مقاله تاثیر تلفن همراه بر جوانان
تاثیر تلفن همراه بر جوانان
ظهور و بروز این کالا باعث شد گروهی در جامعه نمایان شوند که تازه به دوران رسیده (Tapee) که نوعاً جوان و جزء طبقه متوسط جامعه هستند نامیده شوند. بعداً این کالا همه‌گیر شد و در اختیار توده مردم قرار گرفت. در این بین جامعه و مخصوصاً جوانان هم از فواید آن بهره بردند و هم از زیان‌های آن متضرر گشتند. مقاله پیش‌روی سعی می‌کند ضمن بیان تاریخچه‌ای از تلفن همراه و چگونگی ظهور و بروز آن در جامعه و فرهنگ معرفی تلفن همراه، به میزان اثرات آن بر جامعه و نیز جوانان از دیدگاه‌های مختلف اعم از فردی، مصرفی، اجتماعی، سلامت روانی، جنسیت، زندگی روزمره و حوزه خصوصی زندگی بپردازد
مقدمه
زندگی بشر از آغاز تا به امروز که عصر تکنولوژی است آن‌قدر تغییر و تحول داشته که حتی تصور بازگشت به قرن‌ها پیش و تجربه آنچه بر انسان اولیه گذشت، خنده‌دار و یا شاید مرگ‌آور باشد. فقط یک مثال ساده فرض کنید برای باخبر کردن انسانی از حادثه‌ای که اتفاق افتاده یا در خطر آن حادثه است در دوران‌های گذشته ماه‌ها طول می‌کشید که این مهم انجام شود و در هنگام باخبر شدن یا آن حادثه دیگر مصداقی نداشت و یا فرد حادثه دیده بود و کار از کار گذشته بود اما در عصر کنونی فقط کافی است در اطاقی که راحت نشسته‌‌اید و برای دوستی که کیلومترها آنطرف‌تر و فقط با یک تماس یا نه با یک پیام کوتاه این مهم را به انجام رسانید، با کمترین هزینه و در کوتاهترین زمان ممکن. امروزه تلفن همراه مهمترین تکنولوژی جوامع محسوب می‌شوند که ضمن ایجاد «خلوت مستقل فردی» رابطه اجتماعی فرد را در یک بستر شبکه‌ای معنادار کرده است. نظام برنامه‌ای تلفن همراه، قابلیت‌های متنوع چندرسانه‌ای و ظرفیت‌هایی مثل صدابرداری، فیلم‌برداری، عکاسی، اتصال به اینترنت و ماهواره و انطباق‌پذیری با رایانه و برنامه‌های آن، را برای این وسیله کوچک ایجاد کرده است به طوری که در حال حاضر در کنار تمامی نیازهای فردی اجتماعی فرد، تلفن همراه نیز ضرورت پیدا کرده است
بیان مسئله
جوانان به دلیل جوان بودن همواره در معرض دو دیدگاه در جامعه قرار دارند: 1ـ از نگاه والدین و 2ـ از دیدگاه جامعه. اما امروز بیشتر از گذشته والدین به دلیل ظهور تکنولوژی‌های جدید احساس می‌کنند که باید جوان خود را در کنترل داشته و دائماً بر آن نظارت کنند و از سوی دیگر جوان امروز که با ظهور و بروز فن‌آوری‌های جدید نه تنها خود را درگیر آنها نموده بلکه هر روز مشتاق‌تر از دیروز برای بروز فن‌آوری جدید خود را آماده می‌بیند، باعث شده است والدین بیش از گذشته به تلفن همراه که مهمترین تکنولوژی قرن حاضر است به عنوان ابزاری برای کنترل بیشتر جوان خود نگاه داشته باشند. کای ویترز از انستیتوی تحقیقات راهبردی اجتماعی انگلستان می‌گوید تحقیقات نشان می‌دهد که با وجود نگرانی از جرایم مربوط به تلفن همراه، والدین می‌گویند جوانان با تلفن همراه از امنیت بیشتری برخوردارند. این تحقیق نشان می‌دهد که والدین معمولاً هنگامی که فرزندانشان وارد دبیرستان می‌شوند برای آنها تلفن همراه می‌خرند تا بتوانند بر آنها نظارت داشته باشند یا در مواقع ضروری بتوانند با آنها تماس بگیرند. اما مهمتر از این، نگاهی است که جامعه به جوان دارد. جوامع همواره لبریز از انتظاراتی است که از جوانان باید سر بزند و از آنها شکل بگیرد. رفتارهایی از قبیل عدم بزهکاری، مؤدب بودن، رعایت احترام به بزرگ‌ترها و... اما در این میان جوامع از تکنولوژی تلفن همراه برای جوانان برداشت‌هایی متفاوت ارائه نموده اند و تقریباً اشتراکات این مهم عبارتند از: جوانان با تلفن همراه باید جوانی، 1ـ در دسترس دائمی بوده، 2ـ کارآ و به موقع بودن و... به هر حال آنچه مهم است اینکه فرهنگ استفاده از تلفن همراه نه تنها در بین جوانان بلکه در کل جامعه به اندازه پیشرفت‌های تکنولوژی که در گوشی‌های تلفن همراه کرده است هماهنگ نبوده است و فرهنگ استفاده از تلفن همراه باید تقویت شود و این میسر نمی‌شود مگر آنکه متولیان فرهنگی کشور فکری بیاندیشند و بسترسازی مناسب جهت ادامه این فن‌آوری پدید آورند.
فرهنگ جوانان و تکنولوژی جدیدی به نام تلفن همراه
با وجود مطالبات و خواسته‌های کاربران تلفن همراه به خصوص جوانان، دیگر استفاده صرف از این ابزار ارتباطی نوین برای تماس‌های تلفنی و مکالمه اهمیتی ندارد. بررسی‌ها و تحقیقات حاکی از این است که بخش اعظم کاربران در جامعه بویژه جوانان به دلیل استفاده از ارزش‌های افزوده جدید و کارکردهای مختلف، از تلفن همراه استفاده می‌کنند و نیازها و مطالبات روزافزون همین جوانان، شرکت‌ها و کمپانی‌های تولیدکننده را بر آن داشته تا برای پاسخ به این نیازها دست به ابتکارهای نوین و خلاقیت بزنند و بر همین اساس است که می‌بینیم هم‌اکنون گوشی‌های تلفن همراه دارای فن‌آوری‌های نوینی هستند که از جمله آنها می‌توان به دسترسی به اینترنت، رادیو، تلویزیون، پخش آهنگ، ارسال پیام کوتاه و... اشاره نمود. این تکنولوژی‌های رسانه‌ای به سرعت فراگیر شد و فرهنگ جدیدی برای خود دست و پا کرد. بر همین اساس شرکت‌های تولیدکننده از ترس اشباع جوانان در آینده، قصد دارند با انواع ترفندهای مختلف از قبیل کاهش قیمت گوشی و... جوانان را ترغیب و تسلیم خود ساخته و آنها را به مصرف‌کننده دائمی محصولات خود تبدیل نمایند.
این فن‌آوری جدید در میان جوانان به یک ابزار مهم ارتباط اجتماعی بدل گشته است به طوری که برخی از جوانان هویت فردی خود را در گرو تلفن همراه می‌دانند یا به عبارتی خود را با آن تعریف می‌کنند. با انتخاب نوع زنگ تلفن همراه، صفحه نمایش آن و آهنگ‌هایی که داخل آن ذخیره می‌کنند، پیامک‌هایی که ارسال می‌نمایند و... وضعیت اجتماعی خود را به دیگران می‌شناسانند. گسترش غیرقابل انتظار تلفن همراه در جامعه و کاربردهای آن به لحاظ اقتصادی برای بسیاری از والدین نگرانی‌های خاصی را نیز در پی داشته و مشاهده صورتحساب فرزندانشان در پایان هر ماه آنها را شوکه نموده است.
از سویی دیگر مراکز آموزشی نیز از استفاده بدون ضابطه و انتشار مسایل غیراخلاقی از طریق تلفن همراه در بین جوانان نگران هستند. آنها معتقدند برخی مسایل تلفن همراه باعث سست شدن پیوند خانوادگی می‌شود و ارتباط چهره به چهره و رودرروی اعضای خانواده را کاهش می‌دهد. اما در مجموع این ابزار چند رسانه‌ای مرزهای جدیدی را در ارتباطات اجتماعی و فرد بوجود آورده است که هدایت و کنترل کاربردها و برجسته کردن نقش‌های مثبت این ابزار ارتباطی یک ضرورت محسوب می‌شود و لاجرم جهت جلوگیری از ترویج اصول غیراخلاقی در بین جامعه و به خصوص قشر جوان همانگونه که اشاره شد بحث فرهنگ‌سازی و فراهم‌سازی بستر مناسب استفاده صحیح از تلفن همراه در میان جوانان اجتناب‌ناپذیر
2- تأثیرات تلفن همراه بر جوانان و جامعه
الف ـ مضرات تلفن همراه
استفاده از تلفن همراه در جامعه کنونی و با پیشرفت فن‌آوری اجتناب‌ناپذیر است. میزان بی‌رویه استفاده، تنوع در استفاده و... از جمله عواملی است که نگرانی‌ها دربارة اثرات تلفن همراه بر سلامت فردی و اجتماعی انسان را بیش از پیش نمایان ساخته است. در این بخش سعی می‌شود مضرات تلفن همراه در سه قسمت به شرح ذیل مورد بررسی قرار گیرد:
1ـ تلفن همراه و تأثیر بر سلامت جسمی فرد
2ـ تلفن همراه و تأثیر آن بر سلامت روحی و روانی فرد
3ـ تلفن همراه و تأثیر بر سلامت اجتماعی فرد
1ـ تلفن همراه و تأثیر بر سلامت جسمی فرد
بسیاری از بررسی‌های اخیر در زمینه تلفن همراه متوجه تأثیرات احتمالی آن بر سلامت جسمی افراد و به خصوص جوانان بوده است. شواهد علمی بسیار کمی در مورد افزایش نوع خاصی از تومورهای مغزی در استفاده مداوم از تلفن همراه وجود دارد. در کشورهای اتریش، آلمان و سوئیس تاکنون دانشمندان مقالات زیادی در این مورد ارائه نموده‌اند و از دولت‌ها خواسته‌اند که به گونه‌ای قانون‌گذاری کنند که کمترین میزان زیان به افراد برسد. اگرچه بعضاً گزارش‌های ضد و نقیضی درباره اثرات تلفن همراه بر سلامت جسم افراد از سوی مراکز مختلف تحقیقاتی منتشر می‌شود؛ ولی به زعم اغلب کارشناسان علوم پزشکی با توجه به ماهیت و تأثیرات شناخته شده امواج الکترومغناطیسی در طول موجهای مختلف بر سیستم‌های بیولوژیکی جسم انسان نمی‌توان خطرات تلفن همراه و تجهیزات الکترونیکی همراه آن را نادیده گرفت و انکار نمود. البته از طرف دیگر، نباید این واقعیت را هم فراموش کرد که چنین خطراتی در استفاده از بسیاری از تجهیزات مثل سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی از جمله تلویزیون، رایانه، اجاق‌های ماکروویو و... با کاربردهای روزانه گرفته تا تجهیزات پزشکی از قبیل پرتونگاری، پرتودرمانی و... و سیستم‌های رادار، دکل‌های برق و... هم وجود دارد که هیچ‌گاه مانعی برای استفاده از آنها نبوده است و مهم برخورد علمی و آگاهانه با دستاوردهای فن‌آوری‌های جدید و به حداقل رساندن خطرات و آسیب‌های اجتناب‌ناپذیری است که ممکن است در ورای فواید و کاربردهای هر محصول و دستاورد فنی و تکنولوژیک وجود داشته باشد. در اینجا به صورت تیتروار به برخی مضرات جسمی استفاده از تلفن همراه اشاره می‌شود:
1ـ1ـ نقش تخریبی در بدن، ارگانیسم‌ها، بافت‌های سلولی و ماکرو مولکولهای حیاتی مانند DNA و در نتیجه پارگی DNAها و بروز بسیاری بیماری‌های ناشی از آن.
1ـ2ـ افزایش خطر ابتلاء به سرطان، نتایج مطالعه‌ای که در مجله «اپیدمولوژی» منتشر شده نشان می‌دهد استفاده مرتب و زیاد از تلفن همراه برای بیش از 22 ساعت در هر ماه خطر تشکیل تومورهای غده بناگوش را حدود 50 درصد افزایش می‌دهد.
1ـ3ـ افزایش نوع خاصی از تومورهای مغزی
1ـ4ـ استفاده از تلفن همراه مرگ را جلو می‌اندازد؛ تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که استفاده مداوم از تلفن همراه تحلیل گلبولهای سفید، افزایش فشار خون، کاهش حافظه و سردرد را به دنبال دارد.
1ـ5 ـ تأثیر تلفن همراه بر ناباروری مردان؛ تحقیق در این مورد نشان می‌دهد که استفاده از تلفن همراه با آسیب رساندن به اسپرم در ارتباط است. این تحقیق که بر روی 361 نفر از مردان که تحت آزمایش ناباروری قرار داشتند مشخص شد هرچه مقدار زمانی که مردها در روز از تلفن همراه استفاده می‌کنند، بیشتر باشد، اسپرم آنها ناسالم‌تر است.
1ـ6 ـ استفاده زیاد از تلفن همراه در جوانان باعث کم‌خوابی و در نتیجه استرس می‌شود.
تلفن همراه و تأثیرات آن بر سلامت روانی و روحی فرد
براساس تحقیقات انجام شده با نام «استفاده منطقی برای اثرگذاری مثبت» که در کشور اسپانیا انجام شده است، جوانانی که در طول روز برای ساعات طولانی از تلفن‌های همراه استفاده می‌کنند احتمالاً با اختلالات روانی مواجه خواهند شد. بر این اساس اعتیاد به تلفن همراه می‌تواند بر روی وضعیت روانی افراد تأثیر گذارد اما از آنجایی که این اعتیاد علایم فیزیکی خاصی ندارد، بنابراین اختلالات پیش آمده ناشی از آن مشهود نیست. انواع مختلف اختلالات روحی و روانی ناشی از اعتیاد به تلفن همراه عبارتند از:
2ـ1ـ افسردگی و ناراحتی ناشی از کارکردهای بیش از حد و معمول با تلفن همراه؛ براساس تحقیقات صورت گرفته شده، جوانانی که تماسی را از دست می‌دهند یا در ارسال پیام کوتاهی ناموفق هستند بسیار غمگین و ناراحت می‌شوند.
2ـ2ـ نادیده گرفتن فعالیت‌ها و کارهای مهم بر اثر اعتیاد به تلفن همراه؛ در این مورد می‌توان چنین اشاره کرد که جوانان معتاد به تلفن همراه گاهاً فعالیت‌های مهمی نظیر اشتغال و یا درس خواندن را فراموش می‌کنند.
2ـ3ـ وجود مشکلات بدنی از قبیل سوء هاضمه، کم‌خوابی و... از دیگر اثرات اعتیاد به تلفن همراه است.
2ـ4ـ پایین آمدن اعتماد به نفس و در نهایت گوشه‌گیری از اجتماع.
2ـ5 ـ ایجاد استرس و فشار روانی بر افراد تا جایی که بر سلامت جسمی آنها نیز تأثیر می‌گذارد و نیز مشکلات رفتاری خاصی ایجاد می‌نماید.
2ـ6ـ باعث نوعی بیماری‌های شخصیتی در جوانان از قبیل خودبزرگ‌بینی یا خودکوچک‌بینی و امثال اینها می‌شود.
3ـ تلفن همراه و تأثیر آن بر سلامت جامعه
در سالیان نه چندان دور اگر می‌خواستید مکالمه کسی را گوش دهید باید تلاش زیادی می‌کردید و اساساً این کار یک عمل ناپسند و زشت محسوب می‌شد اما اینک و به راحتی کارهای روزانه، نقش‌های مهم زندگی و حتی لهجه خود را با دیگران و در یک فضای عمومی از قبیل اتوبوس، مترو و... تقسیم می‌کنیم و ناخواسته آنها را شریک می‌کنیم. از این قبیل تأثیرات اجتماعی تلفن همراه زیاد است با هم نگاهی ولو مختصر به انواع اثرات تلفن همراه بر سلامت جامعه می‌اندازیم:
3ـ1ـ عمومی کردن بخشی از دنیای شخصی خودمان در انظار دیگران
3ـ2ـ پایین آمدن سطح روابط زناشویی و خانوادگی؛ حالا آدمهایی که وقت ندارند به همسرشان در خانه ابراز محبت، علاقه و عشق کنند در اداره یا در مترو و یا ... این کار را با یک پیام کوتاه متنی یا تصویری و البته در حضور دیگران انجام می‌دهند.
3ـ3ـ پایین آمدن ارتباطات درون خانوادگی و در نهایت نقص یکی از اصول و احکام مهم اسلامی یعنی صله رحم؛ براساس تحقیقات شرکت اُرنج (Orange) حدود 80 درصد جوانان از طریق پیام کوتاه و یا تلفن همراه از احوال خانواده خود چه سببی و چه نسبی جویا می‌شوند و از این طریق برخی مواقع تا یک هفته هم مشاهده شده که پدری فرزند خود را ندیده و تنها ارتباط آنها از طریق تلفن همراه است.
3ـ4ـ رواج طلاق غیابی و تنها از طریق پیام کوتاه؛ براساس تحقیقات دادگاهی در دبی رأی داد که تنها کافی است مردان سه بار به همسر خود با پیام کوتاه بنویسند «من تو را طلاق دادم» و این یعنی طلاق واقعی!!!
3ـ5 ـ تجمیع تمامی اطلاعات شخصی و خانوادگی در تلفن همراه و در نهایت ترس از گم شدن و لو رفتن تمامی اطلاعات محرمانه زندگی شخصی
3ـ6 ـ رواج فساد اخلاقی و بی‌بند و باری از طریق تلفن همراه به انحاء مختلف (ارسال عکس‌های خلاف عفت، متن‌های طنزآلود بسیار رکیک و...)
3ـ7ـ احساس ناامنی اجتماعی و در نهایت استرس‌زا بودن تلفن همراه
3ـ 8 ـ از دیگر اثرات تلفن همراه در جامعه اینکه حالا مردان بیشتر از زنان با تلفن حرف می‌زنند. آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر 72 درصد مردان روزی یکساعت با تلفن صحبت می‌کنند در مورد مشابه در زنان 53 دقیقه است.
3ـ9ـ نظارت دولت‌ها از طریق شنود و یا رؤیت متن‌های پیامک بر شهروندان بیشتر شده است و این برخلاف اصول آزادی‌های مدنی است.
مزیت‌ها و فواید تلفن همراه
حال که با مضرات و اثرات مخرب تلفن همراه آشنا شدیم بد نیست یک طرفه به قاضی نرویم و کمی هم در مورد مزیت‌ها و در نهایت فواید تلفن همراه نیز سخنی بگوییم.
تلفن همراه به عنوان جزء ضروری زندگی بسیاری از افراد جامعه درآمده است. به گونه‌ای که تصور زندگی بدون تلفن همراه تا حدود بسیار زیادی دشوار شده است. تأثیرات اجتماعی و فردی این وسیله محدود به کشور و یا جامعه خاصی نمی‌شود و تمامی جوامع را به نوعی درگیر خود نموده است. تأثیرات اجتماعی این وسیله امروز بیش از پیش مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است.
تلفن همراه یکی از مهمترین ابزارهای زندگی افراد است که امکان خود اظهار هویتی را برای هر فرد فراهم می‌آورد برترین مزیت‌های تلفن همراه عبارتند از:
1ـ امکان ارتباط دو سویه یا چند سویه دایمی
2ـ قابل برنامه‌ریزی بودن ارتباطات
3ـ انتخابی بودن پذیرش ارتباطات
4ـ انتخابی بودن دسترس بودن یا نبودن
5ـ استفاده‌های چندمنظوره رسانه‌ای، گوش دادن به رادیو، تماشای فیلم، گوش دادن به موسیقی، ورود به جهان اینترنت
6ـ نماد ارتباط «همه جا حاضر»
اما در ورای این مزیت‌ها و بالطبع فوایدی هم از رهگذر تکنولوژی جدید تلفن همراه نصیب جوانان و جامعه شده است که مهمترین آنها در دو قسمت 1- توسعه فردی 2- فواید اجتماعی بحث می‌شود.
نتیجه‌گیری
امروزه تلفن همراه نه صرفاً به عنوان یک تکنولوژی جدید مخابراتی، بلکه به عنوان یک صنعت مورد توجه مطالعات اندیشمندان قرار گرفته است. در واقع اهمیت این تکنولوژی جدید منحصر به استفاده‌های ارتباطی آن نیست بلکه اهمیت این صنعت و تکنولوژی مهم، به کاربردهای گسترده چند رسانه‌ای و انتقال انسان به جهان مجازی و به تعبیر پارادایمی، به وجود آوردن فضای دو جهانی مربوط به امور فرد و فردیت در جهان شده است. بی‌شک ظرفیت‌ها و کارکردهایی از قبیل: 1ـ امکان ارتباط یک سویه یا چند سویه دایمی، 2ـ قابل برنامه‌ریزی بودن ارتباطات، 3ـ انتخابی بودن پذیرش ارتباطات، 4ـ استفاده چند منظوره رسانه‌ای سمعی و بصری، توسعه نقش و جایگاه تلفن همراه را موجب شده است. اما تمامی اینها نباید باعث شود که ما از اثرات مخرب و مضرات تلفن همراه نیز غافل شویم.
«روزلین باشلو»، وزیر بهداشت فرانسه چندی پیش اعلام کرده بود: ما نمی‌خواهیم استفاده از وسیله‌ای را که یک پیشرفت علمی برای بشریت است، ممنوع کنیم و یا از آن غول بسازیم، بلکه می‌خواهیم روش استفاده درست آن را در میان اقشار مختلف جامعه ترویج دهیم.
