مقاله پرورش کبک بومی

مقاله پرورش کبک بومی

پرورش كبك رخدادی است كه شاید موفقیت افراد شاغل در این حرفه به اضافه ایجاد عنوانی متفاوت از لحاظ شغلی ، مزید علت صرفه اقتصادی آن شده است. رشد چشمگیر این صنعت طی سالهای اخیر به دلیل اقبال عمومی در مصرف گوشت كبك به عنوان منبع پروتئینی میتواند به این دیدگاه نگریسته شود كه ضمن استفاده از خواص درمانی و تنوع در آشپزی ، گریزی نیز به مجموعه غذاهای ارگانیك زده شود. مرکز توسعه اموزش مجازی پارس جهت آشنایی علاقمندان، مقاله آموزشی پرورش کبک بومی را تهیه کرده است.

کبک از جمله پرندگان وحشی است که امروزه با پرورش آن به صورت صنعتی، به زنجیره غذایی بسیاری از ما افزوده شده است و جای خود را در بازار محصولات غذایی سالم باز کرده است. این پرنده سبک وزن را می توان در انواع سالن های پرورش با رعایت مسایل مربوط به نور، تغذیه، رطوبت، بیماری ها و......پرورش داد. امید است با رعایت موارد مطرح شده در مورد پرورش کبک بتوانید در این زمینه کسب کاری بزرگ راه اندازی کنید.

خواص دارویی گوشت و سایر اجزاء کبک

گوشت کبک جوان، نرم و لطیف بوده و به سرعت پخته می شود. بر خلاف قرقاول( که ضرورتاً بعد از ذبح می بایستی چند روز با پر در داخل یخچال نگه داری شود) بهتر است کبک با فاصله کوتاهی بعد از شکار یا ذبح مورد استفاده قرار گیرد. گوشت کبک گرم و خشک بوده و خواص فراوان دارد در ضمن زود هضم نیز می باشد. جهت تقویت قوای جنسی و بر طرف نمودن ضعف عمومی بدن و پرورش قوای فکری و تقویت جگر و طحال و دستگاه گوارش می توان از گوشت این پرنده استفاده نمود. اطباء سنتی به افرادی که به یرقان های سرد مزاج مبتلا بوده اند دستور می داده اند تایک مثقال از مغز سر کبک را با نیم مثقال صندل ساییده شده مخلوط و ناشتا میل نمایند و چند روز این عمل را ادامه دهند در ضمن جگر خام این پرنده برای بیماران صرعی و زهره او برای تقویت چشم مفید است که آن را با قدری روغن زیتون رقیق کرده و در چشم می چکانند چشم را بسیار شفاف و قومی می سازد. افرادی که حافظه آنها رو به نقصان می رود چنان چه زهره کبک را با روغن زیتون مخلوط نموده و ماهی یک بار در بینی خود بکشد حافظه آنان را تقویت نموده و فراموشی را از آنان زایل می سازد. افراد لاغر اگر لاغریشان در اثر انگل یا بیماری خاصی نباشد چنان چه بیضه کبک را کباب کرده و مقداری کندر پودر شده بر آن بپاشند و بخورند و هر چند روز یک بار این عمل را ادامه دهند بدن آنان چاق و فربه می گردد.

سیستم‌های پرورش

پرورش کبک در روش صنعتی به سه شکل صورت می‌گیرد.
 پرورش بر روی بستر
 قفس‌های دسته جمعی
 قفس‌های انفرادی
پرورش روی بستر یا زمین از هزینه اولیه کمی برخوردار بوده ولی بازده اقتصادی کمتری خواهد داشت. در این روش سعی می‌شود که از پن‌بندی سالن جهت نگهداری جفت‌های 20 قطعه‌ای استفاده شود تا نزاع و جنگ میان گله کمتر باشد و به همان نسبت میزان نطفه‌درآوری تخم‌های تولیدی نیز افزایش می‌یابد. قابل توجه است که در سیستم پرورش در صورت پن‌بندی نکردن سالن مقدار تخم‌های تولیدی غیرقابل جوجه‌کشی افزایش یافته و میزان جوجه کشی نیز از حد پایین‌تری برخوردار است.
در روش قفس اگرچه هزینه پرورش افزایش می‌یابد و سرمایه ثابت بیشتری برای تولید لازم است ولیکن مزایایی دربر دارد. در سیستم نسبت نرها و ماده‌ها ، تولید تخم نطفه‌دار ‌، میزان خوراک مصرفی و کنترل بیماری راحت‌تر و بهتر صورت می‌گیرد. علاوه بر این تراکم در واحد سطح نیز افزایش یافته و تعداد بیشتری را می‌توان پرورش و تولید نمود.

جایگاه پرورش کبک
برای ایجاد یک مزرعه پرورش کبک توجه به موارد زیر ضروری است:
1- زمین محل احداث جایگاه پرورش کبک می بایستی حداقل 1000 متر با مزارع پرورش ماکیان در اطراف، فاصله داشته و از مناطق مسکونی دور بوده و جاده های ارتباطی کوتاه و مناسبی داشته باشد.
2- بهتر است زمین مزبور در جهت دریافت باد از سمت مزارع دیگر پرورش طیور و کارخانه های آلاینده نباشد.
3- بهتر است زمین محل احداث جایگاه در مناطق پست و در معرض سیل و طوفان و بادهای تند نباشد.
4- آب مورد استفاده می بایستی از نقطه نظر شوری و املاح مورد توجه قرار گرفته و هم چنین موانع غیر بهداشتی نیز نداشته باشد.
5- کف سالن های محل پرورش می بایستی حداقل 40 تا 50 سانتیمتر بلندتر از سطح زمین اطراف بوده و شیب مناسب(حداقل 3 درصد) داشته باشد تا در صورت شستشو، آب های آلوده امکان خروج از سالن را داشته باشند.
6-دیوارها و کف سالن به صورت اصولی عایق کاری شوند تا امکان تبادلات گرما و سرمای ناخواسته در فصول مختلف سال از بین برود.
7- سالن ها شرقی غربی ساخته شوند بدین معنی که یک طول سالن به سمت جنوب و طول دیگر به سمت شمال باشد تا امکان دریافت نور خورشید با هدف از بین بردن میکروب های احتمالی را داشته باشد.

سالن های پرورش کبک:
سالن پرورش می تواند از نوع باز یا بسته باشد. به طور کلی طول سالن ها باتوجه به سرمایه و اهداف پرورش دهنده می تواند بین 60 تا 100 متر باشد. طول کمتر از 60 متر مشکل خاصی ندارد ولی طول بیش از 100 متر به دلیل مسائلی که در خصوص تهویه و یا گرم کردن سالن و مدیریت تغذیه گله کبک ها ایجاد می کند معمولاً توصیه نمی شود. سالن هاب باز عموماً پنجره دار و در مناطق گرمسیر پرده دار هستند. در سالن های پنجره دار عموماً دیوار طولی سالن، پنجره هایی دارد که سبب ورود نور خورشید و هوا به داخل سالن می گردد. مقدار این پنجره ها به طور میانگین 5 درصد سطح سالن است(بدین معنی که اگر سالنی به مساحت 600 متر مربع داشته باشیم مساحت کل پنجره های سالن می بایستی دو برابر این مقدار باشد. از مقدار ذکر شده 4/3 در طول سالن به سمت جنوب و 4/1 در طول دیوار شمالی تعبیه می شود. عرض سالن به طور معمول 12 متر و در مناطق گرمسیری 10 متر در نظر گرفته می شود. در مناطق معتدل و سردسیر عرض سالن، فاقد پنجره ولی در مناطق گرمسیر عرض سالن به سمت دریافت باد قرارگرفته و قسمت عمده ای از آن باز است ولی با توری محکم پوشیده شده است تا در مواقع لزوم پرده برزنتی آن کنار رفته و باد ملایم به داخل سالن نفوذ و موجب تهویه گردد. سالن های بدون پنجره عموماً به سالن های مدرن امروزی گفته می شود. دیوارها و سقف این سالن ها به گونه ای مطلوب عایق کاری شده اند و همان طوری که از نام آن ها پیداست فاقد هرگونه پنجره می باشند. روشنایی مورد نیاز کبک ها توسط لامپ ها تامین و رطوبت وحرارت و تهویه، توسط حسگرهای اتوماتیک کنترل می شود. در این سالن ها می توان با ظرفیت بالا، پرورش کبک را محقق نمود
تجهیزات مورد نیاز سالن های پرورش کبک:

تجهیزات مورد نیاز سالن های پرورش با توجه به نوع آن ها شامل موارد زیر است.
1. هواکش
2. هیتر
3. کولر
4.وسائل گرم کننده

احتیاجات جوجه کبک

فضا ( مکان نگهداری جوجه ها ) : فضائی که جوجه ها را می خواهید در آن نگهداری کنید قبل از رسیدن آنها ضد عفونی کنید ، برای نگهداری جوجه ها گاردی از مقوا یا توری پلاستیکی به بلندی 40 سانتی متر با قطر حدود 5/1 تا 2 متر درست کنید ( که دراین مقدار جا تعداد 50 تا 75 جوجه را می توانید پرورش بدهید ) کف محل نگهداری را با خرده چوب یا پوست برنج یا کاه درشت به ضخامت حدود 3 تا 5 سانتی متر بپوشانید برای این کا رخاک اره اگر ریز نباشد نیز مناسب است در 3 روز اول روی پوشش فوق را با روزنامه بپوشانید .
غذا : بر روی روزنامه هایی که روی کف پهن می کنید مقداری غذا بپاشید که پرنده تحریک به خوردن شود و هچنین سینی های دان خوری را پر نگهدارید این کار به پرندگان جدید امکان پیدا کردن غذا را می دهد بعد از 2 تا سه روز روزنامه ها را بردارید .
آب : یکی از علت های مرگ و میر جوجه ها نخوردن آب و غذا است دقت کنید که پرندگان شما آب خوردن را شروع کنند اگر احساس کردید پرنده شما آب نمی خورد نوک پرنده را به داخل آب فرو ببرید برای روز اول۱گرم شکر به هر لیتر آب برای انرژی بیشتر اضافه کنید (فقط روز اول برای مشاوره رایگان تماس بکیرید.)
برای گرفتن نتیجه بهتر می توانید در آب ترومایسن بریزید در ابتداء پرندگان تشنه هستند و طعم آب در اولین لحظه به آنها کمک می کند که مقدار بیشتری آب بیاشامند ، هیچگاه اجازه ندهید که آب پرنده های شما تمام شود .

گرما : برای هفته اول گرمای مکانی که پرنده ها نگهداری می شوند حدود ۳۵ تا 3۸ درجه سانتی گراد باشد و هفته ای ۱ تا ۲ درجه کاهش دهید تا به 22 درجه برسد درآن زمان آنها به حرارت بیشتری نیاز نخواهند داشت از یک لامپ حرارتی با قدرت 250 وات می توانید برای گرمای مورد نظر استفاده کنید در هفته اول فاصله لامپ از زمین حدود 45 سانتی متر باشد و هم زمان با کم کردن حرارت فاصله فوق بیشتر خواهد شد ( چراغ ها ی قرمز بهتر از سفید هستند ) یک چراغ برای 100 پرنده کافی می باشد به چگونگی انتخاب منطقه توسط پرندگان دقت کنید و بر اساس آن گرمای مورد نظر را تامین کنید .
نور: اگر از لامپ حرارتی استفاده می کنید این لامپ نور را نیز تامین خواهد کرد در غیر این صورت حتماً به پرندگان نور بدهید از یک لامپ 75 واتی در روزهای تاریک و یک لامپ 15 واتی برای شب ها استفاده کنید .
آیا پرورش کبک توجیه اقتصادی دارد ؟

معمولا بخشی از سرمایه گذاری که در ساختمان سازی و خرید تجهیزات اولیه صرف میشود ، تحت عنوان هزینه های ثابت وقتی که در دراز مدت و بر تولید چند سال تقسیم گردد تنها بخش کوچکی از هزینه های تولید را شامل خواهد شد . به عنوان مثال چنانچه برای ساخت یک مجموعه پرورش کبک مبلغ یکصد میلیون تومان صرف ساختمان سازی ، تاسیسات و خرید ماشین الالت نمائید ، توان تولید سی هزار قطعه کبک را در سال خواهید داشت ، حال با احتساب حداقل ده سال عمر مفید برای این امکانات و تولید حداقل سیصد هزار قطعه کبک طی این مدت هزینه مربوط به سرمایه گذاری اولیه به ازاء هر قطعه مبلغ مناسبی خواهد شد .اگرچه برخی از تولیدکنندگان نیز این مبالغ را سرمایه ماندگار برآورد کرده که بر ارزش املاک خواهد افزود به هزینه تولید اضافه نمیگردد.
بررسی هزینه ها

بخش عمده هزینه تولید یک کیلو گوشت کبک شامل موارد زیر است :
1. دان مصرفی : برای براورد هزینه دان مهمترین مساله دانستن ضریب تبدیل است . ضریب تبدیل یعنی میزان دانی که مصرف میشود تا یک کیلو گوشت تولید گردد . به صورت تئوری با مصرف هفت کیلو دان یک کیلو گوشت کبک تولید میگردد که در عمل از پنج تا بیست درصد دور ریز دان را نیز باید به آن افزود . تعویض به موقع دانخوری ها بر اساس سن و استفاده از لبه های یک سانتی متری دو نکته موثر در کاهش پرت دان هستند.

2..هزینه کارگری : به طور متوسط هر هشت هزار قطعه کبک گوشتی به یک کارگر نیاز دارد .
3..هزینه سوخت مصرفی : برای براورد این مورد باید با شرکت های تاسیساتی مطقه خود تماس حاصل نمائید زیرا هزینه سوخت با توجه به ابعاد سالن ها، شرایط آب و هوایی منطقه ، نوع سیستم گرمایشی ، میزان دوری از منابع تامین سوخت و … متفاوت است .
4..مکمل ها ، ویتامین ها و داروها : چنانچه قیمت دان با دقت محاسبه گردد بخش عمده این هزینه ها در دان محاسبه گردیده است . دارو و ویتامین ها حداکثر یک درصد قیمت تمام شده هر کیلو را به خود اختصاص می دهند
5..هزینه آب و برق : حداکثر نیم درصد قیمت تمام شده یک کیلو گوشت مربوط به هزینه های آب و برق است.
6..پیش بینی نشده : ممکن است در طول دوره پرورش سایر هزینه هایی که دسته پیش بینی نشده اند بوجود آیند.
نکات قابل توجه در مورد کشتار و ذبح طیور

ماهیچه فراوان ترین بافت بدن است و 30 تا 40 درصد کل توده ی بدن را تشکیل می دهد. ارزیابی تنش های فیزیکی و محیطی موثر بر ماهیچه ها بویژه در مراحل قبل از کشتار و در حین کشتار اهمیت دارد. زیرا بررسی ها نشان داده است که متابولیسم انرژی در ماهیچه های اسکلتی و تولید گرما در شرایط تنش های فیزیکی و محیطی، تولید و کیفیت گوشت حاصل شده را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین ممکن است عواملی مانند نژاد، مدت زمان ماندن در قفس، تعداد پرنده در هر قفس (در مراحل حمل) و روش های آماده سازی قبل از کشتار متابولیسم ماهیچه را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین بررسی چگونگی متابولیسم ماهیچه های مختلف بدن و اثر تنش های متفاوت بر کیفیت گوشت قابل عرضه از جنبه ی بازار پسندی و حفظ سلامت مصرف کنندگان ضروری است.
گوشت مرغ، ارزانترین نوع گوشت در اکثر کشور هاست و به همین دلیل در سبد غذایی اغلب خانواده ها وجود دارد. برتری در رقابت، اساساً بهبود راندمان زیاد تولید گوشت مرغ در دهه های اخیر به دلیل بکارگیری ایده های جدید توسط تولید کنندگان بوده است. این در حالی است که روش ها و فنون تولید دیگر محصولات گوشتی در دو دهه ی اخیر تحولات بسیار کمی داشته است. افرادی که به سلامتی خود اهمیت می دهند و تمایل به مصرف گوشت کم چربی با کلسترول پایین دارند، به مصرف گوشت طیور روی می آوردند. امتیاز بی نظیر این فرآورده ی گوشتی آنست که مصرف آن تضادی با عقاید مذهبی یا فرهنگی هیچ ملیتی ندارد.
با افزایش تقاضا برای مصرف گوشت مرغ، توجه به کیفیت و ترکیب شیمیایی لاشه گوشت اهمیت بیشتری پیدا کرده است (1). ترکیب و کیفیت فرآورده های گوشتی را می توان بطور مستقیم از روی وضعیت ظاهری آن و یا بطور غیر مستقیم با کمک بررسی های شیمیایی تعیین کرد. مهمترین شاخص های مورد ارزیابی در تعیین کیفیت خوراکی و بازاریابی گوشت طیور عبارتند از: رنگ، بو، طعم، آبداری (ظرفیت نگهداری آب)، تردی، آلودگی های میکروبی، بقایای داروها و مواد شیمیایی و میزان چربی در گوشت. بررسی ها نشان داده است که عواملی مانند نژاد، جنس، سن، تغذیه، مدیریت، بهداشت و محرومیت خوراک قبل از کشتار بر کیفیت گوشت تأثیر می گذارند (4 و 10). علاوه بر این، تنش های قبل از کشتار شامل روش گرفتن طیور زنده، کراتینگ (جای دادن در قفس های حمل و نقل)، مدت زمان انتقال تا کشتارگاه، روش های آماده سازی قبل از کشتار و اعمال کشتارگاهی نیز تأثیر زیادی بر کیفیت گوشت قابل عرضه به بازار دارند. در بسیاری نقاط دنیا حداقل انتظار مصرف کنندگان آنست که نحوه گرفتن و جابجایی طیور به گونه ای باشد که از کبود شدگی و یا شکستگی استخوان ها جلوگیری شود و بال های شکسته، لکه های خون و سختی گوشت وجود نداشته باشد.

ثبت نام دوره های آموزشی کشاورزی