اپتومتری یا بینایی سنجی
اپتومتری یا بینایی سنجی ( Optometry )
تعریف اپتومتری
سازمان بهداشت جهانی علم بینایی سنجی راشامل مراقبت های اولیه از چشم و بینایی می‌داند. به این معنا که یک بیمار مبتلا به مشکلات چشم در ابتدا باید توسط یک اپتومتریست (متخصص بینایی سنج) مورد معاینه قرار بگیرد تا ودر صورت وجود عیوب انکساری، اختلالات دید دو چشمی، انحرافات عضلانی آشکار و غیرآشکارچشم ، تنبلی چشم، فیکساسیون‌های ( تعقیب اشیا توسط چشم ) غیر مرکزی و مواردی از این قبیل ، توسط متخصص بینایی‌سنجی معاینه و درمان گردد و در غیر این صورت به پزشک متخصص چشم ارجاع داده شود.
در حقیقت وظیفه بینایی‌سنج تشخیص و تصحیح عیوب انکساری ( عیوب مربوط به عدم انکسار صحیح نور در چشم ) چشم مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم (نامنظمی شکل و انحای قرنیه ) از طریق تجویز عدسی‌های مناسب مانند عدسی‌های عینک یا لنزهای تماسی، تشخیص و تصحیح اختلالات دید دو چشمی و تنبلی چشم، تعیین بهداشت عمومی چشم و بهداشت بینایی در محیط‌های کاری و تحصیلی و ارائه آموزش های لازم در این زمینه است .
چرا باید به اپتومتریست مراجعه کرد؟
اپتومتری از لحاظ درمانی ، جزو مراقبت های اولیه بینایی به شمار می آید . یعنی اگر شخصی مشکل بینایی و یا سردرد داشته باشد ابتدا به اپتومتریست مراجعه می نماید . زیرا اپتومتریست موظف است با معاینه کاملی از چشم ها و ضمائم آن نظیر سیستم اشکی ، پلک ها و عضلات خارج چشمی به عمل آورد و مشکل بینایی بیمار را تشخیص داده و نسبت به درمان آن اقدام نماید . در صورتیکه سردرد بیمار منشاء چشمی داشته باشد ، در جهت درمان آن اقدام نماید و موارد سردرد های غیر چشمی را به سایر پزشکان ارجاع نماید و به این ترتیب با ارجاع به متخصصین مربوطه ، بیمار در مسیر صحیح درمان قرار می گیرد و از اتلاف وقت و هزینه بیمار و احیانا مصرف داروهای غیر ضروری جلوگیری می شود علم اپتومتری جز علوم جدید به شمار می آید و درگذشته بسیاری از بیماران برای رفع مشکلات اشاره شده به چشم پزشک مراجعه می کردند . در ادامه به برخی از وظایف متخصصان اپتومتریست اشاره خواهیم کرد :
۱- تعیین و تجویز نمره عینک و لنزهای تماسی ( کنتاکت لنز ) برای رفع عیوب انکساری .
۲- بررسی نارسایی های بیماری در کودکان و بزرگسالان .
۳-بررسی و تجویز عینک به کمک داروهای سایکوپلژیک .
۴- بررسی و تشخیص نارسایی ها و اختلالات دید دو چشمی و استفاده از درمان های غیر دارویی .
۵- تشخیص بیماری های چشم با انجام انواع تست
۶- تجویز تجهیزات رفع کم بینایی در افراد کم بینا (Low vision)
۷- اقدام به تشخیص و درمان غیر جراحی اختلالات حرکتی چشم .
۸- تجویز و آموزش تمرینات ارتوپتیک .
۹- اندازه گیری و سنجش میدان بینایی .
۱۰- ارزیابی دید رنگ و ارزیابی دید بعد .
۱۱- بینایی درمانی به روش های غیر دارویی و غیر جراحی و درمان فیکسیشن های غیر طبیعی. .
۱۲- تشخیص و درمان آمبلیوپ تراپی ( درمان تنبلی چشم) .
۱۳- انجام معاینات اپتومتریک و صدور گزارش .
۱۴- مشاوره در امور بهداشتی چشم و بینایی در محیط های کاری ، صنایع ، سازمان های دولتی و…
۱۵- ساخت عینک به روش علمی و بکارگیری شیوه های نوین در عرصه ساخت و ارائه عینک طبی .
از ديگر فعاليتهاي يك بينايي سنج مي‌توان به موارد زير اشاره كرد. مشاوره در مورد بهداشت چشم و مشكلات بينايي در محيط‌هاي آموزشي، خدماتي و…. سنجش بينايي در سازمانهاي مختلف، فعاليت در بيمارستانها و درمانگاهها، تأسيس موسسه ساخت و فروش عينك مي‌باشد.
تفاوت اپتومتر و چشم پزشک
علم بينايي داراي دو شاخه اصلي چشم پزشكي واپتومتری ( بينايي سنجي ) است و هر يك از اين شاخه ها دراری زیر مجموعه های دیگری هستند . برای مثال رشته چشم پزشكي در دوره فوق تخصصي داراي شاخه‌هاي تخصصي‌تری از قبيل جراحي پلك ، فشار چشم و شبكيه مي‌باشد. (دانشجويان‌به منظور تحصيل در رشته چشم پزشكي ابتدا بايد دوره های پزشكي عمومي را با موفقیت پشت سر گذاشته و پس از موفقيت در آزمونهاي ورودی دكتراي تخصصي به تحصيل در رشته های چشم پزشکی مشغول شده و پس از آن برای شرکت در دوره های تخصصی چشم اقدام نمایند ).
رشته بينايي سنجي دارای مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا مي‌باشد. مقطع کارشناسی اپتومتری داراي گرايش خاصي نيست و به صورت عمومي ارائه می شود .رشته بينايي سنجي در دوره های کارشناسی ارشد و دكترا داراي گرايشهاي تخصصي مانند ناهنجاريهاي ديد دو چشم و تمرينات اپتومتريك، وسايل كمك بينايي و تجويز لنزهاي نامرئي است.
با توجه به توضیحات ارائه شده يك اپتومتریا متخصص بينايي سنج در اين زمينه اصلاح عیوب انکساری نسبت به چشم پزشک اطلاعات تخصصي‌تر و بيشتري دارد.
همانطور که اشاره کردیم انجام تست بینایی سنجی ، تشخیص و درمان انواع بیماری های انکساری چشم بوسیله درمان های غیر دارویی و غیر جراحی از وظایف اپتومتریست است و درمان دارویی و جراحی بیماریهای چشمی جزء وظایف چشم پزشکان است اگر چه که چشم پزشکان نیز به تجویز عینک و لنزهای تماسی می پردازند اما با توجه به این که هر کس در زمینه کاری خودش تبحر و مهارت بیشتری دارد ، بدیهی است مراجعه به کارشناسان رشته اپتومتری به منظور رفع عیوب انکساری چشم اقدامی معقول به شمار می رود . بدیهی است کسانی که دارای مشکلات و اختلالات بینایی هستند می توانند از همان مراحل اولیه با مراجعه به اپتومتریست یا متخصص بینایی سنجی در راستای رفع مشکلات خود اقدام نمایند .
فرصتهای شغلی رشته بينايی سنجی :
در سال های گذشته به دلیل عدم آشنایی و شناخت ، اکثر مردم به منظور رفع عیوب انکساری و دریافت عینک ، و بسیاری از امور مربوط به حیطه تخصصی اپتومتری به چشم پزشکان مراجعه می کردند اما در سال های اخیر با توجه به افزایش شناخت مردم نسب به رشته اپتومتری ، شرایط بازار کار این رشته بهبود یافته .
کارشناسان اپتومتری می توانند پس از گذراندن دوره های اپتومتری و کسب مدرک اپتومتری معتبر برای استخدام در مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان ها اقدام نموده و یا با تاسیس مطب و یا مراکز فروش عینک کسب و کاری مستقل برای خود ایجاد نمایند .
میزان درآمد اپتومتریست
وب سایت CareerCast که به مدت 25 سال به صورت سالانه مشاغل مختلف را رده بندی می کند، در جدیدترین رده بندی خود که مربوط به سال 2013 میلادی می باشد ، اپتومتری را به عنوان چهارمین رشته برتر حوزه سلامت امریکا معرفی کرده است و سطح درامد سالیانه شاغلان این حرفه را به طور متوسط 98 هزار دلار اعلام کرده ، که مبلغ قابل توجهی است.. این در حالی است که اپتومتری در سال 2012 در جایگاه پنجم این وب سایت قرارا گرفته بود . این آمار به طور حتم با شرایط موجود در کشور ما مطابقت نخواهد داشت اما می تواند چشم اندازی برای آینده شغلی این حرفه در کشور ما باشد .
دوره های آموزشی اپتومتری یا بینایی سنجی
با توجه به شرایط رو به رشد بازار کار رشته اپتومتری در سال های اخیر ، این رشته یا دوره آموزشی به یکی از رشته های کاربردی و پرطرفدار تبدیل شده است و در همین راستا مراکز دانشگاهی و آموزشگاهی معتبر زیادی اقدام به برگزاری دوره های آموزشی اپتومتری یا بینایی سنجی و ارائه مدرک اپتومتری یا بینایی سنجی نموده اند . یکی از این مراکز آموزشی معتبر مرکز آموزش مجازی پارس است که با ارائه بسته های آموزشی اپتومتری یا بینایی سنجی علاقه مندان را برای ورود به بازار کسب و کار این رشته آماده می کند . در ادامه به برخی از سرفصل های آموزشی دوره اپتومتری یا بینایی سنجی اشاره خواهیم کرد :
- آشنایی با آناتومی چشم انسان (آناتومی چشم)
- آشنایی با نحوه تشکیل تصویر در چشم
- آشنایی با انواع بیماری های چشم
- آشنایی با قوز قرنيه یا کراتوکونوس (Keratoconus)
- آشنایی با مبحث خشکی چشم (Dry Eye)
- آشنایی با عفونت قرنیه یا کراتیت میکروبی
- آشنایی با تبخال چشمي Ocular Herpes))
- زونا (واريسلا- زوستر)
- آمبلیوپی یا تنبلی چشم
- دیابت و چشم
- مگس پران Floaters
- پیرچشمی
- تعریف اُپتومتری
- تاریخچه پیدایش عینک
- انواع عینک
- عدسی چیست؟
- انواع عدسی
- دو دید
- شناخت ، انتخاب و تهیه ی عدسی
- تعیین قطر عدسی مورد نیاز
- ساختمان فریم عینک
- ساختمان دسته ها
- ساختمان اندپیس
- ساختمان دماغه عینک
- گوی سنج اسفرومتر ( Spherometer))
- اشاره مختصری بر کاربرد اسفرومتر
- دستگاه لنزمتر چیست؟
- روشهای استاندارد اندازه بندی فریم
- علامت گذاری فریم
- مراحل دور تراشی و نصب عدسی
- تهیه الگو و یا قالب و دور تراشی عدسی
- تیزی گیری یا بیزوته کاری قسمتهای مورد نیاز لبه های عدسی
- استفاده از کارت مرکز یاب و یا دستگاه مرکز نما ( سنتراسکوپ )
- نصب عدسی بر روی فریم
- کنترل و تنظیم نهایی
- اجزا نسخه تجویز عینک
- اصطلاحات مورد استفاده در نسخه
- منظور از شماره چشم چیست؟
- مراحل دور تراشی و نصب عدسی
- ضوابط تاسیس موسسه ساخت و فروش عینک طبی
- اصول کلی در عینکهای دودی استاندارد
با توجه به شرایط رو به رشد بازار کار این رشته ، گذراندن دوره های آموزشی اپتومتری یا بینایی سنجی به کلیه علاقه مندان ورود به این عرصه کاری توصیه می شود .
