مقاله مقررات اصول بازار سرمایه
مقاله مقررات اصول بازار سرمایه
با توجه به رشد روز افزون علم و آموزشهای کوتاه مدت ، مرکز توسعه آموزشهای مجازی پارس با هدف بالا بردن سطح علمی و کمک به تحقق این امر مقاله آموزشی مقررات اصول بازار سرمایه را طراحی و در دسترس علاقمندان قرار داده است
بازار كالا و خدمات:
این بازار اولین بازار تشكیل شده به وسیله انسان هاست. درواقع انسان ها در گذشته و حال یاد گرفته اند كه محل متشكلی را برای خرید و فروش كالاهای خود داشته باشند و قوانین و عرف حاكم بر این بازار را رعایت كنند.در بازار كالا در قبال كالا و خدمات ، واحد پولی مورد پذیرش ، به عنوان تسهیل كنندهء معاملات مورد استفاده قرار می گیرد. در این بازار، ارزش هر كالا یا خدمت با مبلغی پول تعریف و عرضه می شود و معمولا معاملات درون این بازار ، تحت مكانیسم های شناخته شده ای صورت می گیرد. در این بازار كالاها و خدمات به گونه و نوع های مختلفی تقسیم بندی می شوند و هر كدام از آن ها تحت حاكمیت قوانین و عرف خاص پذیرفته شدهء خود مورد معامله قرار می گیرند. دراین نوع بازار واحد پولی ،به عنوان واسطه معاملات م یتواند در بخش های مختلف بازار به راحتی جابه جا شود و هیچ گونه محدودیتی برای آن وجود
ندارد. در واقع ما می توانیم نقدینگی خود را به راحتی در بخش های مختلف بازار و تحت قوانین آن به گردش دربیاوریم.
ما می توانیم نقدینگی خود را وارد این بازار كرده و به همان راحتی از بازار خارج كنیم. بازار كالا و خدمات، به دلیل
قدمت و به دلیل تامین كنندهء نیازهای كلی انسا نها از وسعت بسیار زیادی برخوردار است. در این بازار آنچه كه ارزش كالا و خدمات را تعیین می كند عرضه و تقاضاست. تقاضا متناسب با نیاز انسان ها تغییر م یكند. در قبال افزایش تقاضا و ثبات عرضه، افزایش قیمت ها حادث می شود كه امروزه ما آن را به نام تورم می شناسیم، از تورم به عنوان بیماری اقتصاد نام برده می شود و اكثریت و یا بهتر است بگوییم كلیه حكومت ها تلاش می كنند تا تورم را به حداقل ممكن برسانند. تورم باعث ایجاد شغل های كاذب و كاهش تولید ، یا تمایل به تولید می شود. به همین دلیل دولت ها و شبكه اقتصادی كشورها سعی می كنند با ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا ، تورم را كنترل كنند.
• ب- بازار پول وسرمایه
بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر داراییهای مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یکسال دارند. بعبارت صحیح تر بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد
تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاههای تجاری این امکان را دهد تا به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.
محل جغرافیایی خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نمی‌شود، بانکها، مؤسسات اعتباری غیربانکی و سایر مکانهایی که دادوستد ابزارهای مالی بازار پول در آن انجام می‌شود، تشکیل دهندة بازار پول هستند.
مشارکت کنندگان در بازار پول، افراد یا واحدهای دارای مازاد نقدینگی هستند که به عنوان پس اندازکننده از طریق مستقیم یا غیر مستقیم منابع خود را با سررسیدهای کوتاه مدت در اختیار واحدهای نیازمند منابع مالی قرار می‌دهند.
مهمترین رسالت بازار پول ایجاد تسهیلات برای واحدهای اقتصادی به منظور تأمین نقدینگ به معنای کوتاه مدت آن و نیز تأمین سرمایه در گردش است.
بازار پول ابتدا به جهت نگهداری نقدینگی مردم تشكیل شد و به عنوان یك محل امن برای نگهداری و محافظت از پولدر مقابل سرقت از آن تعبیر می شد. در ابتدا بانك در قبال نگهداری و محافظت از پول مردم از آن ها مبالغی را دریافت می كردند.
اما با گسترده شدن دنیا و مناسبات اقتصادی و ایجاد دادوستدهای گسترده وظایف و مسئولیت های جدیدی برای بانك ها تعریف شده. در این زمان ، دولت ها یاد گرفتند كه شاید بتوان از بانك ها به عنوان ابزاری برای كاهش تقاضا در بازار كالا و خدمات استفاده كرد.
به همین دلیل شروع به تبلیغ برای جذب نقدینگی مازاد مردم در حساب های بانكی كردند ، تا به این وسیله حجم نقدینگی در دست مردم را كاهش داده و كنترل نمایند و از سرازیر شدن ناگهانی این حجم عظیم نقدینگی به بازار كالا
جلوگیری كنند و به این طریق، بتوانند تقاضا و نهایتا تورم را در بازار كالا و خدمات كنترل كنند.از طرف دیگر نقدینگی جمع شده در حساب های بانكی خود م یتوانست به صورت وام و تسهیلات در اختیار بخش های تولیدی جوامع قرار گیرد و تولید را افزایش دهد.
بانك ها در قبال وام و تسهیلات پرداختی به شرك تها و مؤسسات بهره دریافت می كردند و از طرف دیگر به سپرده های مردم نیز بهر های را می پرداختند و مابه التفاوت این دو نرخ بهره به عنوان درآمد بان كها شناخته می شد.
بازار پول تا مدت ها توانست نقش تعادل آفرین بین عرضه و تقاضا در بازار كالا و خدمات را بازی كند تا این كه بحث كنترل نقدینگی در بازار پول به میان آمد. با ایجاد بحران ها مردم به بانك ها هجوم آوردند و نقدینگی حساب های خود را طلب می كردند و در این مقطع و زمان بود كه ضعف اصلی بازار پول نمایا نگر شد. در واقع بازار پول توان لازم برای كنترل و حفظ تعادل بین عرضه و تقاضا در شرایط بحرانی را به طور كامل نداشت.پس باید راه دیگری یافته و به كار گرفته می شد.
• بازار سرمایه
با بروز و شناخت ناتوانی بازار پول در ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا، با هدف جلوگیری یا كنترل تورم ، بازار سرمایه به عنوان گزینه ای مؤثر در جهت تعادل آفرینی مورد توجه قرار گرفت. سیاست های مالی و اعتباری در ابتدا بازارهای سرمایه را ایجاد كرد و مساله ای به نام بورس و سهام به عنوان امری تاثیرگذار جای خود را در زندگی مردم باز كرد و مردمی كه تا آن زمان مازاد نقدینگی خود را در سپرد ه های بانكی نگهداری می كردند، كم كم نحوه سرمای هگذاری در بورس و خریدسهام شركت های بورسی را یاد گرفتند و به این ترتیب بازار سرمایه در جامع های انسانی هر روز شناخته تر شد.
در بورس اوراق بهادار كه نمود بارزی از بازار سرمایه م یباشد ، سهام و سرمایه شرك تها مورد معامله قرار م یگیرد. این امر باعث م یشود كه مازاد نقدینگی افراد به جای سرازیر شدن به بازار كالا ، به شركت ها سرازیر شده و باعث تامین مالی شركت ها شده و در نهایت تولید را افزایش دهد.
تولید بیشتر، عرضه را متعادل تر كرده و می تواند به تقاضای فزاینده در بازار كالا و خدمات پاسخ داده و مانع تورم شود. از طرف دیگر شركت به یك منبع ارزان قیمت تامین مالی دسترسی داشته در نتیجه، قیمت تمام شده محصولاتشان، افزایش ناگهانی نخواهد داشت. افراد قبل از خرید سهام شرك تها و در صورت عملكرد مطلوبشان ، در سود (زیان) آن ها شریك می شوند و در نتیجه تقاضا برای خرید سهام شركت های سودآور هر روز بیشتر م یشود و چرخه رقابت بین شركت ها برای كسب سود بیشتر و در نتیجه جذب نقدینگی وسیع تر و بیشتر شده و این رقابت سالم م یتواند تمامی گروه های فعال در بازار سرمایه را منتفع سازد. شركت ها از منابع مالی ارزان قیمت، منتفع می شوند، سهام داران در سود شركت ها شریك می گردند، شراكت این دو بخش چرخه تولید را به گردش در می آورد و تولید بیشتر شكوفایی اقتصادی را به همراه خواهد داشت .
اتفاق مهم دیگری كه در بازار سرمایه م یافتد این است كه نقدینگی به محض ورود به بازار سرمایه ، به عنوان یك شریك، درگیر بازار گشته و در مواقع بحرانی، دول تها می توانند ورود و خروج نقدینگی از این بازار را كاملا تحت سیاست های خود قرار دهند.
در واقع نقدینگی وارد شده در بازار سرمایه در صورتی می تواند از این بازار خارج شود كه جایگزینی داشته باشد و این مهم ، جبران كننده نقص بازار پول است. چرا كه نقدینگی در بازار پول، می توانست هر موقع كه مایل باشد و بدون هیچ جایگزینی از بازار پول خارج شده و دولت را در اعمال سیاست های خود بر آن بازار محدود كند.در واقع نگارنده، بازار تعبیر می كند.در این زندان جذاب ، نقدینگی به انتفاع از نقاط مثبت و « زندان جذاب و زیبای نقدینگی » سرمایه را به سازنده بازار می پردازد و دولت ها نیز این امكان و فرصت را می یابند تا بر این حجم نقدینگی اعمال سیاست كنند و افسارگسیختگی آن را مهار نماید. كاری كه شاید در بازارهای دیگر اصلا امكان پذیر نیست و به همین دلیل است كه دولت ها و مجموعه های اقتصادی وابسته ، تمایل بسیار زیادی به گسترش و تعمیق بازار سرمایه دارند. در واقع بازار سرمایه نه تنها یك وسیله ، بلكه یك نیاز غیرقابل جایگزین در این مقطع از اقتصاد جهانی است.
نوع دیگرتقسیم بندی بازار ها (بازار های ما لی ) بر اساس مدت زمان بدین گونه است :
بازارهای مالی در هر كشوری به دو گروه تقسیم می شود :
• بازار پول
در این بازار ابزارهایی دادوستد می شوند كه سررسید آنها حداكثر یك سال است.
• بازار سرمایه
در بازار سرمایه ابزارهایی است كه سررسید آنها بیشتر از یك سال است وهمچنین ابزارهای بدون سررسید دادو ستد می شوند مانند سهام .
• انواع بازارسرمایه
بازار اولیه :
دربازاراولیه اوراق بهادار شركت ، برای اولین بار صادر شده ودر معرض مبادله قرارمی گیرند. به سهام جدیدی كه شركت های بازار ثانویه عرضه می كنند بازار اولی گفته نمی شود.
بازار ثانویه :
بازار ثانویه شامل خریداران و فروشندگان سهام و اوراق قرضه ای است كه قبلا انتشار یافته است .برای مثال اگر فردی بخواهد سهم یا ورقه ای قرضه ای راكه برای اولین بار پس از عرضه توسط یك شركت خریداری كرده به فروش برساند
باید به بازار ثانویه برود.
به همین ترتیب وقتی شخصی بخواهد ، سهم یا ورقه قرضه مربوط به شركتی را از بازار ثانویه خریداری كند، (در صورتی كه آن شركت در فهرست شركت های پذیرفته شده در بازار سهام باشد) ناچار نیست منتظر انتشار عمومی سهام جدید آن شركت بماند.
بورس اوراق بهادار مهم ترین نهاد بازار ثانویه برای معاملات اوراق بهادار است. بازار ثانویه مكانی است كه سهام منتشرشده ودر حال انتشارمورد خرید وفروش قرار می گیرند.
تفاوت بازار ثانویه با بازار اولیه در این است كه در بازار اولیه عرضه كننده ، سهام را مستقیما به سرمایه گذار می فروشد
• انواع ارزشها:
ارزش دفتری: ارزشی كه برروی ترازنامه ثبت میباشد (درموردكالاهاواجناس) خواه این قیمت برای امسال باشد، خواه برای 10 سال قبل، به آن ارزش دفتری می گویند.
ارزش ذاتی : ارزش یك سهم برحسب نرخ بازده سرمایه گذاری،هرقدرازسهم خود بازده بیشتری كسب كنیم ارزش ذاتی آن بیشترخواهد بود.
ارزش اسمی : ارزشی كه آن راقانون تعیین می كند وبرای هربرگه سهام 100 تومان است.
ارزش بازار: قیمت فروش سهام دربازاراست ، این ارزش راعرضه وتقاضا مشخص می كند.
گسترش فعالیت بازار سرمایه در مناطق جغرافیایی كشور بر اهداف و فعالیت های ذیل تاثیر با اهمیت دارد:
الف) فرایند توسعه اقتصادی همزمان و یكنواخت مناطق را شتاب می بخشد،
ب) اجرای سیاست های مربوط به تمركززدایی را آسانتر می كند،
ج) مشاركت طیف گسترده تر مردم را در فعالیت های اقتصادی مولد امكان پذیر می سازد،
د) شدت انباشت نقدینگی را در مناطق مختلف كشور از توزیعی یكنواخت برخوردار می سازد،
ه) سازوكار گردآوری منابع مالی راكد یا سرگردان را در اقتصاد ملی كارامدتر می كند،
و) رویكرد نامناسب به پس انداز را به ویژه در بخش خانوار اصلاح می كند،
ز) دستیابی به الگوی بهینه تخصیص منابع مالی را با در نظر گرفتن نیازهای هر یك از مناطق جغرافیایی و اولویت های اقتصاد ملی امكان پذیرتر می سازد،
ح) با گسترش فرهنگ سهامداری در جامعه و سازمان یافته شدن بازار سرمایه در اقتصاد ملی، زمینه های كاهش درجه و شدت اتكای بنگاه های اقتصادی را به استقراض از شبكه بانكی یا تامین دولتی فراهم می اورد كه خود به كاهش فشار تقاضا در بازار پول و فشار كسری بودجه دولت می انجامد
مقاله ی مقررات اصول بازار سرمایه حاضر توسط کارشناسان واحد تحقیق و توسعه مرکز آموزش مجازی پارس تدوین گردیده است.
