پرورش قارچ های صدفی
این مقاله با عنوان پرورش قارچ های صدفی توسط مرکز آموزش مجازی پارس جمع آوری و منتشر شده است .
پرورش گیاهان در گلخانه و فضاهای بسته ، سالهاست که در کشورهای مخالف جهان اغاز گشته و نتایج مطلوبی را به دنبال داشته .این محل با ایجاد شرایط محیطی مناسب ، امکان استفاده تقریبا همیشگی از زمین های کشاورزی ، در سطح محدود و با تراکم گیاهی بالا را فراهم می سازد و درنتیجه ، میزان تولید به نحوی چشمگیر افزایش می یابد. تولید گلخانه ای علاوه بر فراهم ساختن امکان کنترل شرایط محیطی توانایی کشت عمومی را به تولید کنندگان می دهد : به گونه ای که گسترش افقی ، جای خود را به توسعه کشت در طبقات مختلف داده و بدین ترتیب حداکثر بهره برداری از زمین امکان پذیر می شود. قارچ خوراکی یکی از گزینه هایی قابل انتخاب برای تولید در سالن های تحت کنترل با کشت چند طبقه ای است که ما در این تحقیق به ان می پردازیم .
در این روند ، علاوه بر حذف محدودیت سطح و فراهم شدن امکان به کار گیری فضاهای کوچکی همانند گلخانه، زیر زمین ، گاراژ و انبار های خانگی روستایی برای پرورش قارچ ، امکان جلوگیری از اتلاف زمان و سرمایه جهت اماده سازی خاک نیز وجود دارد ، زیرا قارچ ها روی بستر هایی از مواد عالی خام یا پوسیده ، رشد می یابند مواد زاید حاصل از مزارع ، کارخانه ها و محل های پرورش دام و طیور که اجزای جدا نشدنی کار کشاورزی می شوند ، پس از آماده سازی ، در ابعاد گسترده برای این نوع کشت قابل استفاده هستند . ( پرورش قارچ های صدفی )
هر ساله هزاران تن ماده زاید کشاورزی با ارزش غذایی پایین ، میتوانند پس از استفاده در بستر کشت قارچ ، به عنوان پس مانده های فرایند تولید، در خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد.
نکته مهم:
اگر هنوز ثبت نام نکرده اید برای درخواست مشاوره تلفنی رایگان این فرم را تکمیل کنید و یا عدد 2 را به 30006016 پیامک نمایید. مشاورین مرکز در اسرع وقت با شما تماس گرفته و اطلاعات کاملی پیرامون دوره آموزش مجازی پرورش قارچ های صدفی و مدرک معتبر پایان دوره آن در اختیارتان خواهند گذاشت. قارچ های صدفی از جمله قارچ های تجزیه کننده اولیه هستند که به طور مستقیم روی بستر کشت حاوی مواد لیگنینی و لیگنو سلولزی قادر به رشد بوده، نیازی به تخمیر شدن مواد اولیه با انجام عمل کمپوست سازی ندارد این قارچ ها علاوه بر ظاهر زیبا و عطر و طعمی دلپذیر ، منبع غذایی ارزشمندی برای انسان ها به شمار می آیند .
آمار جهانی تولید قارچ های خوراکی نشان میدهد که در دهه اخیر ، تولید قارچ به دلیل اسانی کشت و بازده بیولوژیکی بالا ، چهارصد برابر شده است .
چین یکی از عمده ترین تولید کنندگان قارچ در سطح جهان است که64 درصد از کل تولید قارچ جهان در بر میگیرد همچنین این کشور 85درصد از کل تولید قارچ صدفی را در سطح جهان به خود اختصاص داده است .
امید است ، با گسترش اطلاعات علمی پرورش قارچ در ایران و وارد شدن مسئولان به حیطه عمل ، تولید این محصول ارزشمند هر چه بیشتر گسترش یابد و با توجه به استعداد ایرانیان در این رشته ، این سر زمین به یکی از تولید کنندگان عمده قارچ تبدیل شود.
فصل دوم : تاریخچه پرورش قارچ خوراکی ( پرورش قارچ های صدفی )
در جهان و ایران
ایران ، به رغم داشتن استعدادهایی فراوان ، حتی از کشورهایی اسیایی هم عقب ماند و سال ها پس از هند ، چین و ژاپن به این کار مبادت ورزید . برای اولین بار کشت قارچ دکمه ای توسط اقای احیایی و با همکاری آقای اسمیت در داخل غارهای کن ، در شمال تهران ، انجام گرفت و در سال 1335 ، شروع به عرضه محصول کرد . در اواخر سال 1356 تولید بذر قارچ دکمه ای توسط مهندس پیرایش با همکاری دکتر بهروز بهبودی به صورت ازمایشی اغاز شد و توسط دکتر بهبودی ادامه یافت . اما کشت قارچ صدفی ، برای نخستین بار توسط دکتر مصطفوی در سازمان تحقیقات کشاورزی اولین شروع شد . ایشان دست به تاسیس واحد تولید قارچ در گلوک به نام اسب سفید زد که در سال 1365 بهره برداری شد ولی در حال حاضر غیر فعال است . پس از ان ، واحدهایی تولید کننده قارچ صدفی بسیاری در سطح کشور ایجاد شده اند که به ویژه تجمع انها در سطح استان های تهران ، مازندران ، اصفحان و گیلان بسیار چشمگیر است .
برای ثیت نام در دوره آموزش پرورش قارچ های صدفی کلیک کنید.
فصل سوم : ارزش غذایی قارچ های خوراکی ( پرورش قارچ های صدفی )
یکی از پرسشهایی که اکثر مصرف کنندگان قارچ در ذهن خود میپرورانند ، این است که ایا خرید قارچ با نرخ فعلی به صرفه است یا نه ؟ ( به عبارت دیگر چه چیزی در قارچ موجب برتری ان نسبت به برخی دیگر از فراورده های غذایی می گردد .) در پاسخ به این سوال بهتر است میان گوشت قرمز و قارچ مقایسه ای داشته باشیم چرا که بیشتر مصرف کنندگان ، این مورد را به عنوان نمونه ذکر میکنند و عقیده دارند که خرید گوشت قرمز به صرفه تر از قارچ است . برای اینکه موضوع روشن تر گردد ، شایسته است نگاهی به نکات زیر بیاندازیم :
- حجم یک کیلو گرم قارچ تقریبا دو برابر یک کیلو گرم گوشت است .
- بهای یک کیلو گرم گوشت ، نزدیک به دو برابر یک کیلو گرم قارچ است .
- قارچ ، چربی ، استخوان و رگ ندارد .
- قارچ نیاز به پاک کردن ندارد و تقریبا تمامی بخش های ان قابل مصرف است .
- تنوع غذایی قارچ تقریبا برابر گوشت قرمز است .
- قارچ در پیشگیری از بعضی بیماری ها موثراست .
- مواد معدنی ، اسید های امینه و ویتامین ها در خاک به فراوانی یافت میشوند .
- پروتئین قارچ تقریبا از همه ی سبزیها بیشتر و از پرو تئین گوشت کمتر است .
فصل پنجم : انواع قارچ های خوراکی پرورشی
قارچ ها را میتوان به دو گروه سودمند و زیان اور تقسیم کرد . قارچ های سودمند دارای مصارف خوراکی و صنعتی هستند و به صورت طبیعی یا مصنوعی تولید میشوند . از 250000 گونه قارچ موجود در طبیعت ، 10000 گونه ان سمی و حدود 2000 گونه از 30 جنس به عنوان قارچ های خوراکی مرغوب شناخته شده اند . انواع قارچ های خوراکی شناخته شده در جهان عبارتند از :
قارچ های خوراکی دکمه ای :
سه گونه ی ارزشمند از قارچ های دکمه ای عبارتند از
الف . اگاریکوس بیسپوروس
ب. اگاریکوس بیتورکوئیس
ج. اگاریکوس برانسسنز
قارچ های خوراکی صدفی :
این قارچ در طبیعت روی درختان و شاخه های خشک رشد میکنند . پرورش این قارچ ها به دلیل مزایایی مانند عدم نیاز به تهیه کمپوست ، تولید زیاد قدرت ساپروفیتی بالا ، اسان است . قارچ های صدفی قادر هستند در شرایط گرم سیری و نیمه گرمسیری پرورش یابند که در مقابل تنش های دمایی از خود مقاومت نشان دهند .
انواع قارچ های خوراکی صدفی
2.1 قارچ صدفی صدف درخت
2.2 قارچ صدفی فلوریدا
2.3 قارچ صدفی طلایی
2.4 قارچ صدفی خرما
2.5 قارچ صدفی دینگری
2.6 قارچ شاه صدف
2.7 قارچ صدفی ابالون
2.8 قارچ صدفی صورتی
2.9 قارچ صدفی ترخون
2.10 قارچ صدفی کورنوکپی
2.11 قارچ صدفی فلابلاتوس
- قارچ خوراکی والواریلو ، قارچ خوراکی کاهدوست یا قارچ چینی
- قارچ خوراکی جنگل
- قارچ گوش چوب
- قارچ کوپرننوس
- مورالها
- قارچ مرغ چوب یا رقص پروانه ای
- قارچ سر میمون یا ریش پیرمرد
فصل ششم : اصول پرورش قارچ
برای پرورش موفقیت امیز قارچ سه اصل اساسی وجود دارد : تهیه بذر خوب ، اشنایی با روش پرورش قارچ و بدست اوردن بازرهای خوب و مطمئن به یاری این سه مهم به موفقیت در امر پرورش قارچ تا حدود زیادی دست یافتنی خواهد بود .
بذرخوب :
گام نخست در امر پرورش قارچ تهیه ی بذری خوب و با کیفیت مناسب است این بذر باید با توجه به نوع و شرایط اب و هوایی منطقه پرورش ، زمان و ذائقه مدمی که از محصولات استفاده میکنند ، گزینش شود.
1.1 تولید بذر
1.2 نگهداری بذر
1.3 تهیه بذر
پرورش صحیح:
داشتن امکانات کافی و مواد اولیه مناسب به همراه اطلاعات کافی ،می تواند تولیدی خوب را نوید بخشد.پرورش قارچ کاری نیست که بتوان آن را بدون داشتن هیچگونه پیش زمینه علمی یا عملی یا حتی یکی از آنها محقق ساخت. اگر کسی علم و عمل را باهم درآمیزد میتواند در نخستین گام، موفقیتی بزرگ نصیب خود کند.
2.1 آماده سازی سالن
2.1.1 پاکسازی سالن
2.1.2 نصب تجهیزات و وسایل
2.1.3 ایجاد داربست
2.1.4 ضدعفونی سالن
2.2 ساخت کمپوست
2.3 نگهداری کمپوست
2.4 برداشت محصول ومیزان آن
2.5 برخی نشانه ها درپرورش قارچ صدفی
الف. وزن اندک کمپوست وگردنبودن آن
ب. وجود کرم در کمپوست
ج. فراوانی آفات و بیماری ها
د. وجود قارچ های هرز و کپک هادر کمپوست
2.6 پرورش مرحله ای قارچ
بازارفروش مناسب
یکی از مسائل اساسی در کارهای تولیدی ، پیدا کردن بازار فروش مناسب است . شاید برخی افراد بگویند که 50 درصد کار تولید در فروش نهفته است . این 50 در نگاه اول باور کردنی به نظر میرسد ولی وقتی خودتان با این مشکل دست به گریبان شوید به خوبی این موضوع را درک میکند . موارد مهم در امر بازار فروش مناسب عبارت است از
3.1 شرایط چیدن قارچها
3.2 اصول بسته بندی و شیوه های مختلف عرضه قارچ
3.3 بازارهای منطقه ای، استانی، کشوری وجهانی
فصل شانزدهم : تاسیسات پرورش قارچ
انتخاب محل برای ایجاد سالن پرورش قارچ : گزینش محلی مناسب برای احداث سالن پرورش قارچ امری مهم و اساسی است چرا که می تواند بسیاری از مشکلات بعدی را از بین ببرد تا راه پرورش هموار گردد . انتخاب قطعه ای که از لحاظ روطبت و حرارت در وضع مطلوبی باشد می تواند کار پرورش را بسیار آسان سازد افزون براین ، در ایجاد سالن های پرورش قارچ باید به نکات مهمی که در ادامه آورده می شوند توجه داشت :
الف. محل احداث سالن پرورش قارچ به بازارهای فروش تا حد امکان می بایست نزدیک باشد
ب. سالن پرورش قارچ بهتر است که در مسیر وزش بادهای محلی و اغلب به طذف جنوب شرقی یا مشرق و به دور از مسیر جریان سیلاب های فصلی ساخته شود .
ج. سالن پرورش باید دارای راه ارتباطی مناسب با شهر ها باشد تا محصول تولید شده ، با حداقل هزینه ، حمل و نقل و به روش مناسب به بازار مصرف ارسال شود .
د. محل احداث سالن باید دور از مرکز جمعیت انسانی باشد تا سبب آلودگی محیط های مسکونی نگردد.
ه. زمین مورد استفاده برای احداث سالن باید مسطح و مرتفع تر از زمین های اطراف بوده تا امکان زهکشی طبیعی در آن وجود داشته باشد .
و. محل احداث سالن باید در زمین های غیرقابل کشت یا اراضی کم بازده باشد .
انواع تاسیسات پرورش قارچ
2.1 گلخانه پرورش قارچ
2.2 سالن پرورش قارچ
انواع سالن های پرورش قارچ :
سالن های پرورش قارچ به طور کلی می توان به سه دسته تقسیم کرد :
· سالن های بسته ( بدون پنجره )
· سالن های باز ( پنجره دار )
· سالن های زیرزمینی
مصالح مناسب هر منطقه
مصالح ساختمانی مصرفی برای ایجاد سالن پرورش قارچ ، برحسب نوع سازه و منطقه احداث آن متفاوت است و باید تعیین شود که چه نوع تاسیساتی در چه نقطه ای مورد نیاز است .
قسمت مهم واحد پرورش قارچ :
3.1 سالن پرورش ( اتاق رویش )
سالن پرورش قارچ باید به گونه ای طراحی شود که به صورت مناسب قابل خدمت رسانی باشد . هزینه ساخت هر مترمربع از سالن تولید قارچ حدود 250000 ریال در نظر گرفت . اتاق رویش را می توان به عنوان جزیی از سالن پرورش قرار داد یا اینکه به صورت قسمتی مجزا بنا کرد .
3.2 اتاق تاریک
به ازا هر 8 سالن پرورش ، 2 واحد اتاق تاریک در نظر می گیرند این اتاق از همه طرف کاملا بسته بوده ، تنها دریچه هواکش در آن ها دیده می شود .
3.3 اتاق تلقیح
محل افزودن بذر به مواد بستر است هزینه ایجاد هر مترمربع اتاق تلقیح به حدود 200000 ریال می رسد . اندازه این اتاق به تعداد کمپوست هایی بستگی دارد که در هر روز ساخته می شود .
3.4 گرم خانه
اتاقی کوچک در یکی از دو انتهای سالن پرورش قارچ که وسایل تولید گرما در آن قرار دارد و بوسیله لوله های پلاستیکی ، گرمای مورد نیاز سالن را تامین می کند .
3.5 جایگاه دیگ جوش
می تواند محلی سرپوشیده و محفوظ از باران باشد که دیگ جوش را در خود جای می دهد .بهتر است این جایگاه در نزدیکی اتاق تلقیح بنا شود . تا انتقال کیسه های جوشانده شده ، آسان و در شرایط غیر آلوده انجام شود .
3.6 انبارکاه
این انبار برای واحد های کوچک و حتی متوسط مورد نیاز نیست ولی در واحد های بزرگ لازم است .
3.7 انبار لوازم و مواد اولیه
اتاقی نه چندان بزرگ که از آن برای نگهداری لوازم کوچک و برخی مواد اولیه کم حجم ، استفاده می شود .
3.8 اتاق بسته بندی ( و سردخانه )
قارچ در این اتاق برای فروش به صورت فله یا بسته بندی شده ، آماده می شود .اندازه این اتاق بستگی به بزرگی واحد میزان تولید قارچ آن دارد .
3.9 اتاق نگهبانی ، کارگری و اداری
واحد تولید قارچ در هر حد و اندازه ای که باشد نیاز به امنیت دارد و می بایست ایمن باشد .
فصل شانزدهم : آینده پرورش قارچ در ایران
در حدود 15 سال پیش که برای نخستین بار پرورش قارچ صدفی در ایران آغاز شد ، هیچکس باور نمی کرد این کار توایدی با این سرعت در سطح جامعه گسترش پیدا کند و به خانه های مردم راه پیدا کند . آمادگی مردم ایران برای پذیرفتن چنین کار نوینی در خور ستایش است . تنها چند سال است که پرورش قارچ صدفی به صورت جدی در سطح استان مازندران آغاز شده ، ولی با وجود این زمان اندک عده بسیاری را به سوی خود جلب کرده است .
مردم ایران نیز بخوبی می توانند در زمینه پرورش قعالیت کنند ولی در این میان مشکل اساسی وجود دارد و آن بازار فروش است . متاسفانه مصرف قارچ و بویژه مصرف قارچ صدفی ، به عنوان یک منبع غذایی مفید ، هنوز در سطح جامعه جا نیافتاده و مردم ایران برای آشنایی مناسب با این ماده غذایی هنوز به زمان نیازمندند . بنابراین ما نمی توانیم با تکیه بر بازار داخلی ، مشکل فروش قارچ را برطرف کنیم .بنابراین صادرات ان امری الزای است .
خوشبختانه قارچ در بازارهای جهانی خریداران خوبی دارد و بهای آن تقریبا سه تا چهار برابر قیمت داخلی است .تنها مشکل اساسی در این میان چگونگی صادرات این محصول است . برای حل این معضل لازم است که با انجام هماهنگی های مورد نیاز توسط مسئولان مربوطه دولتی زمینه به نحوی فراهم گردد . که صادر کنندگان برای صدور این فرآورده به کشورهای دیگر وارد عمل شوند. ایجاد واحدهای فرآوری قارچ هم می تواند بر قدرت صادر کنندگان بیفزاید و میزان صادرات و کیفیت کار آن ها را افزایش دهد . تولید کنندگان نیز می توانند با ایجاد تعاونی های صادراتی و همکاری نزدیک با یکدیگر ، صادرات محصول خود و دیگران را تسهیل کنند .
در جمع بندی گفته های بالا به این نتیجه می رسیم که با توجه به فراهم بودن شرایط تولید هرچه بیشتر پرورش قارچ در ایران می توان با تولید فراوان و ایجاد زمینه مطلوب صادراتی دور نمای روشنی را برای این رشته تولیدی پیش بینی کرد.
