مقاله گویندگی مقدماتی در حوزه های مختلف
گویندگی مقدماتی در حوزه های مختلف
با خواندن این مقاله با تاریخچه گویندگی و نحوه گویندگی آشنا میشوید
تاریخچه استودیو
با گسترش تكنولوژی ضبط و پخش صدا در قرن بیستم، دنیای موسیقی و رسانه های صوتی شاهد تحولی عظیم و گسترده در خود بودند. پیشرفت های علمی به دست آمده در زمینه طراحی و ساخت تجهیزات صوتی، افقی نوین و تازه در صنعت و دانش صدا پدید آوردند به طوری كه امروزه این صنعت به عنوان یك صنعت كاملا علمی و تخصصی در دنیا محسوب شده و هر یك از گرایش ها و شاخه های آن احتیاج به متخصص و كارشناس مربوط به خود را دارد.ورود عمده تجهیزات صدا به ایران تقریبا از دهه 40 به بعد آغاز شد ولی همانند بسیاری از تجهیزات دیگر وارداتی، كشور از داشتن دانش مربوط به آنها محروم بود. به علاوه تجهیزات موجود در ایران به نسبت سایر كشورهای پیشرفته بسیار ساده و ابتدایی بود، به طوریكه آثار ضبط شده در ایران از استاندارد های لازم ضبط صدا برخوردار نبوده و در نتیجه توان رقابت با آثار ضبط شده در دنیا را نداشتند. به عنوان مثال عمده دستگاه های ضبط موسیقی موجود در ایران شامل یك ضبط و پخش ریل دو تراك (Track) و یك میكسر (Mixer) چند خطی بسیار ابتدایی بود. به همین دلیل موسیقیدانان ما از داشتن امكانات مناسب ضبط محروم بودند.استودیو پاپ در سال 1349 توسط مرحوم دكتر الكسان پادماگریان و با هزینه شخصی وی ساخته شده و شروع به كار كرد. مرحوم پادماگریان كه یك دندانپزشك بود علاقه زیادی به هنر موسیقی داشت و در واقع سرمایه گذاری و ایده اولیه ساخت استودیو پاپ از ایشان بوده است. در شروع كار، استودیو پاپ همانند سایر استودیو های موجود در ایران كه تعدادشان بسیار معدود بود از همان تجهیزات ابتدایی، جهت ضبط صدا استفاده می كردند. ولی در سال 1350 با سرمایه گذاری مشترك و كمك های آقای ویگن داوودی كه از صدابرداران پیشكسوت ایران می باشند اولین دستگاه ضبط موسیقی مولتی تراك با 8 كانال ورودی آنالوگ و تجهیزاتی مانند آكوستیك مدرن، سیستم اكوی ای ام تی (EMT) و لیمیتر كمپرسور (Limiter Compressor) كه پیشرفته ترین تجهیزات ضبط صدا در زمان خود بودند از كشور سوئیس خریداری شده و وارد ایران شد. در واقع ورود این تجهیزات را می توان آغاز تحولی جدی در صنعت ضبط موسیقی پاپ ایران قلمداد كرد. به این ترتیب ضبط حرفه ای موسیقی در استودیو پاپ با صدابرداری آقای ویگن داوودی آغاز گردید.
همانطور كه گفته شد موسیقیدانان به خصوص نوازندگان ما تجربه ضبط با تجهیزات نوین را نداشتند و در واقع به نوعی به روش ها و تجهیزات ضبط پیشین عادت كرده بودند. در این
میان نقش موسیقیدان برجسته كشورمان مرحوم واروژان را در آشنا كردن آنان با روشهای جدید ضبط موسیقی نمی توان نادیده گرفت. ایشان با صبر و حوصله به تدریج آنها را با روشهای جدید مانوس كردند. به عنوان مثال در روش پیشین به دلیل بودن تنها دو كانال ورودی، نوازندگان همه به اتفاق هم می نواختند! از این رو با روش ضبط جدید كه در آن ضبط بر روی كانال های كاملا مجزا انجام می شد كاملا ناآشنا بودند. مرحوم کلهر پیش از آن از سال 1337 به کار ضبط موسیقی و دوبلاژ مشغول بوده و همکاری با صدا و سیما را از سال 1348 آغاز کرده بودند. وی پس از سالها فعالیت و ضبط آثار پر ارزش فراوان در سال 1379 دار فانی را وداع گفتند. در سال 1355 و به دعوت مرحوم کلهر آقایان ناصر فرهودی و رحیم ناحی که هر دو از دانش آموختگان دانشکده صدا و سیما بودند به جمع صدابرداران استودیو پاپ پیوستند که همچنان تا کنون به فعالیت پر بار خود در این استودیو ادامه داده اند. آثار و كارهای ضبط شده استودیو پاپ با سابقه نزدیك به 40 سال فعالیت ضبط صدا و دوبلاژ یكی از فعال ترین و با سابقه ترین استودیو های موجود در ایران بوده و در طی این مدت آثار هنری و به یاد ماندنی زیادی را برای موسیقی ایران به ارمغان آورده است.. همچنین آهنگسازانی مانند مرحوم بابك بیات، منوچهر و ناصر چشم آذر، آندرانیك، پرویز مقصدی، صادق نجوكی، جهانبخش پازوكی،اریك و غیره كارهای خود را در این استودیو ضبط می كردند. پس از انقلاب تمامی موسیقی ها مرحوم بابك بیات اعم از ترانه و موسیقی فیلم در این استودیو صدابرداری شده است. همچنین ضبط اکثر آثار موسیقی فیلم آهنگساز برجسته كشورمان آقای مجید انتظامی از سال 1363 (به جز موسیقی فیلم حضرت مریم و المپیك بانوان) به عهده این استودیو بوده است.استودیو پاپ همچنین ضبط آلبوم های ترانه ی پاپ زیادی را در کارنامه خود دارد که از جمله می توان به آلبوم های زیر اشاره کرد :
آلبوم فاصله – محمد اصفهانی
آلبوم شب سربی – نیما مسیحا
آلبوم دو نیمه رویا – حمید حامی
آلبوم های مسافر و دهاتی – شادمهر عقیلی
آلبوم تموم شد ترانه – مانی رهنما
و آلبوم های زیادی از خوانندگان دیگر
استودیو ضبط موسیقی پاپ – تجهیزات
استودیو پاپ با برخورداری از تجهیزات مدرن و به روز ضبط موسیقی در دنیا ارایه صدا با بهترین کیفیت ضبط به مشتری را هدف اصلی خود قرار داده است:
مبانی گویندگی
بیان شفاف و سلامت اندام گفتاری
بیان؛ كه آن را در فرهنگ لغت « فصاحت و زبان‌آوری» می‌گویند، از عمده مهارت‌های گویندگی است. بیان خوب چیست؟ و چه گویندگانی بیان خوب دارند؟ تفاوت بیان خوب با گفتار خوب چیست؟ آیا هر كس گفتارش خوب است بیانش نیز خوب است؟ به عبارت دیگر آنكه حرف خوب می‌زند، خوب هم حرف می‌زند؟
برای پاسخ باید گفت؛ بیان خوب یعنی مهارت استفاده كامل و جامع از اندام گفتاری. اگر اندامهای گفتاری خود را بشناسیم، كارایی هر كدام را بدانیم، از سلامت هر یك مطمئن باشیم و چگونگی تولید صدا و اهمیت تنفس درست و كامل را تشخیص دهیم، در آن صورت در داشتن بیانی خوب موفق‌تر خواهیم بود.
اگر ذره‌ای خلل در یكی از اعضای اندام گفتار وجود داشته باشد، بیان، شفاف نخواهد بود. گاهی شكافی بسیار ناچیز بر روی لثه موجب میشود كه برخی حروف را درست ادا نكنیم. كوچكی یا بزرگی نوك زبان، تلفظ برخی از حروف و كلمات را مختل می‌كند. اگر درست و كامل نفس نكشیم بعـد از یكـی دو دقیقه خواندن متن خبری دچار كمـبود نفس می‌شویم و مخاطب را عاصی می‌كنیم.
دم و بازدم كامل و پر كردن سینه از هوا و خروج تدریجی و تمرین شدة آن یكی از مهارت‌های گویندگان خبر است. بدون آگاهی از تنفس درست، نمی‌توان گوینده خبر مسلطی شد. بیان خوب، مهارت حیات بخشیدن به كلمات در گوش جان مخاطب است.
مفاهیم والایی كه در ظرف كلمات بسیار سنجیده و دقیق گنجانده شده‌اند، در صورتی مقبول مخاطب خواهند بود كه با بیانی خوب و شفاف ادا شوند. خوب سخن گفتن، توجه شنونده و بیننده را بی‌درنگ به خود جلب می‌كند.
گویندگان خبر باید از سلامت هر یك از اعضای اندام گفتاری خود كه شامل ریه، نای، حلق، حنجره، كام، حفره‌های بینی، زبان، فك‌ها، دندان‌ها، لثه‌ها و لب‌هاست مطمئن باشند.
با ضبط صدای خود در حال تمرین، و شنیدن مكرر آن، به نواقص بیان خود پی خواهیم برد. شاید هنگام حرف زدن از این نقص‌ها آگاه نباشیم، اما اگر صدا و سخن خود را ضبط كنیم و آن را با دقت و از فواصل مختلف گوش كنیم در صورتی كه نقص یا عیبی در بیان ما باشد، آشكار خواهد شد.
گاهی برخی از گویندگان در ادای حرف یا حروف و كلمه یا كلماتی اشكال دارند و یا به علت آشنا نبودن به تنفس درست و كامل و كمبود نفس هنگام خواندن خبر، حروف پایانی برخی از كلمات را ناتمام ادا می‌كنند و بعد از دقایقی قوت صدایشان كم میشود.
گاهی با لحن ضعیف و محزون خبر می‌خوانند و در مواردی با شیوهای یكنواخت سخن می‌گویند.
اغلب این عیوب ناشی از نداشتن بیان خوب و یا آشنا نبودن به مهارت بیانی است.
بدون تمرین نمی‌توانیم در داشتن بیانی خوب و نافذ موفق باشیم، حتی اگر اندام گفتاری بسیار سالمی هم داشته باشیم.
همانطور كه اشاره شد فن بیان، نوعی مهارت است در استفاده كامل و جامع از اندام گفتاری. داشتن اندام گفتاری سالم كافی نیست، باید آنها را تمرین و پرورش داد. در تمرین باید به تنفس درست توجه داشت. گویندگان ممتاز از تأثیر تنفس درست و كامل آگاهند. دم و بازدم باید كامل باشد. بسیاری از افراد همه حجم سینه خود را پر از هوا نمی‌كنند و در نتیجه از اكسیژن كافی بهره نمی‌برند و هنگام حرف زدن فقط از 2/1 یا 3/1 سینه خود استفاده می‌كنند. هر چه هوای ذخیره شده درون سینه بیشتر باشد؛ تارهای صوتی حنجره فعال‌تر خواهند بود و صدا كامل‌تر تولید میشود. تنفس باید در خدمت تولید صدا باشد. برای افراد عادی خیلی كم پیش می‌آید كه بخواهند از تمام صدایشان استفاده كنند. لكن گوینده باید از ظرفیت صدای خود برای تقویت و پرورش آن آگاه باشد. هر گوینده خبر در هر مرحله از گویندگی كه به سر می‌برد ملزم است از كیفیت دم و بازدم خود آگاه باشد. با كمی دقت در حرف زدن برخی گویندگان می‌توان دریافت كه قطع شدن نابجای كلام آنان هنگامیكه نفس كم می‌آورند و یا به نفس افتادن آنها در حین خواندن بندهای نسبتاً طولانی یك متن خبری، ناشی از غفلت این گروه گویندگان از تنفس درست است.
تمرین دیگری كه گوینده خبر لازم است به آن توجه كند، خواندن متن با صدای بلند است. متن‌ها باید متفاوت و در زمینه‌های گوناگون سیاسی، تاریخی، هنری، ادبی، مذهبی، فلسفی، علمی و داستانی باشند. نكته مهم در اینگونه تمرین، خواندن با صدای بلند و شفاف است. هر حرف در كلمه و هر كلمه در جمله، باید به طور كامل، دقیق و درست ادا شود و جایگاه و كشش هر حرف یا كلمه رعایت گردد. مثلاً هنگامیكه در متن به بیتی مانند، « در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد». می‌رسیم، اولاً باید دقت كنیم كه هیچ یك از حروف كلمات بیت، ناقص، ناتمام و سست ادا نشود و صدا افت نكند. ثانیاً باید به جایگاه كلمه « حسنت» و كشش دو واژه « عشق» و « آتش» توجه داشت. گویندة با تجربه می‌داند كه در هر غزل حداقل یك بیت مهمتر است و در آن بیت كلمه یا كلماتی‌های برجسته‌ترند. او مراقب است آن بیت و آن كلمات درست به مخاطب منتقل شود.
اگر گوینده اینگونه تمرین‌ها را هر روز تكرار كند و با ضبط نمونه‌هایی از آنها كارایی بیان خود را بسنجد، بیانی رسا و شفاف و نافذ خواهد داشت و مردم نیز به او علاقمند خواهند شد. گوینده‌ای ه كلمات را بد ادا می‌كند و تند حرف می‌زند. سخنش فهمیدنی نیست. شمرده سخن گفتن تا حدی كه بیان كند، یكنواخت و سنگین نشود از ویژگیهای ممتاز بیان است. البته گوینده خبر تلویزیون جدا از داشتن بیان خوب، باید توجه كند كه هنگام حرف زدن و خبر خواندن به حالات دهان خود نیز مسلط است یا خیر.
گاهی بیان خوب است اما دهان تعادل ندارد. این اشكال را می‌توان در تمرین‌های روبروی آینه بر طرف كرد. هیچكدام از اعضای دستگاه گفتار نباید غیرعادی باشد.
بنابراین آگاهی از سلامت اندام گفتار، شناخت ظرفیت صدا، خواندن متن‌های مختلف با صدای بلند به طور شمرده و شفاف، ضبط صدا و گوش دادن به آن، متن خوانی و سخن گفتن در برابر آینه برای رعایت تعادل در حركات و حالات چهره و بدن، از جمله تمرین‌های فن بیان است كه هر گوینده در هر مرحله از كار خود ملزم به انجام دادن آنهاست.
بایدها و نبایدهای گویندگی
• گویندگی در یک تعریف ساده، حرف زدن، انتقال فکر یا منظوری نهفته در یک مطلب، به شیوهای زیبا و درست به مخاطب است .
• گوینده خوب علاوه بر داشتن صدا و بیانی زیبا و بدون عیب ( از لحاظ تلفظ حروف، لحن و لهجه) باید سواد کافی داشته باشد .
• گوینده خوب باید خوب بشنود، خوب ببیند و عملی را که انجام میدهد در مغز کنترل و در زبان پخش کند.
• یک گوینده باید قدرت برقراری ارتباط داشته باشد. دارای قدرت انتقال فکر و احساس باشد و بتواند شخصیت خود را منعکس کند.
• اولین قدم در کار گویندگی خبر، درک و فهم خبر است .
خودکار شدن فکر:
گوینده باید فکر خود را خودکار کند. فکر در حالت عادی صحبت کردن، خودکار است ولی موقع اجرای گویندگی اینچنین نیست و گوینده باید برای اینکار، مطلبی را سریع بخواند و یکدفعه توقف کند و درباره آن فکر نماید و ببیند موضوع چه بوده است، بعد دوباره مطلب را بخواند و این بار فکر کند تا چه حد از مطلب را درک کرده است، اینکار را مرتب تکرار کند تا تمام مطلب را بفهمد و با وقت گیری و کم کردن تعداد دفعات سعی کند به نتیجه مطلوب برسد.
اینجا سرعت نیز نقش متفاوتی دارد، خبرها از روی متن خوانده می شود و به دلخواه گوینده سرعتش تعیین نمی شود. این یک قانون است. برای سرعت ادای کلمات ” بیش از صد کلمه فارسی در یک دقیقه ” و گرنه سرعتی مناسب نخواهد داشت .
یک گوینده عادی 80 تا 90 کلمه در دقیقه باید بتواند حرف بزند و گوینده خوب کسی است که بتواند تا دویست کلمه در دقیقه صحبت کند بدون اینکه نقصی درگفتار یا کلمات او پیش بیاید. این میزان سرعت برای خواندن ، هم کشش لازم برای خواندن خبر را ایجاد میکند و هم به نحوی است که مطالب به راحتی شنیده و درک میشود. به هنگام خواندن خبر احتمال غلط خوانی و یا تپق زدن برای گوینده وجود دارد، بنابراین بهترین روش متداول، اعتراف صادقانه به آن است . گوینــده خبر می بایست در حین گویندگی واژهها و مفاهیمی را که دارای بار خبری بیشتری هستند، ” برجسته تر” کند. لحن متناسب با محتوا و فراز و نشیب ها و همچنین مکث و عطف و تاکیدها بیشتر از آنچه که گوینده پخش (تولید) رعایت میکند باید توسط گوینده خبر رعایت شود.
” برجسته خوانی” در هر متنی (خبری یا غیر خبری ) از شرایط و ویژگی های یک گوینده خوب است . در هر متن خبری حداقل یک مفهوم مهمتر و برجسته تر است .
لحن در خبر عامل تعیین کنندهای است. این لحن و آهنگ مناسب گوینده است که مخاطب را به شنیدن خبر ترغیب می کند. لحن یا همان شیوه گفتار باید متناسب با بخش خبری یا مخاطبان و موضوع خبر باشد و گوینده خوب خبر آن است که ” با حفظ شان خبر ” بتواند ” شیوه گفتار مناسبی” داشته باشد. گوینده باید صدا و لحن خود را با متن و مفهوم خبر هماهنگ کند.
یکی از اهداف گویندگی در رسانه، ایجاد تغییر است. تغییر در فکر مخاطب و بدون آمادگی نمی توان به چنین هدفی نایل شد.
انواع گویندگی
گوینده خبر:’گویندهٔ خبر فردى است که ضمن شناخت مبانى خبر، علاوه بر مشارکت نسبى در تهیه و تنظیم، وظیفه اجراء اخبار و تفاسیر سیاسى را در رادیو و تلویزیون به‌عهده دارد’
گوینده اعلام برنامه های رادیو : فردی که در فواصل برنامه ها با اعلام برنامه ها یا خواندن اعلامیه ها و… فواصل مختلف برنامه های رادیو را به هم ارتباط میدهد.
گزارشگر ورزشی رادیو : لحظه به لحظه اتفاقات ورزشی راگزارش می نماید و باکلام خود،اتفاقات رادرذهن مخاطب به تصویر می کشد
گزارشگر ورزشی تلویزیون: لحظه به لحظه رویدادورزشی راکه ازطریق تلویزیون پخش می شود، تشریح وگزارش می نماید
مجری تلویزیون: توانمند درامراجرای تلویزیونی که می تواندمصاحبه هاوگفتگوهای تخصصی را اداره کند
مجری مسابقات تفریحی وسرگرمی تلویزیونی: مسابقات تلویزیونی رادرجلوی دوربین اداره می کندوشرکت کنندگان رادرمسابقه هدایت وامکان تشخیص فردبرنده رادرفضائی جذاب و مخاطب پسند،فراهم می کند.
مجری برنامه های کودکان: دربرنامه های کودکان نقش ارتباط بامخاطب کودک ونوجوان وارتباط بخشهای مختلف برنامه را برعهده دارد.
نریتور(متن خوان): متن مربوط به تصاویر برنامه های تلویزیون را می خواند مثل نریتور برنامه های خبری یا علمی.
گوینده تفسیر: کسی که تفسیرهای سیاسی،اجتماعی،فرهنگی و… را می خواند.
مجری برنامه های پزشکی و سلامتی: بااطلاعات عمومی مناسب درخصوص مسائل پزشکی وسلامتی بحثهای پرمخاطب اینگونه برنامه ها را اداره می کند.
تجهیزات استودیو صدابرداری
برای ساخت استودیو بودجه ای که میخایم استفاده کنیم در اولویته . که اغلب افراد ابتدا از ساخت استودیو خونگی استفاده میکنن.
خوب وسایل :
1.در درجه اول کارت صدا با کیفیت
2.میکروفون حرفه ای
3.مانیتورینگ (اسپیکر باکیفیت مخصوص)
4.میدی کنترولر( کنترل صدا و درجه ولوم های صدا)
5.کمپرسور(نوعی سخت افزار که صداهای ورودی شفافسازی میکنه و عملیات مسترینگ روش انجام میده)
6.آکوستیک حرفه ای
1.کارت صدا
كارت صدا یكی از عناصر سخت افزاری استفاده شده در كامپیوتر است كه باعث پخش و ضبط صدا( صوت) می گردد. قبل از مطرح شدن كارت های صدا ، كامپیوترهای شخصی برای پخش صدا ، صرفا” قادر به استفاده از یك بلندگوی داخلی بودند كه از برد اصلی توان خود را می گرفت . در اواخر سال 1980 استفاده از كارت صدا در كامپیوتر شروع و همزمان با آن تحولات گسترده ای در زمینه كامپیوترهای چند رسانه ای ایجاد گردید. در سال 1989 شركت Creative labs كارت صدای خود را با نام Creative Labs soundBlaster Card عرضه نمود. در ادامه شركت های متعدد دیگری تولیدات خود را در این زمینه عرضه نمودند.
یك كارت صدا دارای بخش های متفاوت زیر است :
یك پردازنده سیگنال های دیجیتال (DSP) كه مسئول انجام اغلب عملیات( محاسبات ) مورد نظر است .
یك مبدل دیجتیال به آنالوگ (DAC)
یك مبدل آنالوگ به دیجیتال(ADC) برای صوت ورودی به كامپیوتر
حافظه ROM یا Flash برای ذخیره سازی داده
یك اینترفیس دستگاههای موزیكال دیجیتالی (MIDI) برای اتصال دستگاه های موزیك خارجی
كانكنورهای لازم برای اتصال به میكروفن و یا بلندگو
• یك پورت خاص ” بازی” برای اتصال Joystick
اغلب كارت های صدا كه امروره استفاده می گردد از نوع PCI بوده و در یكی از اسلات های آزاد برد اصلی نصب می گردند. كارت های صدای قدیمی عمدتا” از نوع ISA بودند. اكثر كامپیوتر های جدید كارت صدا را بصورت یك تراشه و بر روی برد اصلی دارند. در این نوع كامپیوترها اسلاتی برروی برد اصلی استفاده نشده وبدین ترتیب یك اسلات صرفه جوئی شده است ! Sound Blaster Pro بعنوان یك استاندارد در دنیای كارت های صدا مطرح است .
اغلب تولید كنندگان كارت صدا از مجموعه تراشه های مشابه استفاده می نمایند.پس از طراحی تراشه های فوق توسط شركت های مربوطه تولید كنندگان كارت صدا، امكانات و قابلیت های دلخواه خود را به آنها اضافه می نمایند.
كارت صدا را می توان به یكی از دستگاههای زیر متصل نمود :
• هدفون
• بلندگو (Speaker)
• یك منبع ورودی آنالوگ نظیر : میكروفن رادیوضبط صوت و CD player
• یك منبع ورودی دیجیتال نظیر CD-Rom
• یك منبع آنالوگ خروجی نظیر ظبط صوت
• یك منبع دیجیتال خروجی نظیر CD-R
عملیات كارت صدا
یك كارت صدا قادر به انجام چهار عملیات خاص در رابطه با صدا است :
پخش موزیك های از قبل ضبط شده ( از CD فایل های صوتی نظیر mp3 و یا Wav ) بازی یا DVD
ضبط صدا با حالات متفاوت
تركیب نمودن صداها
پردازش صوت های موجود
عملیات دریافت و ارسال صوت (صدا) برای كارت صدا از طریق بخش های DAC و ADC انجام می گیرد. پردازش های لازم و مورد نیاز بر روی صوت توسط DSP انجام می گیرد و بدین ترتیب عملیات اضافه ای برای پردازنده اصلی كامپیوتر بوجود نخواهد آمد.
تولید صوت
فرض كنید، قصد داشته باشیم كه از طریق میكروفن صدای خود را به كامپیوتر انتقال دهیم . در این حالت كارت صدا یك فایل صوتی با فرمت wav را ایجاد و داده های ارسالی توسط میكروفن در آن ذخیره گردند. فرآیند فوق شامل مراحل زیر است :
1 – كارت صدا از طریق كانكتور میكروفن سیگنال های پیوسته و آنالوگی را دریافت می دارد.
2 – از طریق نرم افزار مربوطه نوع دستگاه ورودی برای ضبط صدا را مشخص می نمائیم .
3 – سیگنال آنالوگ ارسالی توسط میكروفن بلافاصله توسط تراشه مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC) تبدیل و یك فایل حاوی صفر و یك تولید می گردد.
4 – خروجی تولید شده توسط ADC در اختیار تراشه DSP برای انجام پردازش های لازم گذاشته می شود. DSP توسط مجموعه دستوراتی كه در تراشه دیگر است برنامه ریزی برای انجام عملیات خاص می گردد. یكی از عملیاتی كه DSP انجام می دهد فشرده سازی داده های دیجیتال بمنظور ذخیره سازی است .
5 – خروجی DSP با توجه به نوع اتصالات كارت صدا در اختیار گذرگاه داده كامپیوتر قرار می گیرد.
6 – داده های دیجیتال توسط پردازنده اصلی كامپیوتر پردازش و در ادامه برای ذخیره سازی در اختیار كنترل كننده هارد دیسك گذاشته می شوند. كنترل كننده هارد دیسك اطلاعات را بر روی هارد و بعنوان یك فایل ضبط شده صوتی ذخیره خواهد كرد.
شنیدن صوت
مراحل گوش دادن به صوت به شرح زیر می باشد ( برعكس روش گفته شده در ارتباط باضبط صوت):
1 – داده های دیجیتال از هارد دیسك خوانده شده و در اختیار پردازنده اصلی قرار می گیرند.
2 – پردازنده اصلی داده ها را برای DSP موجود بر روی كارت صدا ارسال می دارد.
3 – DSP داده های دیجیتال را ازحالت فشرده خارج می نماید.
4 – داده های دیجیتال غیرفشرده شده توسط DSP بلافاصله توسط مبدل دیجیتال به آنالوگ(DAC) پردازش و یك سیگنال آنالوگ ایجاد می گردد. سیگنال های فوق از طریق هدفوق یا بلندگو قابل شنیدن خواهند بود.
— انواع کارت صدا
کارتهای صوت کلا به چند دسته تقسیم میشن
1-کارتهای صوت Onboard
2-کارتهای صوت PCI
3-کارتهای صوت PCI بهمراه پنل بیرونی
4-کارتهای رومیزی پورت USB
5-کارتهای رومیزی پورت FireWire یا همون IEEE1394
6-کارتهای PCI به مراه دستگاه خروجی
کارتpci
البته دستگاه های بسیار پیشرفته استودیویی یکی از صدها هزارن کاری که انجام میدهند کارت صوت بودن است
اما 6 عنوان بالا…
کارتهای آنبورد که الان دیگر روی 99 درصد مادر بورد ها وجود دارذ در اصل یک رمزگشای صوتی است که کار یک کارت صوت رو انجام میدهد و بیشتر تمرکز این کارتها روی قدرت پخش صداست
کارتهای PCI که درون شکاف های PCI قرار میگیرد انواع مختلفی دارد که بهترین آنها در رده نیمه حرفه ای قرار میگیرد.
این کارت ها کمترین تاخیر را دارن و کیفیت ضبط بالایی دارند 24-192 و گزینه مناسبی برای کارهای خانگی هستند بعضی از این کارت ها چون دارای ورودی و خروجی های زیادی هستند
برای همین یک پنل خارجی براِی آنها در نظر گرفته شده تا شکل منظم تری به خود بگیرند(PCI با پنل خروجی)
کارتهای USB
این دستگاه ها امروزه خیلی رواج پیدا کرده است و کارایی خوبی دارند مزیت این دستگاه ها رومیزی بودنشان است اما معایبی هم دارند اول اینکه حداکثر قدرت ضبط 96Khz را دارند و دوم اینکه حداقل 10 میلی ثانیه تاخیر دارند این تاخیر در کار موسیقی به صورت تنها مشکل حادی اینجاد نمیکند اما اگر برای کار صدا گذاری روی فیلم بخواهیم از این کارتها استفاده کنیم ممکن است مشکل ساز شود اما در کل گزینه مناسبی است.
کارتهای فایروایر
در حقیقت تفاوت کارتهای فایروایر با USB این است که این کارتها به علت سرعت بالای پورت1394 مشکل فرکانس ورودی و تاخیر تا حد قابل توجهی رفع شده این کارت ها در مدل های مختلفی وجود دارد و مصرف کننده با توجه به میزان استفاده از ورودی ها و خروجی ها دستگاه مورد نظرش را خریداری میکند بهترین این دستگاه ها در رده نیمه حرفه مدل هایی هستند که PCI هستند و دستگاه اکسترنال دارند در حقیقت اصل کارت داخل همون دستگاه رومیزی است اما برای اینکه کیفیت ضبط با بالاترین حد و تاخیر زمانی به پایین ترین حد برسد برای اتصال به کامپیوتر از شکاف PCI استفاده می کنند اغلب این دستگاه ها قابل نصب بر روی رکمونت هستند و کمتر روی اونها ولوم های مختلف دیده میشود که این در رده حرفه ای یک مزیت است.
2.میکروفون
میکروفون سیم پیچ متحرک یا داینامیکی از یک سیم پیچ که در میدان مغناطیسی و یکی دیافراگم از جنس مایلار که به سیم پیج متصل است تشکیل شده. با برخورد امواج صوتی دیافراگم شروع به حرکت میکند
دیافراگم موجب تحرک سیم پیج در میدان مغناظیسی می شود و این کار باعث می شود تا در سیم پیچ توسط میدان ولتاژی القاء شود
2- میکروفون نواری ( روبانی ) (Ribbon)
در میکروفون های نواری ، یک نوار فلزی نازک و چین خورده که در یک میدان مغناطیسی معلق است ، جایگزین دیافراگم و سیم پیچ متحرک شده است . در اثر برخورد امواج صوتی با این نوار ولتاژی متناظر با انرژی صوت در آن القاء می شود .
3- خازنی (ظرفیتی) ( capacitor ) (condenser)
نحوه عملکرد این میکروفون با دو میکروفون نواری و داینامیک متفاوت است . در این میکروفون برای تبدیل انرژی صوت به الکتریکی به جای استفاده از تغییرات مغناطیسی از تغییرات ولتاژ (الکترواستاتیکی ) استفاده می کند .
در این میکروفن از دو صفحه که کاملا مشابه خازن است تشکیل می شود با تغییر فاصله بین این دو صفحه توسط امواج صدا میزان تغییرات ولتاژ را بین دو صفحه تغییر می دهد . این میکروفون ها جهت استفاده به یک منبع تغذیه جهت بار درا نمودن دوصفحه استفاده می شود . که معروف به فانتوم پاور هستند.که در اکثر میکسرها و کارت های صدا این منبع وجود دارد.
.مانیتورینگ ها هم که همان اسپیکرهای با کیفیت هستند با سیستمی پیشرفته تر از بلندگوی معمولی کار میکنند و صدای واقعی را به گوش میرسانند برای یک آهنگ با کیفیت داشتن مانیتورینگ هتگام عملیات تنظیم و میکس و مستر الزامی است.
آکوستیک:
آکوستیک استودیو
– شنونده باید صدای تمامی سازها و احیانآ خوانندها را با یک بالانس متعادل بین آنها بشنود.
– هر یک از خواننده یا نوازنده ها باید بتوانند اجرای خود و دیگران را به وضوح بشنوند.
– میزان طنین یا انعکاس صدا در سالن باید بگونه ای باشد که نه تنها مزاحمتی برای موسیقی نداشته باشد، بلکه بر کیفیت اجرای موسیقی بیفزاید.
– صداهای اضافی از بیرون یا آنها که احیانآ توسط تماشاچیان و شنوندگان ایجاد می شود نباید تاثیری بر اجرای کلی داشته باشد.
– صدای سالن ، حتی المقدور نباید به بیرون از آن نفوذ کند.
موارد بالا کم و بیش می تواند برای هنگامی که در منزل به موسیقی گوش می دهیم نیز صادق باشد. برای رسیدن به چنین ایده آلی لازم است تا قبل از همه با قوانین و نحوه انعکاس صوت در یک فضای بسته کمی آشنا شویم.
انعکاس صوت در یک اتاق
به شکل اول نگاه کنید. فرض کنید که در نقطه قرمز رنگ یک منبع صوتی وجود دارد که می تواند بلندگوهای یک دستگاه پخش، نوازنده یک ساز، خواننده و یا یک ارکستر باشد. برای سادگی بررسی فرض می کنیم نسبت منبع صوتی به فضای اتاق آنقدر کم است که می توان آنرا یک منبع نقطه ای صوت در نظر گرفت.
شنونده در نقطه سبز رنگ قرار دارد. حال فرض کنید که در یک لحظه این منبع صوتی، صوتی را تولید کند، کوتاه ترین فاصله میان منبع صوتی و شنونده خط سبز رنگ است که با مسیر a نمایش داده شده است. بدیهی است شنونده ابتدا این صدا را خواهد شنید.
مواج صوتی هنگام برخورد به موانع با زاویه تابش نسبت به خط مماس بر نقطه برخورد بازتابیده خواهند شد. بنابراین همانطور که در شکل مشاهده می کنید به دلیل اینکه این اتاق دارای چهار دیوار است، چهار باز تابش داریم که همان صوت تولید شده را پس از طی مسافت طولانی تری به گوش شنونده می رسانند. این انعکاسها با حروف b , c , d و e نمایش داده شده اند.
سرعت صوت در هوا از رابطه تقریبی زیر می توان محاسبه کرد :
C = (331.5 + 0.6 T) m/s
که در آن C سرعت صوت به متر بر ثانیه و T درجه حرارت محیط بر حسب درجه سانتیگراد است. بنابراین با فرض ثابت بودن دمای اطاق در تمام نقاط می توان سرعت بازتابش های مختلف صوت از منبع به سمت شنونده را یکسات فرض کرد.
همچنین می دانیم که انتشار صوت در محیط به دلیل وجود مقاومت هوا بتدریج باعث کمتر شدن انرژی آن می شود. به عبارت دیگر هرچه از منبع بیشتر دور شویم انرژی صوتی کمتر خواهد شد.
بنابراین مشخص است که بازتابشهایی از منبع اصلی صوت که مسافت بیشتری را برای رسیدن به گوش شنونده طی می کنند؛ اولآ دیرتر به گوش شنونده می رسند و ثانیآ حامل انرژی کمتری هستند.
نکته قابل توجه آنکه با وجود اسباب و اثاثیه، پوشش های دیوار، پنجره، سقف و کف اتاق، در یک اتاق معمولی منزل (مثلآ 12 متر مربع) اولآ انرژی صوت با عبور و انعکاس در محیط بسیار کم خواهد شد و ثانیآ اختلاف زمانی رسیدن صوت مستقیم با انعکاسهای اول که قوی تر هستند (به نوشته قبل مراجعه کنید) بقدری ناچیز است (کمتر از ده – بیست میلی ثانیه) که شنونده تقریبآ هیچ احساس مشخصی از وجود انعکاس صدا نخواهد داشت.
اما در اصل اینگونه هم نیست! در واقع صدایی که در یک اتاق معمولی شما می شنوید آن چیزی نیست که بصورت خالص از دستگاه صوتی یا سازی که می نوازید بیرون می آید. با وجود آنکه انرژی صوت در اثر انعکاسهای متوالی از بین می رود ترکیب صداهای گذشته با آنچه شما مستقیمآ می شنوید بشدت صدای اصلی را تحت تاثیر قرار می دهد.
بیایید قبل از ادامه این بحث نگاهی به انعکاسهای متوالی صوت در اتاق داشته باشیم.
انعکاسهای متوالی
در یک اتاق معمولی انعکاسهای مستقیم اول مسافتی حدود 4-3 متر را باید طی کنند تا به گوش مخاطب برسند و به همین دلیل با توجه به سرعت نسبتآ بالای صوت اختلاف زمانی محسوسی با صوتی که بصورت مستقیم به گوش ما می رسد نخواهند داشت.
اما اگر به شکل اول نگاه کنید، متوجه می شوید که ممکن است امواج صوتی در برخی از جهت ها آنقدر در دیوارها منعکس شوند تا در نهایت پس از طی این مسافت طولانی به گوش شما برسند. بدیهی است این دسته از امواج در مسافت زیادی را طی کرده و به همین دلیل با تاخیر زمانی بسیار به گوش می رسند؛ هرچند با توجه به شرایط اتاق ممکن است ضعیف شده باشند اما در صورت داشتن انرژی کافی، بوضوح قابل تشخیص از صدایی که در حال حاضر بصورت مستقیم می شنویم خواهند بود. به بیان دیگر تاثیر قابل توجهی به آنچه هم اکنون از منبع صوتی بیرون می آید می گذارند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که با توجه به میزان کاهش انرژی صوتی پس از عبور و انعکاس در محیط یا بهتر بگویم با توجه به مقدار ضریب جذب صوت در دیوارها و محیط ، صوت از لحظه تولید می تواند تا مدتها وجود داشته باشد و به گوش برسد، هرچند به تدریج میرا شده و انرژی آن برای به حرکت درآوردن پرده گوش ما کاهش پیدا می کند.
Reverb
مجموعه انعکاسهایی از صوت که ناشی از بیش از یک انعکاس باشند، با اختلاف قابل ملاحظه ای به گوش می رسند که به آن Reverb گفته می شود. مشخصه اصلی Reverb بیشتر از آنکه دامنه – یا انرژی – موج باشد، میزان تاخیری است که طی آن به گوش می رسد.
برخلاف انعکاسهای اول که از یکدیگر فاصله دارند، از آنجایی که Reverb ممکن است پس از انعکاسهای متوالی در بسیاری از جهت ها به گوش شنونده برسد، معمولآ پوشی پیوسته دارد که در شکل بوضوح نشان داده شده است.
تجربه نشان می دهد که مقادیر کم Reverb بین 0.5 تا یک ثانیه برای گفتار می تواند بسیار دلنشین باشد و مقادیر بین 1 تا 3 ثانیه برای انواع سبکهای موسیقی. همچنین نباید فراموش کرد که استفاده از Reverb از سالهای اولیه پیدایش موسیقی نیز متداول بوده است. بعنوان مثال بسیاری از قطعات آوازی مخصوص فضا و آکوستیک کلیساها با میزان Reverb زیاد نوشته شده اند که اجرای آن در سالنهای معمولی جالب نخواهد بود.
میزان انعکاس صوت در یک اتاق یا سالن به موسیقی یا هر صدای دیگری، عمق و فضا می دهد. هر چند این شاخص یکی از اولین نیازهای هر علاقمند به موسیقی یا مهندس صوت است اما شاید نتوان از آن بعنوان مهمترین خصیصه برای یک انعکاس خوب یاد کرد.
که انعکاس گرم معمولآ فرکانسهای پایین را با کیفیت منعکس کرده و فرکانسهای بالا را کمتر انعکاس می دهد. این خصیصه نحوه Reverb Damping را مشخص می کند
بیایید موضوع را از زاویه دیگری بررسی کنیم؛ پاسخ فرکانسی یک Reverb خوب باید حالت مسطح (Flat) داشته باشد و یا اگر بخواهیم کمی زیبا تر و به گوش خوش آهنگ تر باشد باید علاوه بر Flat بودن، بصورت یک فیلتر پایین گذر عمل کند. این چیزی است که برخی از دست اندر کاران مهندسی صدا از آن به عنوان انعکاس گرم یا Warm Reverb یاد می کنند.
همانگونه می دانید و در شکل نیز مشاهده می کنید یک فیلتر پایین گذر – منظور شرایط آکوستیک یا یک فیلتر مصنوعی الکترونیکی با چنین پاسخ فرکانسی – تمایل بیشتری برای ماندگاری صداهای فرکانس پایین دارد تا فرکانس بالا که این موضوع کاملآ با آکوستیک سازهای معمولی تطابق دارد؛ یعنی نت های بم دیرتر مستهلک می شوند.
ویژگیهای فنی در ساخت سازها باعث می شود تا خصیصه استهلاک صدا (Decay) برای نتهای زیر سریعتر صورت بگیرد چه در این صورت موسیقی تولید شده به هیچ وجه برای گوش خوش آیند نخواهد بود و حتی باعث آزار و اذیت می شود.
برای بدست آوردن ایده واقعی اگر به استخرهای سرپوشیده رفته باشید حتمآ متوجه شدید که سر و صدای مردم – بخصوص کودکان – در این مکان چقدر گوش خراش است. علت این موضوع آن است که آکوستیک انعکاس در چنین محیطی بیشتر حالت بالاگذر دارد.
یکی دیگر از مشخصه های مهم یک انعکاس پوش یا همان Envelope صوت منعکس شده است. منحنی پوش انعکاس، باید پیوسته و بدون برآمدگی یا فرو رفتگی مستهلک شود، تقریبآ همانند آنچه در شکل دوم مشاهده می کنید.
دقت کنید که یک اتاق خالی با دیوارهای صاف هرگز چنین پوشی را تولید نمی کنند و انعکاس حاصله در این اتاق ها، نوع خاصی است که به آن Slap Back گفته می شود، چرا که انعکاس بطور متوالی با فاصله های زمانی قابل تشخیص تکرار می شود. (اگر آنرا تا کنون امتحان نکردید حتمآ یکبار در یکی از اتاقهای یک ساختمان نو که هنوز کسی در آن زندگی نمی کند، آزمایش کنید.)
بنابراین مشاهده می کنید که برای رسیدن به یک انعکاس ساده اما مشخص، باید تمهیدات بسیاری از جنس پوشش دیوار، کف و سقف گرفته تا چیدمان وسایل مد نظر باشد. جالب اینجاست که بدانید برخی از سازه های موجود در منازل تاثیر خاصی در ویژگی انعکاس صدا در منزل دارند، که یکی از متداول ترین آنها راه پله ها هستند که پوش منحنی انعکاس خاصی تولید می کنند که به انعکاس لرزان یا Flutter مشهور است.
پارامترهای مهم یک Reverb معمولی با پوش پیوسته
پارامترهای مهم یک Reverb عادی
منظور از Reverb عادی آن است که پوش آن پیوسته باشد و در منحنی آن انفصال، برآمدگی یا فرورفتگی وجود نداشته باشد، در اینصورت سه پارامتر اصلی وجود خواهد داشت که عبارتند از :
Predelay : زمانی است که طول می کشد تا اولین انعکاس از صدای اصلی شنیده شود. گاهی این زمان به اولین انعکاس که مربوطه به Reverb نیست و به آن انعکاسهای اولیه یا Early Reverb گفته می شود، اطلاق می گردد، اما در اینجا منظور اولین زمانی است که شما Reverb یا همان انعکاسهای متوالی را می شنوید.
Decay : مشخص کننده مدت زمانی است که Reverb پس از شروع، مستهلک شده دیگر قابل شنیدن نخواهد بود. گاهی به این زمان Reverb Time هم گفته می شود.
Reverb Damping : نحوه عملکرد فیلتر پایین گذر را نشان می دهد که از چه فرکانسی به بعد Damping یا همان تضعیف آغاز می شود.
یادآوری : نکته ای که بسیاری در آن ابهام دارند تفاوت میان اکو (Echo) و Reverb است که در اینجا اشاره ای به آن می کنیم. اکو مربوط می شود به اولین انعکاسهای صدا – یا همان Early Reverb – که در نوشته اول به آن اشاره کردیم و در شکل دوم می توانید آنها را مشاهده کنید. از آنجایی که این انعکاسها مسافت کمی را طی می کنند تا از منبع به گوش شنونده برسند فاصله زمانی کمی با اصل صدا دارند لذا معمولآ تاثیر ناچیزی بر کیفیت صدا می گذارند، هرچند نبود اکو در یک صدای خام کاملآ قابل احساس است.
کنترل میزان انعکاس صدا و مقدار خروج صدا در یک اتاق از اولین و مهمترین اهدافی است که یک مهندس صدا (Sound Engineer) باید به آن دست پیدا کند. با وجود آنکه انعکاس صدا در بسیاری موارد باعث زیبایی صوت می شود ، در عین حال می تواند از کیفیت صدا بکاهد بنابراین معمول بر این است که به هنگام ضبط صدا آنرا بطور خالص و بدون هیچ افکتی ضبط می کنند و پس از آن افکت های لازم را به هر میزان که بخواهند اضافه می کنند.
این نیاز بحثی بنام ایزوله کردن یا Isolation را به میان می آورد که در آن باید از مجموعه مواد و تکنولوژیهایی در ساخت دیوارها، سقف و کف سالن استفاده کرد تا بتوان میزان انعکاس صدا را به میزان دلخواه تنظیم نمود و مانع از خروج صدا به بیرون از اتاق شد.
برای جلوگیری از خروج صدا از یک اطاق است نه تنها باید مواردی که برای کنترل انعکاس مد نظر قرار دارد را رعایت کرد، بلکه باید دیوارها، درها، کف و سقف و … را ایزوله کرده و در مواردی که ممکن است آنها را دو جداره ساخت.
مهندس صدا باید دقت کند که نباید هیچ منفذی برای خروج صدا از اتاق وجود داشته باشد، توجه به برخی نکات هنگام ساخت اتاق می تواند به ایزوله کردن بهتر آن کمک کند، بعنوان مثال از مهمترین نکاتی که باعث خروج صدا از یک اطاق می شود کانالهای تهویه هوا، کولر، حتی ترانکهای سیم های برق و تلفن و … است.
پس از آنکه شما مطمئن شدید از اتاق شما یا سالن مورد نظر صدایی بیرون نمی رود، برای استفاده بهتر از موسیقی باید منابعی که بالقوه می توانند تولید سر و صدای ناخواسته یا نویز کنند را از کار بیندازید.
اگر واقعآ می خواهید از شنیدن موسیقی یا ساز زدن در اتاق لذت ببرید و یا قصد ضبط با کیفیت قطعات موسیقی را دارید، باید هرگونه لوازم اضافی را از آنجا بیرون ببرید.
پس از اینکار باید به اقلامی مانند دستگیره های درب و پنجره، چراغ ها، شیشه های در و پنجره، بخاری، چوب پرده و … خلاصه هر آنچه که می تواند با انتشار صوت به لرزه در آید، توجه کنید. موارد زیادی مشاهده شده است که حتی در بهترین استودیوها با وجود بهترین عایق بندی دیوارها و کمترین میزان انعکاس داخلی، به هنگام اجرای موسیقی با صدای بلند قطعاتی به لرزه در می آیند.
گویندگی مقدماتی در حوزه های مختلف
منبع : بیتوته
