مقاله عوامل موثر بر مدیریت جهانگردی
از عوامل تاثیر گذار بر مدیریت گردشگری جاذبه های گردشگری میباشد
جاذبه‌هاى جهانگردى نوعى عوامل طبیعى و فرهنگى یا انسانى هستند که در آدمى میل به مسافرت ایجاد مى‌کنند. به‌طور کلى جاذبه‌ها را مى‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
• جاذبه‌های انسانی - فرهنگی
• جاذبه‌های طبیعی
جاذبه‌های انسانی - فرهنگی
از دیر باز، بشر با استفاده از مصالح و مواد طبیعى و با بهره‌مندى از تجربه‌ها، دانش‌ها و فنون بناهاى عظیمى ایجاد کرده و در طول زندگى خویش تاریخ و فرهنگ را بنیان نهاده و بر اساس باورهاى مذهبى و اجتماعى، سنت‌ها و آئین‌هائى را در فصل‌ها و مناسبت‌هاى گوناگون شکل داده است. آنچه مسلم است شرایط جغرافیائى، اوضاع طبیعى، باورهاى مذهبى و ... در چگونگى ایجاد بناها، تاریخ و فرهنگ آدمى مؤثر بوده است. از آنجا که شرایط جغرافیائى و طبیعى و باورهاى اجتماعى و مذهبى مردم سراسر جهان یکسان نیست، و مظاهر هستى و تاریخ، فرهنگ و باورهاى آدمى گوناگونى بسیار دارد و همین امر به‌وجود آورندهٔ جاذبه‌هاى انسانى - فرهنگى است؛ به‌طور کلى مى‌توان جاذبه‌هاى انسانى - فرهنگى را از این قرار دانست: میراث‌هاى فرهنگى، تاریخى، هنرى مانند آداب و رسوم، سنت‌ها، موسیقى، صنایع دستى، آشپزى و غذا، بناهاى تاریخى مانند کاخ‌ها، موزه‌ها، مراکز علمى، فنى، کتابخانه‌ها و ... .
جاذبه‌هاى طبیعى
این جاذبه‌ها عبارت هستند از منظره‌هاى زیبا، آب و هواى متنوع، کرانه‌هاى رودخانه‌ها و دریاها، جنگل‌ها، کوه‌ها، آب‌هاى گرم معدنى و ... بنابر آنچه در کتاب مقدمه‌اى بر جغرافیاى جهانگردى آمده است، اوضاع طبیعى مطلوب براى جهانگردان بسته به فصل متفاوت است.
براى مسافران تابستانى عوامل زیر اهمیت دارد:
- درجهٔ حرارت مناسب در فصل تابستان؛ طول روز و آفتابى بودن آن؛ درجهٔ حرارت آب دریا؛ رطوبت نسبی؛ پوشش گیاهی؛ ناهموارى‌ها؛ ذخیرهٔ آب و باتلاقى بودن زمین.
- درجهٔ حرارت مناسب براى تفریحات تابستانی؛ براساس تعداد روزها، با حد متوسط درجهٔ حرارت روزانه از ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتى‌گراد تعیین مى‌گردد و در مناطق ساحلى بر حسب درجهٔ حرارت آب در طول گرم‌ترین ماه محاسبه مى‌شود. برخى از جغرافى‌دانان و پژوهشگران براى درجهٔ حرارت آب تقسیم‌بندى زیر را ارائه مى‌دهند:
زیاد سرد؛ ۸ تا ۱۳ درجه
سرد؛ ۱۴ تا ۱۶ درجه
خنک؛ ۱۷ تا ۱۸ درجه
نیمه گرم؛ ۲۰ تا ۲۵ درجه
گرم؛ ۲۵ تا ۲۷ درجه
آبى که درجهٔ حرارت آن بالاتر از ۱۷ درجه باشد، جهت آب‌تنى مناسب است و رطوبت نسبى به میزان ۵۶ درصد تا ۷۰ درصد را در سطح مطلوب مى‌دانند.
ناهمواری، کوهستانى بودن منطقه، زیبائى قله‌هاى کوهستان‌ها، دره‌هاى خوش‌منظر با شیب ملایم براى تفریحات گوناگون در ایام فراغت بسیار مورد توجه است.
چگونگى پوشش گیاهى و جنگل‌ها نیز براى بسیارى از مسافران اهمیت بسیار دارد. براى مسافران زمستانى شرایط مطلوب به قرار زیر است:
درجهٔ حرارت مناسب در فصل زمستان؛ طول آفتابى بودن روز؛ سرعت باد؛ میزان بارش برف؛ ناهموارى‌ها و پوشش گیاهی. (همان‌جا)
براى جهانگردانى که در زمستان به‌منظور اسکى مسافرت مى‌کنند، مدت بارش برف و ارتفاع آن از شرایط مطلوب مسافرت تلقى مى‌شود. وجود برف به ارتفاع ۴۰ تا ۶۰ سانتى‌متر مناسب است و مناطقى که پوشش برف در آنجا از ۳۰ روز کمتر و ارتفاع برف نیز از ۱۰ سانتى‌متر کمتر باشد، چندان مناسب نیست.
بهترین پوشش گیاهى براى تفریحات زمستانی، جنگل‌هاى سرو و کاج است ، زیرا این نوع جنگل‌ها علاوه بر زیبائی، در برابر ورزش باد موانعى ایجاد مى‌کنند و ورزش‌ها و تفریحات زمستانى را میسر مى‌سازند.
به‌طور کلی، نوع آب و هوا در جلب جهانگرد تأثیر چشمگیرى دارد. میان شرایط آب و هوا و مسافرت پیوندى ژرف برقرار است. بسیارى از جهانگردان شمال اروپا در روزهاى آفتابى جنوب و براى دورى از سرماى زمستان، روانهٔ اروپاى جنوبى یا کرانه‌هاى جنوبى مدیترانه مى‌شوند. اصولاً گسترش جهانگردى را در کشورهاى مدیترانه‌اى اروپا یا شمال آفریقا، باید مدیون شرایط مساعد آب و هوائى آن نواحى دانست.
.jpg)
مفاهیم فنی مدیریت جهانگردی
لزوم ارزیابى دقیق درآمدها و هزینه‌هاى جهانگردى در یک کشور ضرورت تعریفى روشن از جهانگردى و جهانگرد را نشان مى‌دهد.
در سال ۱۹۳۷ هیئت کارشناسان آمار جامعهٔ ملل در جهت تعریف 'جهانگرد' گام برداشت. به نظر این هیئت به همهٔ افرادى که به منظور تفنن و لذت بردن به‌مدت ۲۴ ساعت و بیشتر، و کمتر از یک سال محل اقامت دائم خود را ترک مى‌کنند جهانگرد مى‌گویند. اما هیئت مزبور افرادى را که به منظور اشتغال به کار یا حرفه‌اى به کشور دیگرى وارد مى‌شوند، مسافران عبورى و دانشجویان مقیم یک کشور را جهانگرد نمى‌شناخت.
اتحادیهٔ بین‌المللى سازمان‌هاى رسمى مسافرتى تعریف فوق را پذیرفت، ولى پس از برگزارى نشست‌هاى دوبلین در سال ۱۹۵۰ و لندن در سال ۱۹۵۷، توصیه نمود که دانشجویان نیز در شمار جهانگردان قرار بگیرند و میان مسافران عبورى و جهانگردى تفاوت قائل شوند. این توصیه در نشست سازمان ملل‌متحد در مورد جهانگردى و مسافرت‌هاى بین‌المللی، که در سال ۱۹۶۳ در رم تشکیل گردید نیز پذیرفته شد. این تعریف جدید که همهٔ دولت‌ها آن را پذیرفتند به ایجاد ضابطه‌اى براى آمارگیرى جهانگردى و بنابراین، بررسى وضع بازارهاى جهانگردى کمک بزرگى نمود.
روند بازار جهانگردی و تاثیر آن بر مدیریت جهانگردی
برعکس عوامل خارجى که ممکن است اثر منفى بر جهانگردى بگذارند، روندها باعث توسعه یا حرکت‌هاى اجتماعى مى‌شوند که ممکن است در آینده وقوع یابد. از آنجا که یک روند واقعى را نمى‌توان به راحتى تغییر داد، بنابراین برنامه‌ریزان باید منتظر رویاروئى با این روندها باشند و در زمان‌هاى لازم اقدامات مقتضى به‌عمل آورند. آنچه در زیر مى‌آید نمونه‌اى از روندهائى است که مى‌توانند در سراسر دنیا بر صنعت جهانگردى اثرات مهمى بگذارند.
• تغییر سلیقه مصرف‌کننده
• توسعه صنعت جهانگردی و رقابت
تغییر سلیقه مصرف‌کننده
تقریباً ۶۰ درصد مسافرت‌هاى کنونى با هدف تفریح و گردش و ۴۰ درصد با هدف بازرگانى و تجارت انجام مى‌شوند. در گذشته، این نسبت معکوس بود و بیشتر مسافرت‌ها با هدف بازرگانى و تجارت انجام مى‌گرفت. از آنجائى که مسافرت‌هاى بازرگانى به توسعه کشورهاى اروپاى شرقى و منابع غنى آسیاى جنوب شرقى (مثل مالزى و اندونزی) بستگى دارد، تعداد کسانى که با هدف تفریح و گردش به این کشورها مسافرت مى‌کنند، رو به رشد خواهد گذاشت.
در بسیارى از کشورها هنوز به کارکنان مرخصى با حقوق داده نمى‌شود، در حالى که در کشورهاى توسعه یافته بسیار معمول است. البته به تدریج این نوع تعطیلات به‌صورت یکى از بخش‌هاى مهم شیوهٔ زندگى مردم سراسر دنیا درمى‌آید، زیرا افراد بر این باور هستند که این نوع مسافرت‌ها موجب کاهش تنش و فشار روانى مى‌شوند. براى مثال، دولت ژاپن افراد را تشویق به ساعت کار کوتاه‌مدت مى‌کند، که در اجراء این سیاست هر کارگر به‌طور متوسط در سال، ۱۸۰۰ ساعت یا کمتر کار مى‌کند. اجراء چنین سیاستى باعث مى‌شود که افراد بتوانند در سال هفت هفته به تفریح، گردش و مسافرت بروند.
صنعت جهانگردى شاهد این است که افراد مایل هستند مدت زمان بیشترى را به تفریح بگذرانند، به‌ویژه افراد مسن‌تر و کسانى که وقت آزاد بیشترى را در اختیار دارند و همچنین نیروى کار جوان‌تر که مى‌خواهند نفسى تازه کنند؛ که براى رهائى از فشار کار هفتگی؛ دو یا سه شب در آخر هفته به نقاط ییلاقى یا خارج از محل کار هجوم مى‌برند.
توسعه صنعت جهانگردی و رقابت و تاثیر آن بر مدیریت جهانگردی
هر روز در سراسر دنیا، شاهد پیدایش مناطق جدیدى براى جهانگردى هستیم. برخى از این مناطق شامل ویتنام، کامبوج و لائوس در آسیا، کشورهاى تازه استقلال یافتهٔ اتحاد جماهیر شوروى پیشین؛ شیلى در آمریکاى لاتین و کشورهاى منطقهٔ آفریقاى جنوبى مى‌شوند. در سال‌هاى اخیر، ویتنام براى جهانگردان و کسانى که درصدد سرمایه‌گذارى در کشورهاى خارجى هستند، بسیار جالب توجه بوده است. حتى ژاپن که در قارهٔ آسیا بیش از بقیه جهانگرد جذب مى‌کند، درصدد است که مسافرت‌هاى رفت و برگشت به این کشور را توسعه دهد. برخى از این کشورها از نظر سطح خدمات بسیار پیشرفته بوده و از کمک‌هاى دولت برخوردارند که باعث دلگرمى و تشویق آنها در توسعه جهانگردى شده و درصدد ایجاد منابع جذابى براى بهره‌بردارى هستند (که باعث کسب موفقیت‌هائى چشم‌گیر در آینده مى‌شوند)، با پیدایش این مکان‌هاى جدید، رقابتى در سطح منطقه‌اى و بین‌المللى ایجاد شده است.
فعّالان صنعت ایرانگردی و جهانگردی در حال حاضر
• بخش خصوصی
• سازمان ایرانگردی و جهانگردی
• سازمان حج و زیارت
• سازمان سیاحتی و مراکز تفریحی بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی
• سازمان فرهنگی، سیاحتی شاهدان کوثر
• سازمان میراث فرهنگی
• شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه
• شرکت هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران (هُما)
• شورای عالی ایرانگردی و جهانگردی
• شهرداری
شوراى عالى ایرانگردى و جهانگردى
شوراى عالى ایرانگردى و جهانگردى که به‌منظور تعیین و ترسیم سیاست ایرانگردى و جهانگردى کشور و رفع تنگناها و ایجاد تسهیلات مناسب و هماهنگى لازم بین دستگاه‌هاى ذى‌ربط براى توسعه صنعت ایرانگردى و جهانگردى در سال ۱۳۷۱، با ترکیب معاون اول رئیس جمهور (رئیس شوراء) و وزراء وزارتخانه‌هاى فرهنگ و ارشاد اسلامی، امور خارجه، امور اقتصادى و دارائی، فرهنگ و آموزش عالی، راه و ترابرى و کشور تشکیل شده است.
سازمان سیاحتى و مراکز تفریحى بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامى
یک سازمان عمومى است که تحت نظارت مقام ولایت فقیه فعالیت مى‌نماید، این سازمان داراى بیست هتل (از ۵ ستاره تا ۳ ستاره) شش آژانس خدمات مسافرتى و جهانگردى و سه مرکز تفریحی، دو شرکت فروش صنایع دستى و چند شرکت خدماتى وابسته است که در سال‌هاى اخیر سهم بسزائى در ارتقاء و بهبود صنعت گردشگرى کشور داشته است. این سازمان در شهرهاى توکیو، پاریس، فرانکفورت، مادرید، دبى داراى دفاتر نمایندگى مى‌باشد. مؤسسه آموزش، مطالعات و مشاوره سیاحتى نیز وابسته به این سازمان، نقش فعالى در آموزش و جذب شاغلین و علاقه‌مندان به تحصیل و کار در شاخه‌هاى مرتبط با صنعت گردشگرى ایران داشته است.
سازمان ایرانگردى و جهانگردى
سازمان ایرانگردى و جهانگردى که زیر نظر و نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى فعالیت مى‌نماید و متولى رسمى و اصلى صنعت توریسم کشور محسوب مى‌شود بیشتر نقشى راهبردى و نظارتى دارد، این سازمان علاوه بر دارا بودن وظایفى که در قبل به آن اشاره شد، برنامه‌هاى ذیل را در دستور کار آینده خود دارد:
۱. ارائه روند تغییر ترکیب تخت‌هاى اقامتى به نفع واحدهاى درجه ۲و ۳ با قیمت مناسب
۲. اصلاح پراکندگى واحدهاى اقامتى در سطح کشور با توجه به پتانسیل‌هاى موجود در مناطق مختلف، ایجاد واحدهاى اقامتى سنتی، مانند تبدیل کاروان‌سراهاى مسیر راه ابریشم به واحدهاى اقامتی
۳. آموزش جوانان تحت عنوان راهنمایان بومی، منطقه‌اى و بین‌المللى و توسعه آموزش در دیگر بخش‌هاى مرتبط جهانگردی
۴. تهیه برنامه ملى توسعه جهانگردى در سه مقطع زمانى پنج، ده و پانزده ساله
۵. اجراء طرح‌هاى آزمایشى در مناطق مستعد با استفاده از مشارکت طرف‌هاى خارجی
سازمان ایرانگردى و جهانگردى در سال‌هاى اخیر اقدام به فروش تعداد زیادى میهمان‌سراهاى خود که در اقصى نقاط کشور به سازمان بازنشستگان کشورى و سازمان تأمین اجتماعى بوده است، این سازمان داراى یک هتل ۵ ستاره در تهران (هتل لاله) است که بیشتر میزبان توریست‌هاى تجارى مى‌باشد، همچنین شعبه دیگر این هتل نیز در سرعین اردبیل در سال ۱۳۷۹ آغاز به کار نموده است. سازمان ایرانگردى و جهانگردى داراى مراکز متعدد آموزشى بوده و برگزارى دوره‌هائى کوتاه‌مدت، متوسط و بلندمدت مرتبط با صنعت توریسم زیر نظارت و یا با مسئولیت مستقیم این سازمان انجام مى‌گیرد.
سازمان حج و زیارت
سازمان حج و زیارت وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى که هماهنگى امور زائران بیت‌الله‌الحرام و نظارت بر اعزام زائران به کشورهاى عراق و سوریه را بر عهده دارد.
شرکت هواپیمائى جمهورى اسلامى ایران (هُما)
شرکت هواپیمائى جمهورى اسلامى ایران که داراى دفتر امور سیاحتى در تهران و نمایندگى‌هائى در برخى از شهرهاى جهان است، شرکت سهامى خاص هتل‌هاى ایران وابسته به سازمان هواپیمائى کشورى نیز بهره‌بردارى از پنج هتل ۵ ستاره کشور را به نام 'هُما' در شهرهاى تهران، مشهد، شیراز، بندرعباس بر عهده دارد.
سازمان میراث فرهنگى
سازمان میراث فرهنگى که وظیفه پژوهش، حفظ، احیاء، معرفى و آموزش در زمینه‌هاى آثار باستانی، ابنیه تاریخی، اشیاء موزه‌اى و هنرهاى ملى معمارى و ...، انتشارات گزارشات علمی، کتاب و مجله را در حوزه‌هاى وابسته، زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى عهده‌دار است.
سازمان فرهنگی، سیاحتى شاهدان کوثر
سازمان فرهنگی، سیاحتى شاهدان کوثر (وابسته به بنیاد شهید انقلاب اسلامی) داراى چند هتل در شهرهاى تهران، مشهد، اصفهان و مناطق شمالى کشور و زائرسرا در شهرهاى قم و مشهد است. همچنین واحد خدمات مسافرتى این سازمان در برگزارى تورهاى زیارتى حج عمره و کربلا ویژه خانواده‌هاى محترم شهدا فعالیت مى‌نماید.
شهردارى
شهردارى داراى چند هتل، رستوران و یک مجتمع ورزشى و یک شرکت خدمات مسافرتى برگزارکننده تورهاى سیاحتى است.
شرکت واحد اتوبوسرانى تهران و حومه
شرکت واحد اتوبوسرانى تهران و حومه که داراى شرکت خدمات رفاهى و مسافرتى به نام 'واحد گشت' است و در زمینه برگزارى گشت‌ها و کرایه وسائط نقلیه سیاحتی، فعالیت دارد.
بخش خصوصى
بخش‌هاى خصوصى شامل هتل‌ها و آژانس‌هاى مسافرتى و سایر مؤسسات ذى‌ربط مى‌شود.
