رشته صنایع غذایی
معرفی رشته صنایع غذایی
مقاله زیر چکیده ای از مطلب منتشر شده پیرامون معرفی رشته صنایع غذایی بوده و شامل نکات و آموزش ها واطلاعات قابل توجهی درباره رشته صنایع غذایی است . وقتی صحبت از علم غذا میشود، رشته تغذیه و رشته صنایع غذایی به ذهن خطور می کند، در یک توضیح کوتاه میتوان گفت که كه هرچند برخی از دروس ارائه شده در این رشته ها، شباهتهایی با هم دارند اما به طور كلی، هدف علم تغذیه، ارتقاء سلامت و طولانیتر کردن عمر انسانها است، حال آنكه هدف اصلی علوم صنایع غذایی، طولانیتر کردن عمر غذاها (افزایش زمان ماندگاری) و كاهش ضایعات آنهاست. خود علوم صنایع غذایی نیز به دو رشته اصلی تقسیم میشوند.
- رشته صنایع غذایی گرایش كنترل كیفیت كه وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده و بیشتر به کنترل بهداشت و سلامت مواد غذایی میپردازد.
- رشته ی مهندسی علوم و صنایع غذایی، كه وابسته به ، تحقیقات و فناوری بوده و بیشتر به نحوهی تبدیل مواد غذایی نظارت دارد.
اطلاعاتی در مورد تاریخچه رشته علوم و صنایع غذایی:
گروه علوم و صنایع غذائی در سال 1342 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به عنوان اولین گروه آموزشی تخصصی در رشته صنایع غذائی در کشور تأسیس شد. اولین و دومین ریاست گروه آن، بهترتیب بر عهده ی آقایان مهندس ابراهیم ریاحی و مهندس جعفر شریف بوده و بر اساس اولین برنامه توسعه آموزشی و پژوهشی این گروه، نیاز به 18 نفر کادر هیئت علمی و راه ندازی چهار رشته تحصیلی ذیل، مورد تصویب قرار گرفت.
•رشته مواد غذائی: شامل نانوایی، میکروبیولوژی صنعتی و کشاورزی، تکنولوژی کنسروسازی، خشکبارسازی، سردخانه و انبار، بسته بندی
• لبنیات سازی: شامل صنایع شیر و فرآورده های شیر
•مواد استخراجی: شامل قندسازی، تهیه سیلو برای دامداری، چای، توتون، الیاف نباتی
•صنایع تخمیری: شامل تقطیر و الکل کشی، سرکه سازی و تهیه مایه ها
گفتنی است جهت تدریس علمی و عملی دروسی مانند کنسرو سازی و خشکبار از کارشناسان یونسکو استفاده گردید.
از سال 1371، بهطور رسمی نام این رشته از مهندسی کشاورزی– صنایع فرآورده های کشاورزی، به علوم و صنایع غذایی تغییر یافت.
رشته صنایع غذایی - مقطع کارشناسی:
طول دوره تحصیل رشته صنایع غذایی
طول دوره کارشناسی رشته علوم و صنایع غذائی بهطور متوسط چهار سال و حداکثر آن طبق آئین نامه های آموزشی مربوطه، 6 سال میباشد. هر سال تحصیلی شامل دو نیسمال 16 هفته کامل آموزشی است. نظام آموزشی این دوره واحدی است و برای هر واحد درس نظری درهر نیمسال 16 ساعت آموزش کلاسیک در نظر گرفته شده است.
تعداد واحدها
تعداد واحدهای درسی رشته صنایع غذائی 140واحد به شرح زیر است:
- دروس عمومی 20 واحد
- دروس علوم پایه 35 واحد
- دروس اصلی 17 واحد
- دروس تخصصی 68 واحد که 59 واحد آن الزامی و 9 واحد آن انتخابی است.
رشته صنایع غذایی - مقطع کارشناسی ارشد:
گرایش‌ها و ابعاد مختلف این رشته در کارشناسی ارشد
فناوری تبدیل مواد غذایی
یکی از معضلات روز کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، حجم بالای ضایعات بخش کشاورزی و نیز عدم استفاده بهینه از فرآورده های جانبی این بخش است. دانش و فناوری تبدیل مواد اولیه کشاورزی، دامی و دریایی به محصولاتی با ارزش افزودهی بالا و نیز قابلیت نگهداری و بسته بندی آنها برای نگهداری در شرایط مختلف موضوع فعالیت این گرایش است. همچنین تربیت نیروی انسانی متخصص و محقق با توانایی‌های مدیریتی و راهبردی و تحقیقاتی در زمینه های فوق از دیگر مأموریت‌های این گرایش است.
علوم مواد غذایی
علوم پایه مورد نیاز در همه گرایش‌های مربوط به فرآوری و تبدیل و مهندسی صنایع غذایی در گرایش علوم مواد غذایی مد نظر قرار میگیرد. توانایی‌های علمی متخصصین مربوطه در این گرایش، سایر گرایش‌ها و تخصص‌ها را قادر به اتخاذ تکنیک‌های صحیح می نماید. شیمی مواد غذایی، میکروبیولوژی مواد غذایی، بیوشیمی و سایر خواص کیفی مواد غذایی محورهای اصلی آموزش و تحقیق در این گرایش هستند.
رشته صنایع غذایی
بومی سازی تجهیزات و تکنولوژی‌های روز مورد استفاده در صنایع غذایی و آشنایی دانشجویان به اصول طراحی و پایه‌های دانش فنی، تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده در صنایع غذایی، هدف این گرایش است.
بیوتکنولوژی مواد غذایی
روش‌های نوین علمی مورد استفاده در صنایع غذایی ، ارزش دهی به محصولات جانبی، استفاده بهینه از ضایعات و معرفی روش‌های بیوتکنولوژی در صنایع غذایی و محصولات و فناوری های مرتبط، جزو اهداف این گرایش است.
آینده شغلی و بازار کار فارغ التحصیلان رشته صنایع غذایی:
• مدیر واحدهای نگهداری، فرآوری و تولیدی صنایع غذایی.
•مسئول فنی (واحدهای تولیدی پیش از آغاز فعالیت خود، موظف بودند چهار پروانه تأسیس، بهره برداری، مسؤول فنی و ساخت را از وزارت بهداشت دریافت کنند. در این میان برای دریافت پروانه مسؤول فنی باید فرد تحصیل کردهای بهعنوان مسؤول فنی معرفی گردد تا پس از تأیید صلاحیت او در یک کمیته قانونی در اداره کل نظارت بر مواد غذایی، پروانه مورد نیاز صادر شود. بر اساس قانون، مسؤول فنی موظف است بر تمام مراحل تولید، از تهیه مواد اولیه تا بسته بندی و توزیع یک کالا نظارت داشته باشد. همچنین تمام واردات باید با نظر مسؤول فنی و تأیید اداره کل نظارت انجام شود. از همین رو فارغ التحصیلان علوم و صنایع غذایی بهترین افراد برای پذیرش چنین مسؤولیتی هستند).
•مسئول آزمایشگاه و مدیر تولید کارخانه های تولید مواد غذائی
•خود اشتغالی (با توجه به نیاز كشور به تامین غذای بیش از 75 میلیون جمعیت و نیز وجود بازارهای بسیار مناسب عرضهی محصولات غذایی در كشورهای همسایه و نیز سایر كشورها، فارغ التحصیلان این رشته، با استفاده از سرمایه شخصی یا استفاده از وامهای دولتی و یا جذب سرمایه افراد علاقه مند به سرمایه گذاری، قادر به احداث كارخانههای خصوصی خواهند بود
•همچنین امكان استخدام و جذب فارغ التحصیلان این رشته در برخی از وزارتخانه‌ها وسازمان‌ها وجود دارد، از جمله:
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور:
•انستیتو پاستور ایران
•سازمان بهزیستی کشور
•سازمان تأمین اجتماعی
•انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور
•وزارت جهاد سازندگی
سازمان امور عشایر ایران
•شرکت سهامی شیر ایران
•شرکت خدمات مهندسی جهاد سازندگی
•شرکت سهامی شیلات ایران
وزارت بازرگانی:
•مرکزتوسعه صادرات ایران
•سازمان گسترش خدمات بازرگانی
•سازمان غله کشور
•سازمان بازرسی و نظارت بر توزیع کالا
وزارت کشاورزی:
•مؤسسه مهندسی و زراعی
•سازمان چای کشور
•شرکت سهامی کشت و صنعت شهید بهشتی و شهید رجایی
•شرکت خدمات حمایتی کشاورزی
توانایی‌های لازم :
راز موفقیت دانشجوی این رشته در دست‌یابی به فرآورده‌های جدید و عرضه آن به بازار و قابلیت توافق و سازش با تقاضای مشتریان است و چنین کاری نیاز به تلاش و کوشش بسیار دارد. از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید آمادگی کار در شهرهای کوچک یا حومه شهرهای بزرگ را داشته باشد چون بیشتر کارخانه‌های صنایع غذایی خارج از شهرهای بزرگ یا در شهرهای کوچک مستقر هستند.
برخی از كتب مرتبط با دروس این رشته عبارتند از:
شیمی مواد غذایی:
•شیمی مواد غذایی, دکتر حسن فاطمی, شرکت سهامی انتشار
•مبانی شیمی مواد غذایی, ترجمه دكتر بابک قنبرزاده, انتشارات آییژ
میکروبیولوژی مواد غذایی:
•میکروبیولوژی غذایی مدرن, جیمز.ام. جی ,جلد 1 و2 , ترجمه دکتر علی مرتضویان و ..., انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
•میکروب شناسی مواد غذایی, ویلیام فریزر و دنیس وستاف, ترجمه دکتر حاجیه قاسمیان صفایی, انتشارات مانی
•اطلس میكروبیولوژی مواد غذایی، سید علی مرتضوی و همكاران، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
تکنولوژی روغن:
•چربی ها و روغن های نباتی خوراکی, ویژگی ها و فرآوری, ترجمه و تدوین فرشته مالک, انتشارات فرهنگ و قلم
تکنولوژی غلات:
•مقدمه ای به تکنولوژی فرآورده های غلات, مهندس رسول پایان, انتشارات نورپردازان
•مبانی فرآورده های غلات, جلد 1 و2 , دکتر ناصر رجب زاده, انتشارات دانشگاه تهران
تکنولوژی کمپوت و کنسرو:
•کنسروسازی , مهندس رسول پایان, انتشارات آییژ
• اصول کنسرو سازی, جواد حصاری
اصول نگهداری مواد غذایی:
• اصول نگهداری مواد غذایی, دکتر حسن فاطمی
تکنولوژی لبنیات:
•تکنولوژی شیر و فرآورده های لبنی, ترجمه دکتر علی مرتضویان و ..., انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
•صنعت شیر، جلد 1 و 2، ترجمه فرهاد فرهنودی، انتشارات شركت جهاد تحقیقات و آموزش
تکنولوژی قند:
•اصول صنایع شکر, مهندس غلامرضا مصباحی
•تکنولوژی قند, مهندس رضا اسماعیل زاده كناری
اصول مهندسی صنایع غذایی:
•اصول مهندسی صنایع غذایی, آر. پائول سینگ, ترجمه دکتر علی مرتضویان و ... انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
•اصول انتقال حرارت, دکتر محمد چالکش امیری, انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان
اصول طراحی کارخانجات:
•اصول طراحی کارخانه های مواد غذایی, مهندس رضا اسماعیل زاده کناری و دکتر علی معتمد زادگان, نشر علوم کشاورزی
