انواع ایزو
با توجه به رشد روزافزون علم و آموزشهای کوتاه مدت، مرکز توسعه آموزشهای مجازی پارس با هدف بالا بردن سطح علمی و کمک به تحقق این امر مقاله انواع ایزو را طراحی و در دسترس علاقمندان قرار داده است.
انواع ایزو
شرکت ایزو در راستاي اعطا و پياده سازي گواهينامه هاي ايزو تحت ليسانس آلاينس آمريكا و آگرين سيس اتحاديه اروپا ايزو هاي بين المللي را به شرح ذيل معرفي مي نمايد:
مديريت كيفيت ISO9001
شرکت ایزو ، اين استاندارد را در چارچوبي از سازمان ايجاد ميكند تا مديريت بتواند با طرح ريزي سيستم مديريت بر اساس فرآيند هاي مؤثر كه در سازمان ارزش افزوده ايجاد مي كند نسبت به اندازه گيري عملكرد همه فرآيند ها و بخش ها اقدام نمايد و اين فرآيند ها را به سمت دستيابي به اهداف سازماني هدايت كند به كمك اين استاندارد مي توان رضايت مشتري، بهبود كيفيت محصولات، اثربخشي و كارايي سيستم، كنترل محصولات نامنطبق، بهبود عملكرد فرآيندها را در سازمان ها ارتقاء بخشيد.
صدور ایزو براي چه سازمان هايي كاربرد دارد:
همه سازمان ها و شركت هايي كه مديريت كيفيت فعال را به عنوان زيربناي فلسفه شركت اتخاذ كرده اند و قصد مدون
نمودن فعاليت ها را در سطح گسترده جهاني دارند.
مديريت محيط زيست ISO 14001
سيستم مديريت زيست محيطي مجموعه اي از اقدامات مديريتي است كه به سازمان اين امكان را مي دهد تا تأثير فعاليت هايش بر محيط زيست را شناسايي و ارزيابي كرده و تحت كنترل درآورد و در نهايت عملكرد زيست محيطي خود رابهبود بخشد. اين سيستم مي تواند به سازمان در برآورده كردن الزامات قانوني سازمان حفاظت محيط زيست و همچنين صرفه جويي در مصرف مواد و انرژي كمك نمايد. همچنين سيستم مديريت زيست محيطي مي تواند كنترل بيشتر روي عمليات هاي سازمان اعمال نموده و در نتيجه منجر به كاهش ضايعات وافزايش كارايي سازمان شود.
صدور ایزو براي چه سازمان هايي كاربرد دارد:
كليه سازمان ها و مؤسسات اعم از صنعتي، غيرصنعتي، توليدي، پيمانكاري، ساخت و ساز، نصب و خدماتي كه مي خواهند تأثيرات منفي فرآيندهايشان را در محيط زيست كنترل نمايند.
استاندارد مديريت ايمني و بهداشت OHSAS18001
سيستم مديريت ايمني و بهداشت محيط زيست در برگيرنده تمامي عمليات و فعاليتهاي داخلي سازمان مي باشد و با رويكردي جامع به جنبه هاي جلوگيري ازحادثه پرداخته است و به طور مداوم آن را بهبود ميدهد. ساختار اين استاندارد همانند استاندارد زيست محيطي است و به همين دليل در بسياري از سازمان ها به عنوان الگويي مناسب براي توسعه سيستم مديريت به كار گرفته مي شود. قابليت يكپارچه سازي اين سيستم با ديگر سيستم هاي مديريت مثل ايزو 9001 كه دربرگيرنده توجهات مديريتي و ايزو14001 كه دربردارنده سازمان هاي زيست محيطي مي باشد از نقاط بسيار قوي در اين استاندارد است. اين استاندارد براي سازمانهايي چون مؤسسات صنعتي و غير صنعتي، توليدي، پيمانكاري، ساخت و ساز و نصب كه محيط ايمني را براي ذينفعان شان ايجاد مي كنند كاربرد دارد.
این استاندارد تمامی سیستم سازمان را به صورت یکپارچه بر اساس استانداردهاي 18001، 14001، 9001 بررسی می نماید. که در این راستا سیستم مدیریت کیفیت و ایمنی و زیست محیطی را مد نظر قرار می دهد. صدور ایزو برای چه سازمان های کاربرد دارد:
تمامی شرکت ها و سازمان ها اعم از دولتی، خصوصی، صنعتی و خدماتی.
استاندارد بهداشت ایمنی و محیط زیست HSE
این استاندارد چارچوب معینی برای یک سیستم مدیریت یکپارچه مهیا می نماید و دارای وجوه تمایزی با استانداردهای ایزو 14001 و 18001 می باشد. برای چه سازمان های کاربرد دارد:
برای كليه سازمان ها و مؤسسات اعم از صنعتي، غيرصنعتي، توليدي ، پيمانكاري، ساخت و ساز، نصب و خدماتي.
سیستم کنترل نقاط بحرانی در صنایع غذایی HACCP
استاندارد بین المللی نیازمندی های سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی که تضمینی برای ایمنی مواد غذایی می باشد را در کلیه مراحل زنجیره غذایی تا مصرف به کار می گیرد. عناصر کلیدی این ترکیب عبارتند از : ارتباط با مشتریان و تأمین کنندگان، مدیریت سیستمی و برنامه های مرتبط با کنترل نقاط بحرانی در فرآیند و نیازها و پیامدهای موجود بر روی محصول نهایی. برای چه سازمان هایی کاربرد دارد:
- در طول زنجیره غذایی از تولیدکننده اولیه تا مصرف کننده نهایی.
- تمامی شرکت هایی که در زمینه ساخت، معامله و توزی مواد غذایی و کالاهای ضروری فعالیت دارند.
- برای تولیدکنندگان مواد غذایی آشپزخانه های تجاری و صنعتی و عرضه کنندگان محصولات غذایی.
- تمامی شرکت هایی که در بسته بندی محصولات شرکت دارند.
شرکتهایی که خواستار تصدیق و هماهنگی فعالیت هایشان با مفاهیم تجزیه و تحلیل خطر و پیشگیری بهداشتی به طور مستند و با روشی مشخص و کارآمد می باشد.
استاندارد مدیریت ایمنی مواد غذایی ISO 22000
این استاندارد می خواهد که تمامی مخاطراتی که احتمال وقوع آن درفرآیند زنجیره مواد غذایی وجود دارد(مخاطرات مرتبط با فرآیند ویا تأسیسات و تجهیزات) شناسایی و تجزیه و تحلیل گردیده و به طبع آن به راحتی و روشنی توسط یک واحد فرآوری ویا سایر واحدها در طول زنجیره تولید تا عرضه قابل کنترل باشند. صدور ایزو برای چه سازمان هایی کاربرد دارد:
- تمامی شرکت هایی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در یک یا چند مرحله از زنجیره مواد غذایی مشغول به فعالیت می باشند.
- شرکت هایی که در صنعت غذایی به صورت مستقیم فعالیت می کنند مثل: تولیدکنندگان خوراک دام، دروگرها، کشاورزان، تولیدکنندگان مواد غذایی، خرده فروشی ها، فروشگاههای مواد غذایی، خدمات غذایی،خدمات تهیه غذا(کترینگ)، سازمانهای ارائه دهنده خدمات مربوط به مواد پاک کننده و بهداشتی، حمل و نقل، انبارش و توزیع می باشد.
- شرکت هایی که در صنعت غذایی به طور غیر مستقیم فعالیت می کنند مثل: تأمین کنندگان تجهیزات، پاک کننده ها و مواد بهداشتی، مواد بسته بندی و سایر مواد در تماس با غذا.
استاندارد مشخصات فنی در صنایع خودروسازی ISO/TS 16949
این مشخصه فنی مکملی بر استاندارد مدیریت کیفیت با توجه به نیازمندی های کلیدی برای تأمین کنندگان صنعت خودرو و سازندگان مرتبط با این گروه می باشد.
این مشخصه فنی از نظر ساختار کاملا شبیه سیستم مدیریت کیفیت و هماهنگ با اصول مرتبط با کیفیت می باشد. هدف این مشخصه فنی توسعه یک سیستم مدیریت کیفیت است که به منظور بهبود مستمر تأکید بر پیشگیری از عیب و کاهش نوسان و اتلاف در چرخه تأمین می باشد. این مشخصه فنی تأکید زیادی بر الزامات کاربردی مشتری داشته وبرای مکان هایی از سازمان که قطعات مورد نظر مشتری برای تولید و یا ارائه خدمت ساخته می شوند کاربرد دارد. برای چه سازمان هایی کاربرد دارد:
سرتاسر زنجیره تأمین خودرو
سیستم تأیید صلاحیت آزمایشگاه ISO/IEC 17025
این استاندارد الزامات عمومی برای احراز صلاحیت جهت انجام آزمون یا کالیبراسیون و نمونه برداری تعیین می نماید. این استاندارد دربرگیرنده انواع آزمون و کالیبراسیون می باشد که با استفاده از روش های استاندارد نشده در خود آزمایشگاه انجام می گیرد. این استاندارد به آزمایشگاه ها در موارد ذیل کمک می کند:
- ایجاد وتوسعه سیستم مدیریت
- مدیریت عملیات کیفی
- مدیریت عملیات اداری و فنی
- استاندارد مدیریت کیفیت در صنایع پزشکی و وابسته ISO 13485
این استاندارد کاملا با استاندارد مدیریت کیفیت هماهنگ و الزامات خاص تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی در آن دیده شده است.
صدور ایزو برای چه سازمان هایی کاربرد دارد:
- شرکت هایی که مشغول تولید وتوزیع تجهیزات پزشکی می باشند و خواستار حفظ توانایی رقابتی در بازارهای بین المللی وملی هستند.
- عرضه کنندگان و تأمین کنندگان خدمات در تجهیزات پزشکی.
- سازندگان تجهیزات پزشکی و یا تکمیل کننده های محصول مثل بسته بندی، مواد اولیه و …
- سازمان های خدماتی که به نحوی نیازمندی های قانونی و بین المللی و اروپایی را باید در خصوص تولید وارائه خدمات رعایت نمایند.
استاندارد کیفیت در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی ISO/TS 29001 و گواهینامه کیفیت انجمن نفت وگاز و پتروشیمی APIQR
هدف این مشخصه ارائه الزامات مدیریتی، کیفیتی برای صنایع نفت و گاز و پتروشیمی می باشد. این مشخصه فنی ارائه سیستم مدیریت کیفیتی است که با تأکید بر پیشگیری از خطا و کاهش انحرافات و ضایعات در زنجیره تأمین و ارائه دهندگان خدمت، زمینه را برای بهبود مستمر فرآهم می آورد. این مشخصه فنی به همراه الزامات خاص مشتری، الزامات اساسی سیستم مدیریت کیفیت را برای سازمان هایی که این مدرک را پذیرفته اند تعریف می نماید. برای چه سازمان هایی کاربرد دارد:
- تولیدکنندگان مواد و تجهیزات صنعت نفت، گاز و پتروشیمی اعم از پایین دستی و بالا دستی.
- تأمین کنندگان خدمات برای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی.
- خریداران تجهیزات، مواد و خدمات.
- پیمانکاران طراحی، احداث، ساخت، اجرا و نصب در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی.
استاندارد صنایع هوا فضا AS 9100
این استاندارد نیازمندی های سیستم مدیریت کیفیت برای تأمین کنندگان صنایع هوا و فضا را بیان می کند و این اجازه را به مشتریان صنایع هوا و فضا می دهد که تأمین کنندگان خود را با این استاندارد منطبق نمایند. این استاندارد مبتنی بر نیازمندی های سیستم کیفیت، هوا فضا در بخش های طراحی، توسعه، تولید ونصب وارائه خدمات می باشد. مهمترین هدف این استاندارد دستیابی به کیفیت و کاهش هزینه های اتلاف در زنجیره تأمین است. صدور ایزو برای چه سازمان هایی کابرد دارد:
کلیه سازمان های تولید کننده، نگهداری و تعمیرات و فروشندگان و تأمین کنندگان که در صنعت هوا و فضا فعالیت می کنند.
شکایات مشتریان ISO 10002
این استاندارد راهنمایی هایی را برای طراحی و اجرای اثربخش، کارایی رسیدگی به شکایات برای همه نوع فعالیتهای تجاری و غیر تجاری، از جمله فعالیت های مرتبط به تجارت الکترونیکی را فراهم می آورد. منظور از تدوین این استاندارد تأمین منافع سازمان و مشتریان، شاکیان و دیگر طرف های ذینفع آن می باشد.
رضایت مشتریان CS(Customer Satisfaction)- ISO 10004
رضایت مندی مشتری نتیجه اصلی فعالیت بازاریاب است که به عنوان ارتباطی بین مراحل مختلف رفتار خرید مصرف کننده عمل می کند. برای مثال اگر مشتریان به وسیله خدمات خاصی رضایت مند شوند، به احتمال زیاد خرید خود را تکرار خواهند کرد.
استاندارد مدیریت کیفیت در صنایع مخابرات TL 9000
مجموعه QUEST متشکل از : تأمین کنندگان صنایع مخابرات و صادر کنندگان گواهینامه می باشد ودارای 100 عضو فعال بوده که نسبت به تدوین این استاندارد اقدام نموده است.
استاندارد مدیریت کیفیت در تدوین نرم افزار Tick IT 9000
این سیستم مبتنی بر سیستم مدیریت کیفیت و کاربرد آن بهبود کیفیت نرم افزارها و کاربرد آن ها می باشد. با توجه به اهمیت حضور نرم افزارها در زندگی روزانه این سیستم به سازمان کمک می کند تا کارایی و اثربخشی نرم افزار ها را بالا برده و عمده ترین هدف این سیستم کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت و رضایت مشتری است.
استاندارد مدیریت کیفیت در مسئولیتهای اجتماعی SA 8000
این استاندارد یک الگو برای اندازه گیری عملکرد کارخانه ها و شرکت هاست.
استاندارد مدیریت کیفیت در جوشکاری فلزات ISO 3834
هدف از تعیین این استاندارد ارائه یک طرح کلی و معیاری که باید در انتخاب سطح مناسب الزامات کیفیتی برای جوشکاری ذوبی و فلزی از میان سه سطح مشخص شده در استاندارد ایزو 3834 مورد توجه قرار می گیرد. برای ساخت کارگاهها و محلهای نصب کاربردی می باشد. این استاندارد برای سازمان هایی که به نوعی در فعالیتهای خود از فرآیند جوشکاری استفاده می کنند کاربرد دارد. مثل: سازندگان کارخانه هاي خط تولید ها، سازندگان ساختمان ها، سازندگان راه آهن، سازندگان ایستگاههای تولید برق، بازرسان فنی و … .
استاندارد مدیریت ایمنی اطلاعات ISO/IEC 27001
سیستم مدیریت ایمنی اطلاعات(ISMS) شیوه ای عالي برای اطمینان از ایمنی اطلاعات در طول استفاده و همچنین آرشیو و نگهداری آن در سازمان ها می باشد و با شناسایی و تحلیل و کنترل ریسک، سیستم مدیریت قدرتمندی را به کاربران عرضه می نماید که بر اساس استاندارد ISO/IEC 27001 بنا شده است. این استاندارد برای سازمان های دولتی و غیر دولتی و سازمان هایی با تعداد شعب متعدد که از سیستم های اطلاعاتی و یا از طریق رسانه های الکترونیکی برای مدیریت فرآیندها استفاده می کنند کاربرد دارد.
GMP روش تولید خوب
مخفف (Good Manufacturing Practices) و به معنای “روش های خوب ساخت” می باشد که از جمله استاندارد های پیش نیازی در برقراری سیستم های بهداشتی مدرن مانند HACCP و ISO 22000 محسوب می گردد. مبانی GMP با تمرکز بر ساختارهای محیطی و نیز لوازم و تجهیزات مورد استفاده در فرآوری غذا، دارو و مواد افزودنی، راهکارهای عملی مناسبی را در ارتباط ویژه با نوع فرآوری و به منظور رسیدن به یک زیر ساخت مناسب ارائه میدهد.
اصول GMP می تواند به عنوان ابزار پایش در ارزیابی سطح بهداشتی زیر ساخت های مرتبط با فرآوری محصول در سازمان های فعال در حیطه مواد غذایی، دارویی مواد افزودنی به کار گرفته شود. عملیات تولید خوب یا (Good Manufacturing Practices) GMP بخشی از سامانه تضمین کیفیت است که اطمینان می دهد محصول به صورت یکنواخت و مناسب براساس استاندارد های کیفی تولید شده و مورد کنترل قرار گرفته است. برای GMP تعاریف مختلفی ارائخ شده اما دو تعریف GMP از همه پرکاربردتر می باشد، یکی از تعاریف GMP توسط FDA در سال 2001 ارائه شده به شرح ذیل می باشد:
GMP عبارتست از کلیه ی عملیات و فرآیندهای مورد نیاز برای تولید مواد غذایی ودارویی ایمن ویا به عبارت بهتر، GMP عبارتست از کلیه فرآینده و اقدامات مورد نیاز برای عملیات تولیدی مورد نظر، که متخصصین تأیید می نمایند. عملیات مزبور بر اساس یافته های دانش روز انجام می گیرد. اما کمیسیون اروپایی “EC 2003″، GMP را چنین تعریف می کند:
GMP: بخشی از سامانه تضمین کیفیت است که اطمینان می دهد محصول به صورت یکنواخت و دائم مطابق با استانداردهای کیفیت مربوطه تولید شده و تحت کنترل قرار گرفته است.
GMP بیان کننده ی اصول کلی برای تأمین زیرساخت ها و شرایطی است که به ایجاد یک محصول سالم و مناسب می پردازد. این اصول شامل موارد زیر است:
- انتخاب محل مناسب برای تولید
- طراحی و ایجاد ساختمان های مناسب برای تولید محصول سالم و بهداشتی
- طراحی مناسب فرآیندهای تولید
- انتخاب ماشین آلات مناسب و بهداشتی برای تولید
- طراحی و اجرای تأسیسات مناسب برای تولید
- تعیین و تأمین تجیزات پشتیبانی مناسب پرسنل تولید
استاندارد ارزش گذاری برند ISO 10668
ISO (سازمان بین المللی استانداردها) فدراسیون جهانی استاندارد های ملی (گروه اعضای ISO) است. کار آماده سازی استانداردهای بین المللی معمولا توسط کمیته های تکنیکی ایزو انجام می گیرد. هر کدام از اعضای گروه که به موضوعی که یک کمیته تکنیکی برای آن تشکیل شده است علاقه مندند این حق را دارند که در آن گروه نماینده باشند. سازمان های بین المللی، دولتی و غیردولتی در ارتباط با ایزو هم در این کار شرکت می کنند. ایزو با کمیسیون الکتروتکنیکی بین المللی (IEC) در همه مسائل مربوط به استاندارد سازی الکتروتکنیکی همکاری نزدیکی دارند.
استانداردهای بین المللی طبق قوانینی که در راهنمای ISO/IEC قسمت دوم ذکر شده آماده می شوند. وظیفه اصلی کمیته های تکنیکی آماده سازی استانداردهای بین المللی است. پیش نویس استانداردهای بین المللی که توسط کمیته های تکنیکی اتخاذ شده اند بین اعضای گروه می گردند تا رأی گرفته شود. انتشار یک استاندارد به عنوان یک استاندارد بین المللی مستلزم تأیید 75% اعضای گروه رأی دهنده است.که برخی رکن های این پرونده موضوع حقوق انحصاری ثبت شده باشند. ISO نباید به عنوان مسئول شناسایی یک یا همه چنین حقوق انحصاری ثبت شده در نظر گرفته شود.
استاندارد مدیریت انرژی ISO 50001/EN 16001
هدف از تدوین این استاندارد تعیین الزمات برای استقرار، اجرا، نگهداری و بهبود سیستم مدییت انرژی در یک سازمان است، که سازمان قادر خواهد بود یک رویکرد نظام مند برای دستیابی به بهبود مداوم عملکرد انرژی، شامل بازدهی انرژی، مصرف و استفاده انرژی را در نظر بگیرد.این استاندارد الزامات قابل کاربرد در استفاده و مصرف انرژی شامل اندازه گیری، مستندسازی، گزارش دهی، طراحی و تهیه خدمات برای تجهیزات، سیستم ها، فرآیندها و کارکنانی که در عملکرد انرژی تأثیر دارند را تعیین می کند. این استاندارد برای تمام متغیر های موثر بر عملکرد انرژی که قابل پایش بوده و به وسیله سازمان تحت تأثیر قرار می گیرند، کاربرد خواهد داشت.
این استاندارد برای سیستم مدیریت انرژی که برای استفاده مستقل طراحی شده است ولی می تواند در سایر سیستم های مدیریتی ادغام یا در کنار آن ها قرار گیرد. این استاندارد قابل کاربرد برای هر سازمان که می خواهد انطباق با خط مشی انرژی بیان شده خود را تضمین و انطباق با سایر الزامات را اثبات کند کاربرد خواهد داشت. این انطباق می تواند به وسیله خودارزیابی و خود اظهاری انطباق یا به وسیله گواهی شدن سیستم مدیریت انرژی به وسیله یک سازمان بیرونی تأیید شود.
مقاله انواع ایزو توسط کارشناسان واحد تحقیق و توسعه مرکز آموزش مجازی پارس تدوین گردیده است.
منبع: نوین صنعت
