مقاله روانشناسی وسواس
مقدمه
تعریف وسواس
وسواس یک ایده، فکر، تصور، احساس یا حرکت مکرر یا مضر که با نوعى احساس اجبار و ناچارى ذهنى و علاقه به مقاومت در برابر آن همراه است. بیمار متوجه بیگانه بودن حادثه نسبتبه شخصیت خود بوده از غیر عادى و نابهنجار بودن رفتار خودآگاه است. روانشناسان وسواس را نوعى بیمارى از سرى نوروزهاى شدید مىدانند که تعادل روانى و رفتارى را از بیمار سلب و او را در سازگارى با محیط دچار اشکال مىسازد و این عدم تعادل و اختلال داراى صورتى آشکار است.
وسواس به صورتهاى مختلف بروز مىکند و در بیمار مبتلاى به آن این موارد ملاحظه مىشود :
اجتناب؛ تکرار و مداومت؛تردید؛شک در عبادت؛ترس؛دقت و نظم افراطى؛اجبار و الزام؛احساس بن بست؛عناد و لجاجت.
انواع وسواس
انواع وسواس:وسواسهایى که تمام فکر و اندیشه افراد را تحت تاثیر قرار داده و احاطه شان مىکند .
۲- وسواس عملى:
شستشوى مکرر: مردم بر حسب عادت تنها همین امر را وسواس مىدانند و این بیمارى در نزد زنان رایجتر است.
رفتار منحرفانه:
جلوه آن در مواردى بصورت دزدى است و این امر حتى در افرادى دیده مىشود که هیچگونه نیاز مادى ندارند.
دقت وسواسى:
نمونهاش را در منظم کردن دگمه لباس و… مىبینیم و وضعیت فرد بگونهاى است که گویى از این امر احساس آرامش مىکند.
شمردن:
شمردن و شمارشها در مواردى مىتواند از همین قبیل بحساب آید مثل شمردن نردهها با اصرار بر این که اشتباهى در این امر صورت نگیرد.
راه رفتن:
گاهى وسواسها بصورت راه رفتن اجبارى است. شخص از این سو به آن سو راه مىرود و اصرار دارد که تعداد قدمها معین و طبق ضابطه باشد. مثلا فاصله بین دو نقطه از ده قدم تجاوز نکند و هم از آن کمتر نباشد.
۳- وسواس ترس:
۴- وسواس الزام:
.عوامل تاثیرگذار بر وسواس
افراد مبتلا به اختلال وسواس به دلیل موفق نبودن در بسیاری از کارهایشان به مرور زمان دچار تردید و تزلزل می شوند و علائمی چون اضطراب، تشویش و فقدان اعتماد به نفس در آنها افزایش می یابد.
عوامل هیجانی موثر(خشم های فروخورده شده، عوامل ایجاد افسردگی، تغییر خلق های ناشی از تغییرات هورمونی) عوامل جسمی نظیر نقص عضو یا کم توانی فیزیکی و عوامل محیطی همچون خانواده، اطرافیان، اجتماع و آموزش ها، تاثیر بسزایی در بروز وسواس دارند
وسواس در کودکان
اختلال وسواس در كودكان به صورت تفكرات مزاحم و تكرار كلیشه وار رفتارهای خاصی بروز می كند كه موجب برانگیختگی و نگرانی آنان می شود. كودك وسواسی خود را از درون تحت فشار می بیند و تصور می كند كه استرس ها و تنش های فكری او از خارج بر وی تحمیل می شوند، در حالی كه نوع تفكر او عامل اصلی این فشارهاست. بر طبق گزارش انجمن روانپزشكان آمریكا تقریباً از هر ۲۰۰ كودك و یا نوجوان، یك نفر دچار اختلال وسواس است. این اختلال به دلیل آن كه توام با درد، ناراحتی و یا بیماری جسمی خاصی نیست، معمولاً تا سنین نوجوانی و جوانی ناشناخته می ماند.
انواع شخصیت وسواسی
این اشخاص بسیار دقیق و مرتب و خوش قول و در عین حال بداخلاق اند. زندگی با چنین مردمی بسیار سخت است. شما هزار لطیفه می گویید آنها نمی خندند. هیچ تلاشی را در راستای زیبا سازی زندگی نمی پسندند. زندگی را در یک قالب خشک ریاضی می بینند و هر کاری را در ساعت خاصی انجام می دهند. کارهایشان را رأس ساعت خاصی شروع می کنند و در ساعت خاصی هم پایان می دهند. اینها معمولاً موفق اند. دائماً کارهایشان را بررسی می کنند احتیاط بیش از حد دارند. در مقابل این گروه شخصیتی، مردم بی قید قرار دارند.
در "DSMIV( جدول تشخیصی آماری بیماری روانی ) " ویژگی های زیر را برای شخصیت وسواسی توصیف کرده اند.
1) اشتغال ذهنی نسبت به جزئیات، قواعد، فهرست ها، نظم ها، سازماندهی یا برنامه ها تا اندازه ای که هدف اصلی فعالیت گم می شود.
2) کمال گرایی آنها مانع از تکمیل کارهایشان می شود.
3) شیفتگی شدید به کار و تولید تا اندازه ای که فعالیت های تفریحی و دوستی ها نادیده گرفته می شوند.
4) وظیفه شناسی افراطی، دقت زیاد و انعطاف ناپذیری در مورد مسائل اخلاقی و ارزشی که با هویت فرهنگی یا مذهبی تبیین نمی شود.
5) ناتوانی در دور انداختن اشیاء کهنه و حتی بی ارزش.
6) اکراه در واگذاری تکالیف به دیگران یا همکاری با دیگران مگر این که دیگران روش وی را در انجام کارها به طور کامل قبول کنند.
7) ناخن خشکی نسبت به خود و دیگران.
8) انعطاف ناپذیری و سرسختی.
برای کنار آمدن با اختلال شخصیت وسواسی جدی ( Obsessive-Compulsive) باید تلاش کنید و آنها را به روان درمانگرها ارجاع دهید. اما فراموش نکنید که او در باورها و دیدگاهای خود مقاوم است و تغییر کردن برای وی حکم یک فاجعه را دارد. با رعایت آنچه درDSMIV آمده است " حتی وقتی شخصی مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی جبری احساس می کند که ممکن است، مصالحه به سود او تمام شود، ممکن است لجوجانه از تن دادن به این کار خودداری کند و آن را خلاف اصول بداند".
تست وسواس
دراین تست میخواهیم بدانیم وسواس دارید یانه ؟ ابتدا سئوال هارا بخوانید و بدون درنگ اولین جوابی که به ذهن تان آمد را با بله و یا خیر معین کنید و تعدا جواب های مثبتتان را بشمرید ....
1- آیامدت زیادی راصرف تنظیم کاغذها و یادداشت هایتان میکنید تا اگر روزی به آنها احتیاج داشتید دقیقا بدانید که کجاهستند
؟2- اگر پیشامد غیرمنتظره ای مو جب برهم خوردن برنامه ها و عادات روزانه بشود . ازاین بابت دلخور میشوید؟
3- آیا نظم و نظافت همه چیز برایتان اهمیت دارد؟
4- آیا قبل ارخواب کارهای شخصی خاصی انجام میدهید که درصورت تغییر برنامه خوابتان مختل می شود ؟
5- آیامعمولا پیش از آنکه در را به روی کسی بازکنید موها و لباستان را مرتب میکنید ؟
6- آیا همیشه تمام قرارهای ملاقات و کارهایی را که باید انجام بدهید در دفتری مینویسید؟
7- اگر احتیاج به چیزی داشته باشید آنرا از کسی قرض نمیکنید تا منت دیگران را نکشید ؟
8- درصورتیکه خانه ای که درآن زندگی میکنید بهم ریخته و کثیف بشود ناراحت میشوید ؟
9- آیا چیزهای بدرد نخور را برای روز مبادا نگه میدارید ؟
10- آیا بیشتر اوقات کارها را خودتان انجام میدهید و آنرابه کسی واگذار نمیکنید چون میخواهید به نحو احسن انجام دهید ؟11- آیا همیشه مراقب هستید تا جزیی ترین بدهی ها را جبران کنید ؟
12- آیا ازاینکه در اماکن عمومی به میکروب های سایرین الوده بشوید احساس ناراحتی زیادی میکنید؟
13- آیا تمام پولهایی را که خرج میکنید به دقت حساب میکنید ؟
14- اگر درخانه کس دیگری اقامت داشته باشید آیا تمامی راههای امنیتی را بررسی میکنید تا درصورت بروز حوادث غیرمترقبه به آن متوسل شوید؟
15- آیا نسبت به قفل کردن در پنجره یاخاموش کردن چراغ ها یا گاز وسواس بخرج میدهید ؟
16- آیا بعضی عقاید خرافی را باور دارید و به آنها عمل میکنید؟
17- آیا بعضی اوقات وقتی دست هایتان تمیز است نیاز به شستن آنها می بینید ؟
18- آیا گاهی اوقات در ذهن تان آنقدر فکر و خیال هست که میخواهید آنها را متوقف کنید ؟
جواب تست
دراین تست اگر 10 سئوال یا بیشتر جواب مثبت داده اید یعنی از وسواس رنج میبرید. هرچه میزان جواب های بله بیشتر
باشد یعنی شما فردی مراقب و با وجدان و منضبط جدی و مشکل پسند هستید و درصورت مشاهده بی نظمی و بی نظافتی درمحیط اطرافتان ناراحت و عصبانی میشوید.
در صورتی که تعداد جوابهای مثبت شما کمتر از 10 باشد یعنی فردی راحت هستید و نیاز به نظم و انضباط درشما وجود ندارد
