علاقه مندان پس از گذراندن اين دوره آموزشي مدرک معتبر دوره آموزشي تذهيب را از مرکز آموزش مجازي پارس دريافت خواهند کرد .

در ادامه به برخي از سرفصل هاي دوره آموزشي هنر تذهيب اشاره خواهيم کرد :