مقاله آشنایی با روش های پرورش گاوهای شیرده
امروزه آموزش با شیوه های نوینی ارائه میشود و یکی از این شیوه ها آموزش مجازی میباشد که از جهات مختلفی همچون صرفه جویی در زمان و مکان به صرفه میباشد. نخستین گام در راستای آموزش مجازی را میتوان فرهنگ سازی ،ایجاد اعتماد و باور مردم نسبت به کیفیت بالای آموزش و مدرک آن عنوان کرد. این مرکز با بیش از ۱۰۰ مدرس و اعضای هیئت علمی دانشگاه قرارداد همکاری در جهت تدوین محتوا اعم از جزوات درسی ، امکانات مولتی مدیا و همچنین ضبط فیلم های آموزشی نموده است .
در حال حاضر مرکز پارس با اخذ مجوزهای لازم اقدام به آماده سازی بیش از 4۰۰ دوره ی آموزشی در شاخه های مختلف علمی نموده است. یکی از این دوره ها ، دوره آموزشی آشنایی با روش های پرورش گاوهای شیرده ن یک دوره آموزشی بسیار کاربردی و علمی زیر گروه شاخه پرمخاطب در مرکز آموزش مجازی پارس می باشد.
تولید مثل
تولید مثل عاملی كلیدی در تعیین بازده پرورش گاوهای شیرده می باشد. در بهترین شرایط هر ماده گاو، سالانه یك گوساله تولید خواهد كرد. از نظر اقتصادی، باروری معمولا با توجه به فاصله زایش پی در پی دو گوساله ارزیابی می شود. معیارهای اندازه گیری بازده تولید مثل، شامل تعداد تلقیحات به ازای آبستنی، میزان آبستنی در ازای اولین تلقیح، تعداد روزهای باز و فاصله زایش می باشد. فاصله زایش مطلوب در بیشتر گاوداریها 12-13 ماه است. در بیشتر گاوداریها درصد آبستنی با اولین تلقیح بین 50-60 % است و برای 55% آبستنی ها به حدود 8/1 تلقیح برای هر آبستنی نیاز است. یكی از دلایل مهم اقتصادی نبودن پرورش گاو شیری در استان، پایین بودن راندمان تولید مثلی در گله هاست. ضعف در تشخیص بموقع فحلی و آبستنی موجب می شود تا فحلیهای زیادی در زمان طول عمر اقتصادی گاو از دست برود كه این امر به خودی خود سبب طولانی شدن فاصله دو زایمان و به تبع آن ضررهای مالی فراوان به دامداران می گردد. این مقاله ترویجی، كه با همكاری كارشناسان مركز تحقیقات و معاونت امور دام و بخش ترویج استان تهیه شده است، سعی دارد كه دامداران استان را با روشهای سنتی و علمی تشخیص به موقع قحلی و آبستنی متعاقب تلقیح آشنا كند.
تشخیص به موقع فحلی و آبستنی:
تولید مثل عاملی كلیدی در تعیین بازده پرورش گاوهای شیرده می باشد. در بهترین شرایط هر ماده گاو، سالانه یك گوساله تولید خواهد كرد. از نظر اقتصادی، باروری معمولا با توجه به فاصله زایش پی در پی دو گوساله ارزیابی می شود. معیارهای اندازه گیری بازده تولید مثل، شامل تعداد تلقیحات به ازای آبستنی، میزان آبستنی در ازای اولین تلقیح، تعداد روزهای باز و فاصله زایش می باشد. فاصله زایش مطلوب در بیشتر گاوداریها 12-13 ماه است. در بیشتر گاوداریها درصد آبستنی با اولین تلقیح بین 50-60 % است و برای 55% آبستنی ها به حدود 8/1 تلقیح برای هر آبستنی نیاز است. یكی از دلایل مهم اقتصادی نبودن پرورش گاو شیری در استان، پایین بودن راندمان تولید مثلی در گله هاست. ضعف در تشخیص بموقع فحلی و آبستنی موجب می شود تا فحلیهای زیادی در زمان طول عمر اقتصادی گاو از دست برود كه این امر به خودی خود سبب طولانی شدن فاصله دو زایمان و به تبع آن ضررهای مالی فراوان به دامداران می گردد. این مقاله ترویجی، كه با همكاری كارشناسان مركز تحقیقات و معاونت امور دام و بخش ترویج استان تهیه شده است، سعی دارد كه دامداران استان را با روشهای سنتی و علمی تشخیص به موقع قحلی و آبستنی متعاقب تلقیح آشنا كند.
پیشگیری از جابه جایی شیر دان در گاوهای شیری:
به دلیل مصرف پایین خوراك در قبل زایمان و افزایش تدریجی مصرف بعد از زایمان ،دوره انتقال ، دوره مخاطره آمیز مهمی برای جابه جایی شیر دان LDA می باشد .روشهای خوراك دادن مدیریتی كه از سایر اختلالات پس از زایمان جلوگیری می كند احتمال ابتلا LDA را كاهش میدهد . در گاوهایی كه نمره وضعیت بدنی بالایی در هنگام زایش دارند ، احتمال ابتلا به كتوز و جابه جایی شیردان افزایش می یابد . تغذیه مقادیر زیاد و كم كنسانتره در طول دوره قبل از زایمان ممكن است احتمال ابتلا به LDA را افزایش دهد مدیریت آخور فاكتور مخاطره آمیز مهم برای جابه جایی شیردان می باشد فضای نا كافی آخور ، رقابت زیاد در آخور،محدود بودن زمان دسترسی به آخور و محدودبودن قابلیت دسترسی به خوراك ممكن است مصرف را محدودكند . پر نشدن شكمبه به دلیل مصرف كمتر خوراك مجال بیشتری را برای جابه جایی شیر دان فراهم می كند .اهمیت روشهای مدیریت آخور كه مصرف خوراك را در سبب شناسی LDAمحدود می كند ٬احتمالاً در اوایل دوره پس از زایش بیشترین عامل است كه به دلیل مصادف شدن با وقایعی است كه در دوره انتقال اتفاق می افتد .مخلوط كردن جیره به شكل tmrمی تواند غلظت واقعی جیره های مصرف شده را نسبت به خصوصیات مواد مغذی جیره فرموله شده تغییر دهد، جدا كردن غذاها درtmr در آخور نیز می تواند سبب این مساله شود . زیاد مخلوط كردن TMR ممكن است باعث خرد شدن ذرات درشت و سبب كاهش شكل فیزیكی فیبر گردد . برنامه های انتقالی ومدیریت آخور بایستی به دقت در گله های كه مشكل LDA دارند ، مورد نظارت قرار گیرد .
تكنیك انتقال جنین در گاو :
عمل انتقال جنین 1 (ET) برای اولین بار حدود 55 سال پیش با موفقیت بر روی گاو ها انجام گرفت . عمل انتقال جنین صرفاً بر روی گاوهای ماده صورت می گیرد. گاو ماده ای كه از او جنین جمع آوری می شود به عنوان دهنده ی جنین و در اصطلاح donor می گویند . گروهی از گاوهای ماده كه جنین ها را می گیرند به عنوان ماده گاو گیرنده و در اصطلاح reciptent می گویند .
عمل ET فرایندی است كه طی آن ، جنین ها از شاخ رحم گاوهای دهنده جنین در مرحله پس از مرولا جمع آوری شده و جهت تكامل مراحل آبستنی تا تبدیل شدن به یك گوساله كامل در شاخهای رحم گاوگیرنده جنین ساكن می شوند . در واقع ، گاوهای گیرنده جنین نقش دایه را برای فرزندان گاو دهنده ایفا می كنند . به ازای هر یك گاو دهنده 18-14 راس گاو گیرنده جنین بایستی در نظر گرفته شود . اصولاً گاو دهنده جنین گاوی است با صفت ژنتیكی برتر و گاو اصیل ولی گاوهای گیرنده جنین ، گاوهایی با صفت ژنتیكی متوسط یا پایین می باشند . اگر چه گاوهای گیرنده از لحاظ فنوتیپی و محیطی ممكن است روی نتاج اثر بگذارند ولی بر ساختار ژنتیكی گوساله ، تاثیر نخواهند داشت و از ارزش گوساله برای مقاصد اصلاح نژادی نمی كاهد .
در چه مرحله ای تخمك بارور شده را به عنوان جنین دانسته و بایستی از گاوهای دهنده جنین جمع آوری نمود ؟
پس از این كه اووسیت ها شوك حرارتی دیدند ، رشد نموده و لقاح صورت گرفته و 10-9 روز پس از لقاح تخمك بارور شده كه از مرحله مرولا به مرحله بلاستوسیت می رسد ، بایستی جمع آوری نمود كه این روزها بر اساس چرخه فحلی ، معادل روزهای 8-6 چرخه فحلی می باشد . جنین ها حتماً بایستی در فاصله روزهای 8-6 سیكل فحلی ، جمع آوری بشوند ، چون اگر تا روز 14 چرخه فحلی طول بكشد ، جنین ها به دلایل زیر از بین خواهند رفت :
رفع مشکلات ناباروری در گاوهای شیری:
بسیاری از تولید کنندگان در موقعیت های مختلف با مشکلاتی در عملکرد تولید مثلی گله خود روبرو می شوند.زمانیکه راندمان تولید مثلی گله افت می کند،تولید کننده باید برای شناسایی علل امر و یافتن راه حل،با دامپزشک گله،کارشناس تلقیح مصنوعی،نمایندگی شرکت تامین خوراک و دیگر افراد ذیربط مشورت نماید.متن حاضر به معرفی انواع اصلی مشکلات ناباروری در گله می پردازد و برای پیشگیری و کنترل آن ها پیشنهاداتی ارائه می دهد.
جفت ماندگی:
زمانی که جفت یک گاو ماده،ظرف 12 ساعت پس از زایمان خارج نشود،این وضعیت را جفت ماندگی می گویند.بروز جفت ماندگی در گله های گاو شیری نباید بیش از 8 % باشد.
فاکتورهای احتمالی دخیل در جفت ماندگی:
1- عفونت های خاص از قبیل لپتوسپیروز،بروسلوز،کامپیلوباکتر،رینوتراکئیتیس عفونی(IBR) و دیگر عفونت ها می تواند سبب جفت ماندگی گردد.این عفونت ها ممکن است سبب سقط جنین گردد اما می تواند جفت ماندگی پس از زایمان را نیز منجر شود.
2- عفونت های نا معین ایجاد شده توسط طیف وسیعی از باکتری ها و ویروس ها که در خلال آبستنی یا هنگام زایمان رخ می دهند،می توانند به نحوی با جفت ماندگی مرتبط باشند.
3- دوقلوزایی و زایمان های غیر طبیعی شامل زایمان های طولانی مدت یا سخت زایی ها،اغلب سبب جفت ماندگی خواهند شد.
4- کمبود سلنیم،ویتامین A و یا ویتامین E می تواندبروز جفت ماندگی را به میزان بالایی افزایش دهد.
5- چاق شدن گاوهای خشک از روی دریافت انرژی اضافی و یا دوره ی خشکی طولانی مدت اغلب با جفت ماندگی مرتبط می باشد.
رفع مشکل و پیشنهادات کنترلی:
1- عفونت های خاص را آزمایش کنید.از آزمایش های خونی در تشخیص عفونت های خاص بهره بگیرید.چنانچه عفونتی را تشخیص دادید،نسبت به معالجه،واکسیناسیون و یا حذف گاو آلوده اقدام نمایید.
كشتارگاهها و كشاورزی به شیوه سنتی:
كشتارگاهها بر دو نوع هستند یكی از آنها كه حیوانات سالم مثل گاو و گوسفند سالم در آنجا كشته شده (ذبح شده) وگوشت آنها به مصرف میرسد و یكی از كشتارگاههایی كه حیوانات مریض و نحیف در آنجا كشته شده و محصولات آنها به غذای سگ و گربه تبدیل شده یا كود میشوند. حیواناتی كه ذبح میشوند خود یكی از مخاطرات این شغل است مثلا شاخ زدن گاو یا لگد انداختن آن موجب آسیب به كارگران میشود. سالنها اغلب در اثر خون و چربی لیز و لغزندهاند. حیوانات را قبل از ذبح با شوك برقی گیج میكنند كه گاه این شوك برقی در اثر بی احتیاطی كارگران را دچار حادثه مینماید. شایعترین بیماری مشترك بین دام و انسان كه در این مكانها به وفور دیده میشود تب مالت یا بروسلوز است. كف اطاقهای ذبح میبایستی از ماسه یا شن پوشیده شود كارگرانی كه در قسمت برش كار میكنند باید دستكش حاوی سیمهای فلزی به كار برند. پیش بندها باید چرمی و دارای توری فلزی باشند. كف كشتارگاهها باید هر روز با آب گرم پرفشار تمیز گردد. خوردن، نوشیدن و استعمال دخانیات در كشتارگاهها ممنوع است. گاه لازم است كه پرسنل در برابر تب مالت واكسینه شوند. بیماریهای عفونی كه در كشتارگاهها دیده میشود عبارتند از: تب مالت، سبیاه زخم، لپتوسپروز، باد سرخ، مشمشه تولارمی، تب كیورمنوتهای پسودومونائی.
امروزه با تمام پیشرفتهایی كه در زمینه كشاورزی صورت پذیرفته، هنوز مناطقی از عالم وجود داردكه در آنجا كشاورزی به شیوه سنتی رواج دارد. آب گرفتگی مناطق كشاورزی، آتش سوزی زمینهای زراعی و جنگلها، خطرات كار با تجهیزات كشاورزی، مواجهه با سموم و غیره، از مخاطرات عمده در كشاورزی میباشد. سقوط از بلندی مهمترین سطح حادثه را در مزارع تشكیل میدهد. مواد شیمیایی مختلفی در مزارع به كار برده میشود كه از جمله آنها میتوان به این موارد اشاره نمود: سود سوز آور برای تمیز كردن ظروف و وسایل شیردوشی و... هیپوكلریت سدیم برای ضدعفونی كردن این وسایل، كاربونات سدیم برای تمیز كردن و چربی زدائی وسایل جوجه كشی كه این مواد خود میتوانند مواجهات خطرناكی را باعث گردند. دستگاهها و موتورهای درون سوز تولید گاز مهلك مونواكسید كربن میكنند لذا در مواقع كار با تراكتور یا موتورهای آب باید مراقب این موضوع و تهویه ساختمان بود. بیسوادی یك مسئله
رایج و شایع در بین كشاورزان است كه جهت جلوگیری از بروز مخاطرات فوق پرداختن به آن بسیار مهم جلوه مینماید. كشاورزان چون مجبورند ساعتهای زیادی در مقابل نور خورشید قرار گیرند اغلب ضایعات متعدد و وسیعی روی صورت، پشت گردن، دستها و... دارند كه میبایستی جهت جلوگیری از آنها به كشاورزان آموزش كافی داده شود.
تاریخچه گاوداری در جهان:
هزاران سال است كه گاو, جزئی از زندگی روزانه كشاورزی به شمار میآید انسان در برابر حفاظت, نگهداری و تغذیه این حیوان, از فراوردههای گوناگون آن استفاده میكرد. نزدیك به 6 هزار سال پیش از میلاد مسیح, بشر شیوه زندگی خود را تغییر داد, شكار حیوانات را كنار گذاشت, به زراعت پرداخت و به اهلی كردن حیوانات همّت گذاشت . نخست, سگ, و سپس گوسفند و بز و بچه گاو را اهلی كرد.
اگر چه چگونگی اهلی شدن گاو كاملاً مشخص نیست, اما زمان آغاز آن از آثار باستانی و نشانههای باستانشناسی پیدا است, یكی از تمدنهای نخستین كه به اهلی كردن گاو پرداخت, درخاور میانه قرار داشت. كتیبهای از معبدی در عراق به دست آمده كه مربوط به 4500 سال پیش از میلاد مسیح میباشد وشخصی را در حال دوشیدن شیر از گاو نشان میدهد.
باستان شناسان چنین نتیجه گیری میكنند كه اهلی شدن گاو در آسیا خاور میانه بین 4500 تا 6000 سال قبل از میلاد انجام شده است. شواهدی دیگر نشان میدهد كه در همین زمان, اهلی شدن گاو در اروپا به طور جداگانهای نیز انجام شده است.
برخلاف دنیای قدیم, دنیای جدید تا پیش از ورود اسپانیاییها به آمریكا, هیچ گاو اهلی در این قاره وجود نداشت. نخستین گاوهای اهلی, در آغاز سده شانزدهم, به وسیله مهاجران اسپانیایی به قاره آمریكا آورده شد. البته آمریكای شمالی دارای نوعی گاومیش بنام باسیون بود كه سرخپوستان موفق به اهلی كردن آن نشده بودند. در آمریكای جنوبی نیز اصولاً گاوی موجود نبود در استرالیا نیز هیچ گاو, خواه وحشی یا اهلی, وجود نداشت و نخستین گاوهای این قاره در 18 ژانویه1788 به وسیله مهاجران انگلیسی به این كشور وارد شد.
اثرات پروتئین و انرژی مصرفی بر تولیدمثل در گاوهای شیری:
تغذیه بعد از زایش، زمانیكه تولید شیر گاوهای شیری افزایش می یابد، می تواند عملكرد تولیدمثلی و به دنبال آن سودبخشی گله را تحت تأثیر قرار دهد. بطور كلی، افزایش نیازهای متابولیكی تولید بالا بهمراه نیاز های تولیدمثلی و سلامت، اثر متقابل بین تغذیه و تولیدمثل ( خصوصاً بعد از زایمان ) را به یك موضوع مهم در صنعت گاو شیری تبدیل كرده است. تحقیقات اخیر، نقش مهم تغذیه را در تولیدمثل تأیید كرده اند، و در بیشتر حالات، كمبودهای غذایی شدید باعث مشكلات و بیماریهای تولیدمثلی شده است. همچنین، مكانیسم تغذیه ای كه بر روی عملكرد تولیدمثلی تأثیرگذار است، بسیار پیچیده بوده و به طور واضح قابل تشخیص نمی باشد. با این وجود، نقش فاكتورهای غذایی مانند پروتئین و یا تعادل انرژی، و مكانیسم عملكردشان بر تولیدمثل، در سالهای اخیر، بیشتر شناخته شده است.
نقش پروتئین در تولیدمثل
به منظور افزایش تولید شیر و افزایش درآمد، تولیدكنندگان شیر سعی می كنند كه مصرف غذا را ، خصوصاً در دوره ابتدای پس از زایمان، حداكثر كنند و از آنجا كه، جیره های حاوی پروتئین بالا، در كل ، طعم بهتری داشته و مصرف غذا را افزایش می دهند، اغلب تولیدكنندگان، بیش از نیاز گاوها در طول این دوره، به دامهایشان پروتئین می خورانند. این جیره های غذایی با میزان پروتئین بالا، می توانند بازده تولیدمثلی را كاهش دهند. در بیشتر مطالعات، افزایش پروتئین خام جیره را، دلیل افزایش زمان تا اولین تخمك گذاری بعد از زایمان و افزایش تعداد سرویس ها به ازاء هر آبستنی و یا تعداد روزهای باز می دانند. به عنوان مثال، تحقیقات انجام شده در دانشگاه اورگان نشان داده است كه گاوهایی كه با پروتئین بیش از حد تغذیه شده اند ( بیشتر از 10-15 درصد نیازهای بالا ) ، تعداد سرویس بیشتری به ازاء هر آبستنی نیاز داشتند و در نتیجه فاصله گوساله زایی طولانی تری را نشان دادند. با این وجود، برخی تحقیقات دیگر، اثرات زیان آور سطوح بالای پروتئین مصرفی را بر تولید مثل نشان نداده اند. تناقض های مشاهده شده در مطالعات و تحقیقات مختلف، می تواند بدلیل منبع پروتئینی جیره مورد استفاده بجای كل پروتئین خام جیره باشد
مسائلی در مورد تلقیح مصنوعی:
چه موقع تلقیح نماییم ؟
زمان مناسب تلقیح گاو بسته به این است که اولین ایستا فحلی چه زمان اتفاق افتاده باشد برای دستیابی به بهترین نرخ آبستنی باید گاوها و تلیسه ها را از بین ده تا چهارده ساعت پس از مشاهده اولین ایستا فحلی تلقیح نمود یعنی گاوهائی که اولین ایستا فحلی آنها در صبح اتفاق افتاده باشد باید در اواخر بعداز ظهر تلقیح نمود و گاوهائیکه در عصر فحل شده اند لازم است صبح روز بعد (قبل از ساعت 10 )تلقیح شوند این روش قانون صبح _بعد از ظهر میگویند . زمان مناسب تلقیح باعث میشود تا تعدادی بیشتری اسپرم سالم به تخمکها رسیده ٬عمل لقاح بصورت مناسب انجام شود . تلقیح زود هنگام گاو ها باعث میشود بسیاری از اسپرمها قبل از تخمک اندازی نابود شوند ٬از سوی دیگر تلقیح دیر هنگام باعث پیر شدن تخمک شده و قبل از رسیدن اسپرمها فعالیت تخمک از بین میرود . در صورتیکه قانون صبح ٬بعد از ظهر به خوبی رعایت شود درصدآبستنی افزایش می یابد .
در پایان لازم به ذکر است حفظ یک برنامه فحل یابی موفق باعث تولد گوساله های بیشتر و تولید شیر زیادتر در گله میشود و این بدان مفهوم است که سود و بهره وری بیشتری در انتظار گاودار است .
تشخیص زمان مناسب تلقیح :
انجام یک زایش 12 ماهه به تشخیص فحلی مناسب و زمان دقیق تلقیح بستگی دارد در واقع می توان گفت تشخیص فحلی گله شما یکی از مهم ترین عوامل تولید مثلی گاوداری است توصیه میشود که حتماً شخصی مسئول فحل یابی در گله باشد و در صورت نبودن آن شخص باید فرد دیگری وظیفه فحل یابی را به عهده بگیرد . هر چه زمان برای آموزش فحل یابی به کارگران صرف کنیددر صد موفقیت فحل یابی و نهایتا تولید مثل افزایش می یابد .نخستین گام در یک برنامه تشخیص فحلی موفق شماره زنی و واضح گاوها می باشد تا بتوان گاومورد نظر را از فاصله دور تشخیص داد .
چه موقع فحل یابی کنیم ؟
بطور کلی متوسط زمان فحلی گاوها حدود 14 ساعت است و 25%از گاوها نیز 8 ساعت فحلی نشان میدهند بنابراین اگر شما گاوها را روزانه یک بار مورد مشاهده قرار دهید حدود 50%گاوهای فحل را تشخیص میدهید در حالیکه روزانه دو بار مشاهده با فاصله زمانی یازده الی سیزده ساعت این عدد را به 80%میرساند از سوی دیگر روزانه چهار مرتبه مشاهده گاوها و هر مرتبه به مدت 20 الی 30 دقیقه باعث میشود که 95%گاوهای فحل را تشخیص داده شوند . عواملی همچون بیماری ٬آب و هوا وشرایط بستر بر طول فحلی اثر میگذارند . گاوها در آب و هوای بسیار گرم و شرجی یا بسیار سرد مدت زمان کوتاهتری نشان میدهند . بهترین زمان مشاهده گاوهای فحل صبح زود قبل از شیر دوشی و خوراک دهی ٬اوایل بعد از ظهر و اواخر غروب است .
تشخیص به موقع فحلی و آبستنی:
تولید مثل عاملی كلیدی در تعیین بازده پرورش گاوهای شیرده می باشد. در بهترین شرایط هر ماده گاو، سالانه یك گوساله تولید خواهد كرد. از نظر اقتصادی، باروری معمولا با توجه به فاصله زایش پی در پی دو گوساله ارزیابی می شود. معیارهای اندازه گیری بازده تولید مثل، شامل تعداد تلقیحات به ازای آبستنی، میزان آبستنی در ازای اولین تلقیح، تعداد روزهای باز و فاصله زایش می باشد. فاصله زایش مطلوب در بیشتر گاوداریها 12-13 ماه است. در بیشتر گاوداریها درصد آبستنی با اولین تلقیح بین 50-60 % است و برای 55% آبستنی ها به حدود 8/1 تلقیح برای هر آبستنی نیاز است. یكی از دلایل مهم اقتصادی نبودن پرورش گاو شیری در استان، پایین بودن راندمان تولید مثلی در گله هاست. ضعف در تشخیص بموقع فحلی و آبستنی موجب می شود تا فحلیهای زیادی در زمان طول عمر اقتصادی گاو از دست برود كه این امر به خودی خود سبب طولانی شدن فاصله دو زایمان و به تبع آن ضررهای مالی فراوان به دامداران می گردد. این مقاله ترویجی، كه با همكاری كارشناسان مركز تحقیقات و معاونت امور دام و بخش ترویج استان تهیه شده است، سعی دارد كه دامداران استان را با روشهای سنتی و علمی تشخیص به موقع قحلی و آبستنی متعاقب تلقیح آشنا كند.
مفهوم فحلی:
پدیده فحلی ، فاصله زمانی است كه در طول آن حیوان ماده سر پا می ایستد تا با حیوان نر جفتگیری كند .این حالت متعاقب تغییرات هورمونها و به خصوص هورمون استروژن رخ می دهد. بنابراین فحلی یك پدیده رفتاری محسوب می شود. در صورتیكه زمان بروز فحلی بموقع تشخیص داده نشود و گاو بموقع تلقیح نگردد، دست كم به اندازه یك چرخه فحلی، فاصله گوساله زائی افزایش خواهد یافت. بنابراین مدیریت و تشخیص گاو فحل از لحاظ اقتصادی بسیار حائز اهمیت می باشد و مدیران واحدهای پرورش گاوهای شیرده باید از تمام امكانات موجود برای تشخیص گاوهای فحل استفاده كنند. با توجه به توسعه تكنیك تلقیح مصنوعی، به جای گاو نر خود گاودار باید عمل فحل یابی را انجام دهد و اینجاست كه بسیاری از اشتباهات مدیریتی موثر بر باروری گله آشكار می شود. مشكل مربوط به تشخیص فحلی در گاوهای ماده به خاطر كوتاه و متغیر بودن طول دوره فحلی می باشد. تشخیص فحلی در صبح زود بلافاصله پس از روشن شدن هوا یا در سپیده دم بیشتر اهمیت دارد و اغلب گاوها بین ساعت 2 بامداد تا 5 صبح فحل می شوند.