آیا کارآفرینی در اسلام تعریف شده است؟
دکتر ماکان آریا پارسا به عنوان یک کارآفرین خلاق ایرانی معتقد است که کارآفرینی در اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اسلام دین آسمانی و تکمیل کننده سایر ادیان و مذاهب می باشد. در کتاب آسمانی ما مسلمانان قرآن کریم دستورات بسیاری نسبت به تفکر، تعقل، تلاش و کوشش بیان شده است. شما به هر جای این کتاب مقدس مراجعه کنید، یک نکته مهم در رابطه با زندگی اجتماعی و به دست آوردن روزی حلال خواهید دید. این موضوع اهمیت کار و کارآفرینی را از دیدگاه خداوند متعال بیان می کند. همچنین در روایات معصومین (ع) نیز احادیث بسیاری در رابطه با کار، تلاش و کوشش بیان شده است. در ادامه این مقاله قصد داریم مباحثی را که مبین اهمیت کارآفرینی در اسلام است را مورد بررسی قرار دهیم.
اهمیت کارآفرینی از منظر قرآن کریم
ثواب کارآفرینی در قرآن کریم در آیه های متعددی به چشم می خورد. شاید به صورت مستقیم به کلمه کارآفرینی اشاره نشده باشد، اما در مورد تلاش و کوشش، کسب روزی حلال و استفاده از قوه عقل و خرد آیه های متعددی وجود دارد. در ادامه اهمیت کارآفرینی در اسلام را از نگاه قرآن کریم بررسی می کنیم.
تجلی توحید در کارآفرینی
کارآفرینی در اسلام به عنوان نماد و نشانه تجلی صفات خداوند در انسان بیان شده است. طبق فرمایشات قرآن کریم تمامی مخلوقات خداوند و به ویژه انسان ابزار و وسایل تولید هستند، تمامی فعالیت هایی که انسان انجام می دهد تجلی گر خالق و صفات او هستند. کارآفرینان علاوه بر اینکه از خرد و دانایی خود برای ایجاد یک شغل مستقل برای خودشان استفاده می کنند، با ایجاد شغل برای دیگران شرایط کسب روزی حلال را برای آن ها نیز فراهم می کنند.
توجه به معاد
کارآفرینی در اسلام ارتباط مستقیمی با اعمال مادی و به دست آوردن روزی حلال دارد. در قرآن کریم از محاسبه اعمال انسان پس از مرگ و در روز قیامت بحث های زیادی مطرح شده است. حتی گفته شده تمامی اعضای بدن انسان بر اعمالی که وی توسط هر یک انجام داده علیه او شهادت می دهند. این موارد با شرایط اقتصادی انسان ارتباط مستقیم دارد. هر یک از اعمال انسان اعم از تولید، مصرف، توزیع و ... توسط هر یک از اعضای بدن که صورت گرفته باشد در قیامت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
عدالت و دادگری
کارآفرینی در اسلام بر مبنای عدل و دادگری می باشد. عدل و دادگری از صفات ارزنده خداوندی است. مفهوم این دو این است که هر چیزی در جای درست خود و هر حقی در دست صاحب حق باشد. طبق فرمایش امام علی(ع) عاقل کسی است که هر چیزی را در جای درست خویش قرار دهد. کارآفرین با کمک عقل و خرد خود در انجام کارها خلاقیت و دقت لازم را به کار می بندد، تا کار درست را در زمان و جایگاه درست انجام دهد.
نقش رهبری و مدیریت در توسعه کارآفرینی
کارآفرینی در اسلام از اهمیت زیادی برخوردار است. مدیریت با حکومت و رهبری رابطه مستقیم دارد. حاکمان یک سرزمین اسلامی باید بتوانند با مدیریت صحیح جوامع شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را برای کارآفرینان فراهم کنند، تا بتوانند استعداد خویش را شکوفا نمایند. باید به کارآفرینان فرصت داده شود تا با ایجاد مشاغل جدید و مفید در جامعه، در آبادانی و پایه گذاری اعمال نیک و پسندیده موثر باشند.
ثروت اندوزی قرآنی با کمک کارآفرینی
کارآفرینی در اسلام به معنی دوری از ثروت اندوزی نیست. اسامی پیامبرانی مانند داوود، ذوالقرنین و سلیمان، به عنوان پیامبرانی که با کمک استعداد و تبحر خویش توانسته اند، به ثروت برسند و حرص و طمع ثروت اندوزی را در خود تعدیل کنند در قرآن وجود دارد. پس کسب ثروت از نظر اسلام امری ناپسند نیست اما اولا باید از راه صحیح و حلال کسب شود، دوما حرص و طمع ثروت اندوزی در فرد باید تعدیل شود.
حیات طیبه با کارآفرینی
کارآفرینی در اسلام با کمک تبحر و استعداد ذاتی امری پسندیده است. در قرآن کریم راه های رسیدن به حیات طیبه با کمک اعمال و رفتار پسندیده و نیک، روش های سازنده و مثبت در تمامی زمینه های علمی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بیان شده است. حدیثی از پیامبر اکرم نیز هست که می فرماید بکوشید زیرا خداوند تلاش و کوشش را برای انسان مقرر فرموده است.
کارآفرینی در سیره پیامبر اکرم(ص)
کارآفرینی در اسلام علاوه بر قرآن کریم در احادیث پیامبر اکرم هم مورد توجه قرار گرفته است. حضرت محمد(ص) بر اهمیت تلاش و کوشش تاکید می کردند. خودشان هم در زمان حیات هرگز دست از کار و تلاش بر نمی داشتند و در کنار مسئولیت رسالتی که باری تعالی بر عهده ایشان گذاشته بود، در راه کسب روزی حلال نیز تلاش می کردند. در ادامه اهمیت کارآفرینی را از دیدگاه پیامبر اکرم(ص) بررسی می کنیم.
آموختن کار و پیشه
کارآفرینی در اسلام با این جمله پیامبر اکرم در مورد یادگیری کار و پیشه نشان از اهمیت و ثواب کارآفرینی دراسلام است که می فرماید: خداوند بنده ای را دوست دارد که، حرفه ای را بیاموزد و به وسیله آن از مردم بی نیاز گردد و هراس فقر را از خود دور سازد. پس یادگیری یک حرفه و کسب روزی حلال از طریق آن از راه های کسب رضایت خداوند است. در صورتی که حرفه مورد نظر سبب ایجاد فرصت های شغلی برای عده ای دیگر نیز گردد، ثواب کارآفرینی هم به رضایت خداوند اضافه خواهد شد.
اهمیت زمان شناسی در کارآفرینی
کارآفرینی در اسلام تابع وقت و زمان دقیق انجام کارها است. پیامبر اکرم(ص) در مورد وقت شناسی در رابطه با کارها می فرمایند: کسب و کار در گرو زمان و فصل مناسب خویش است. اگر می خواهید یک کارآفرین موفق شوید و ایده خوبی در سر دارید هر چه زودتر آن را عملی کنید، ممکن است که عقب افتادن زمان عملی کردن آن به نفعتان نباشد.
پرهیز از سستی و اهمیت آن در کارآفرینی
ثواب کارآفرینی در این است که فرد را مجبور به تحرک می کند. چرا که کار و تحرک در اسلام از جمله راه های کسب رضایت خداوند و ثواب اخروی است. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: خداوندا از کسالت و سستی به تو پناه می برم. همچنین در جایی دیگر نیز می فرماید: انسانی که بی تحرک و بی کار است در دنیا و آخرت دشمن من است. کارآفرینی رابطه مستقیمی با فعالیت روحی و جسمی دارد.
این مطلب ادامه دارد ... .
