مقاله بانکداری الکترونیکی
توسط مرکز آموزش مجازی پارس ( آموزش الکترونیک ، آموزش از راه دور ،آموزش غیر حضوری ) گرداوری شده است.زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال 1918 میلادی بر می گردد.یعنی هنگامی که بانک های فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می پرداختند.اینترنت درسال 1970 توسط متخصصین دانشگاهی ، به منظور اشتراک دریافت ها توسعه یافت و تا سال1993 محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصاً تجاری که امید به گسترش مشتریانشان داشتند،افزایش پیدا کرد.عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت متوجه ساخت عبارت بود از:مواجه شدن با مبالغ هنگفت ورقابت بین غیربانکی ها.در سال 1994،بانک ها شروع به کاوش دراینترنت کردند تا به عنوان یک سیستم تحویل داری، پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان از بانکداری اینترنتی استفاده کنند. این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری رااز بانک های شعبه دار پیشنهاد کرد.همچنین به دسترسی بازارهای جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد.تا ژانویه ی 1995،فقط 24 بانک بر روی شبکه ی اینترنت وجود داشت.لیکن،به فاصله ی یک سال،800 بانک به این تعداد افزوده شد،به طوری که کارشناسان بانکهای صنعتی تخمین زدند که بانکهای شمال آمریکا تاسال 2000 ، حدود 1500 شبکه ی اینترنت تاسیس خواهند کرد.
تاریخچه ی بانکداری الکترونیکی درایران
در اواخر دهه ی 1360 بانک ها ی کشور به سیستم اتوماسیون عملیات بانکی و رایانه ای کردن ارتباطات خود توجه نشان دادند.حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی ازاوایل دهه ی70 آغاز شد و پس از آن کارت های اعتباری ،خودپردازها ،سیستم ها ی گویا و... وارد خدمات نوین بانکی شد.سیستم شتاب یا شبکه ی تبادل اطلاعات بین بانک در سال 1381 ایجاد شد.شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خود پرداز سه بانک صادرات ، کشاورزی و توسعه ی صادرات آغاز به کار کرد.
بانکداری الکترونیکی چیست؟
بانکداری الکترونیکی را می توان استفاده از تکنولوژی پیشرفته شبکه ها و مخابرات شبکه ها و مخابرات جهت انتقال منبع (پول) در سیستم بانکداری معرفی نمود.
بسیاری از وسایل ارتباطی والکترونیکی از جمله موبایل، تلفن ثابت، کامپیوتر های شخصی، لب تاپ ها،دستگاههای خود پردازوپایانه های فروش در تکمیل پروسه بانکداری به این سبک از جمله اطلاع رسانی،ارتباطات وتراکنش دادهها نقش مهمی را ایفا می کنند .
تفاوت بانکداری الکترونیکی و بانکداری کاغذ
ممکن است در اذها ن مردم عام این سوال پیش آید که تفاوت این دو سبک بانکدار ی در چیست
آیا ازدر پرداخت سود وبهره تفاوتی وجود دارد؟
آیا باید هزینه چشم گیری از موجودی کسر شود تا متقاضی استفاده از این تکنولوژی انجام امور کند؟
و سوالات از این دست که البته در اینجا نباید متصور شد که تمام این اشکا لات ازنا آگاهی مردم دانست بلکه در اینجا مقصراصلی دولت هایی هستند که فرهنگ سازی لازم را انجام نداده یا به صورت نا درست انجام داده اند. باید این طور بیان کرد که از نظر بانکداری تفاوت این دو سبک در دوپروسه اصلی است که به شرح زیر می باشد.
آانتقال منابع:در این مورد نیز در سیستم بانکداری جدید به صورت الکترونیکی انجام می شود.بنابراین نیازی به نگهداری اسناد کاغذی با حجم بالا و نیروهای گسترده جهت پردازش عملیاتی اطلاعات نیست.
دستور انتقال: که بر خلاف بانکداری کاغذی در بانکداری الکترونیک این دستور الکترونیکی می باشد و در آن از اسناد کاغذی استفاده نمی شود.
انواع خدمات بانکداری الکترونیکی
دستگاه های خود پرداز
اطلاع رسانی از طریق تلفن و فاکس
بانکداری مبتنی بر تلفن همراه))Mobile banking3-
پایانه فروش که در فروشگاهها قابل نصب است
وب کیوسک هایی که قابلیت پردازش کارت های اعتباری را دارند و جهت ارایه خدمات شهروندی که نیاز به پرداخت مبلغی دارند استفاده می شوند.
ارایه ی خدمات بانکی از طریق تلویزیون کابلی
ارایه ی خدمات بانکی از طریق دستگاه
انواع مختلف بانکداری الکترونیکی
بانکداری مبتنی بر تلفن همراه
تلفن بانک
اینترنت بانک
بانکداری مبتنی بر دستگاه های خودپرداز
بانکداری مبتنی بر پایانه های فروش
بانکداری مبتنی برشعبه های الکترونیکی
برای هر کدام توضیحاتی را به اختصار بیان می کنیم
کارتهای اعتباری
از آنجا که حمل پول زیادامروزه کار چندان عاقلانه ای به نظر نمی آید استفاده از کارت های اعتباری و از این قبیل راهی است که ما در پیش رو داریم کارت های اعتباری به منزله اعتبار شما در اداره یا موسسه پشتیبان شما در مقابل فرد یا ار گان فروشنده ویا ارایه دهنه خدمات است .
کاربردها ی کار تهای اعتباری:
با این کارتها بیش از اندازه موجودی می توان خرید کرد.
بیشترین پرداختهای اینترنتی از طریق کارتهای اعتباری انجام می شود.
برای تراکنشهایی با مبالغ بسیار بالا و یا بسیار پایین مناسب نیستند.
کارتهای هوشمند
این نوع کارتها دارای پردازنده و(یا) حافظه بوده و قادر به نگهداری و پردازش اطلاعات درون خود هستند.
دستگاه کارتخوان به سرویس دهنده متصل شده و اطلاعات را در سرویس دهنده بروز می رسانند.
نوعی از کارتهای هوشمند بنام جاواکارت قابل برنامه نویسی هستند
کاربردهای کارت های هوشمند
در صنعت حمل ونقل (بلیط کارتها)
کارت پارکها
پول الکترونیکی
کارتهای اعتباری
کارت تلفن اعتباری
ثبت پرونده های پزشک
و...
کیف پول الکترونیک
E-wallet
امکانات کارتهای اعتباری، پول الکترونیکی و اطلاعات شخصی دارنده کارت همگی در یک کارت مانند کیف پول الکترونیکی موجود می باشند
آمازون اولین فروشگاه اینترنتی است که امکان استفاده از این تکنولوژی را به مشتریانش داد
Microsoft walletدر این زمینه معروف می باشد.
در روش شبکه‌های مدیریت یافته، بانکها برای ارتباط با مشتریان خود از شبکه‌هایی که ایجاد شده؛ استفاده می‌کنند. در روش اینترنت با رایانه‌های شخصی، بانک از طریق ایجاد یک پایگاه اینترنتی و معرفی آن به مشتریان با آنها ارتباط متقابل برقرار کرده و ارائه خدمت می‌کند. در روش بانکداری تلفنی، تلفن (اعم از تلفن ثابت و همراه) وسیله ارتباطی بانک با مشتریان خود بوده و از این طریق خدمات بانکی عرضه می‌شود. با استفاده از ماشین‌های خودپرداز نیز بانکها می‌توانند خدمات متنوعی از قبیل برداشت نقدی، سپرده گذاری، انتقال وجوه، پرداخت صورتحساب، قبوض و غیره را به مشتریان خود ارائه دهند
جایگاه مشتریان در بانکداری الکترونیک
در صورت عدم استقبال مشتریان از سیستمهای بانکداری الکترونیک، ارائه اینگونه خدمات با شکست روبرو خواهد شد.
جلب اعتماد مشتریان از فاکتورهای بسیار مهم می باشد.
در ارتباط با جلب اعتماد مشتری، مطلبی که میبایستی بیان گردد عدم وجود پشتوانه ای مناسب جهت حمایت از مشتریان در صورت بد عمل کردن سیستمای الکترونیکی می باشد.برای جلب اعتماد مردم تا آنجایی که امکان دارد می بایستی مواد حقوقی مورد نیاز به صورت شفاف،جایگاه مشتریان و بانکها را در صورت بروز هر گونه مشکلی مشخص نمای
مزایای بانکداری الکترونیک
از آنجاکه ا رگان های که با بانک به صورت مستقیم در ارتباط هستند به دو دسته از جمله موسسات مالی ومشتریان هستند پس از دید این دو، مزایا را مورد بررسی قرار داده ایم.
از دید موسسات مالی:
. ایجاد و افزایش شهرت بانک ها در افزایش نوآوری
. حفظ مشتریان کنونی بانک
. جذب مشتریان جدید
. گسترش محدوده جغرافیایی
. ارائه خدمات بیشتر به مشتریان کنونی
. افزایش امکان رقابت
.کاهش هزینه
از دید مشتریان:
. صرفه جویی در زمان
. دسترسی به کانال های متعدد
. صرفه جویی در هزینه ها
معایب بانکداری الکترونیک
مشکلاتی که در برابر توسعه ی بانکداری الکترونیک در جمهوری اسلامی ایران وجود دارند عبارتند از:
عدم وجود تجهیزات منسجم بین بانکی
گران بودن سیستم های بانکداری الکترونیکی
کمبود نیروهای متخصص و مراکزتحقیق و توسعه در بانکهای کشور
عدم وجود تحقیقات کاربردی در زمینه ی بررسی میزان نیاز جامعه به این گونه خدمات و بررسی شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه در پذیرش آن.
مدلهای بانکداری الکترونیکی
پس ازبررسی معایب ومزایای بانکداری الکترونیک وتصمیم گیری در مورد آنکه از بانکداری الکترونیک استفاده کنیم مدل های را پیش رو داریم :
1-بانکهای الکترونیکی
در واقع موسسه ای است که فقط روی اینترنت موجود است و دارای هیچ گونه شعب فیزیکی نیست.
2-شعبات الکترونیکی
در این مدل بانکهای معمولی و مرسوم ، خدمات بانک الکترونیکی را به کاربران خود ارائه می دهند.علت وجود این مدل این است که تمامی کاربران اینترنت و مشتریان بانکها از خدمات بانکهای الکترونیکی استفاده نمی کنند لذا وجود بانکهای قدیمی هنوز تا مدتی لازم به نظر می رسد.
که البته استفاده ا زمدل دوم بهتر است چون بحث امنیت را از دید کاربران بهتر می تواند پوشش دهد پس مراجعین بیشتری واهد داشت که دذر نهایت سود بیشتر را در بر خواهد داشت و بانک را به اهداف نزدیک تر خواهد کرد.
تفاوت بانکداری الکترونیکی و اتوماسیون بانکی
شاید تا حالا برایتان پیش آمده است که وارد یک بانک شوید و با دیدن اینکه غالب کارمندان کار خود رابا کمک رایانه انجام می دهندت این سوال در ذهن تداع یشود که آیا در این بانک هم از بانکداری الکترونیکی استفاده می شود یا نه برای باز کردن این دوموضوع ازیکدیگر توضیحاتی لازم به ذکراست
در اتوماسیون بانکی زیرساختهای بانکداری تغییر نکرده و صرفاً از کامپیوتر جهت آسان تر نمودن محاسبات مربوط به حسابها استفاده می شود
در بانکداری الکترونیکی زیرساختهای بانکی تغییرنموده و برای انتقال منابع نیازی به صدور اسناد کاغذی نمی باشد بلکه از طریق دستورهای کامپیوتری مشتری این عمل انجام می گیرد.
از آنجا که با ورود هر تکنولوژی جدید قبل از استفاده از آن مزایا ومعایب آن مورد بررسی قرار می گیرد که دار این ارایه نیز به برخی از آن به شرح زیر می توان اشاره کرد.
دلایل عدم استقبال مشتریان از سرویسهای بانکداری الکترونیکی
امنیت
عدم آگاهی در مورد سرویسها
مشتریان به درستی نمی دانند که
برای استفاده از سرویسها چه کاری
باید انجام دهند؟
تا چه حد باید مسلط به دانش
کامپیوتری باشند تا بتوانند از
این سرویسها استفاده کنند.
عدم نیاز به استفاده از این سرویسها
خوگرفتن به سیستم فعلی،
عرضه سرویسهای محدود در اینترنت،
عدم آشنایی با مزیته
نداشتن امکانات
-کامپیوتر
-مودم
-اینترنت
-سرعت پایین اینترنت
-برنامه های کامپیوتری لازم
عدم رغبت به استفاده از این سرویسها
این دسته از افراد ممکن است توانایی لاز
را برای استفاده از سیستم داشته باشند
اما انگیزه ای برای این کار ندارند.
بانكداری الكترونیكی و سیرتحول آن در ایران
رشد و گسترش روز افزون فناوری ارتباطات، انقلابی را در ابعاد مختلف زندگی انسانها و عملكرد سازمانها ایجاد كرده است. این فناوری روشهای كاركرد و نگرش افراد، سازمانها و دولتها را دگرگون ساخته و باعث ایجاد صنایع نوین، مشاغل جدید و خلاقیت در انجام امور شده است. ظهور پدیده‌هایی چون كسب و كار الكترونیك، تجارت الكترونیك و بانكداری الكترونیك از نتایج عمده نفوذ و گسترش فناوری اطلاعات در بعد اقتصادی است. كشور ما در عرصه حضور و به‌كارگیری تجارت و بانكداری الكترونیك، كشوری جوان است و تا رسیدن به وضعیت مطلوب را ه درازی در پیش رو دارد.
قانون تجارت الكترونیك در دی ماه سال 1382 تصویب شد. در زمینه بانكداری الكترونیك تاكنون فعالیتهای گسترده‌ای صورت گرفته، لیكن نبود برخی زیر ساختها در ابعاد مختلف موجب كندی این فعالیتها شده است. در این مقاله سعی شده تا ضمن ارائه مفاهیم و تعاریف، ویژگیها و الزامات تجارت و بانكداری الكترونیك، ابزارها و كانال های بانكداری الكترونیك معرفی شود و وضعیت هر یك به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گیرد.دسترسی تعداد زیادی از مردم جهان به شبکه جهانی اینترنت و گسترش ارتباطات الکترونیک بین افراد و سازمانهای مختلف از طریق دنیای مجازی، بستری مناسب برای برقراری مراودات تجاری و اقتصادی فراهم کرده است. تجارت الكترونیك عمده ترین دستاورد به‌كارگیری فناوری در زمینه های اقتصادی است.
استفاده از این فناوری موجب توسعه تجارت، تسهیل ارتباطات عوامل اقتصادی، فراهم كردن امکان فعالیت برای بنگاههای کوچک و متوسط، ارتقای بهره وری، کاهش هزینه ها و صرفه‌جویی در زمان شده است. فناوری ارتباطات و اطلاعات امكان افزایش قابلیت رقابت‌پذیری بنگاهها را فراهم ساخته و همچنین به ایجاد مشاغل جدید منجر شده است.
بر اثر گسترش این فناوری حجم تجارت الکترونیک در جهان روز به روز در حال رشد است. طبق تحقیقات منتشر شده توسط موسسه فارستر پیش‌بینی می‌شود طی سالهای 2006-2002 حجم تجارت الكترونیك به طور متوسط سالانه بیش از 58 درصد رشد كرده و از 2293 میلیارد دلار در سال 2002 به بیش از 12837 میلیارد دلار در سال 2006 بالغ شود.
یكی از ابزارهای ضروری برای تحقق و گسترش تجارت الكترونیك ، وجود سیستم بانكداری الكترونیك است كه همگام با سیستمهای جهانی مالی و پولی عمل و فعالیتهای مربوط به تجارت الكترونیك را تسهیل كند. در حقیقت می‌توان گفت كه پیاده سازی تجارت الكترونیك ، نیازمند تحقق بانكداری الكترونیك است. به همین دلیل، استفاده از سیستم های الكترونیك در موسسات مالی و اعتباری جهان به سرعت رو به گسترش بوده و تعداد استفاده كنندگان از خدمات بانكداری الكترونیك روز به روز در حال افزایش هستند.
