مقاله روش تحقیق در آموزش و پرورش
روش تحقیق در آموزش پرورش
بطورکلی فرایندی که از طریق آن پژوهشگر ابتدا به صورت استقرایی با استفاده از مشاهدات خود فرضیه یا فرضیه هایی را صورت بندی می کند و سپس با توجه به اصول استدلال مقیاسی به کاربرد منطقی فرضیه می پردازد، روش علمی نامیده می شود.
روش علمی دارای مراحلی می باشد که بدین ترتیب قرار می گیرد:
1- میان مسئله پژوهشی
2- تدوین فرضیه
3- استدلال-قیاس
4- مشاهده-آزمایش
5- تعریف عملیاتی متغییرها
6- تجزیه و تحلیل آماری و تفسیر نتایج
7- بیان قانون
8- تدوین تئوری(نظریه)
نظریه را می توان قضایایی دانست که مطابق قواعدی کامل شده اند. به بیان دیگر این قضایا مطابق قانون معیین و بر اساس داده های قابل مشاهده به همدیگر مربوط شده اند. از این قضایا به عنوان وسایلی برای پیش بینی و تبیین پدیده های قابل مشاهده استفاده می شود.
نظریه علمی ویژگی هایی دارد که مهمترین آن ها را می توان:
- توانایی تبیین حقایق و مشاهده های مربوط به مسئله به ساده ترین صورت
- سازگاری با واقعیت های مشاهده شده و طبیعت و دانش پیشین
- فراهم سازی ابزار لازم برای آزمودن خود
- پدید آوردن انگیزه پژوهش بیشتر دانست.
اولین قدم در هر پژوهش علمی، تشخیص مسئله و بیان آن است. در مسئله پژوهش باید رابطه بین دو یا چند متغییر مورد پرسش قرار گیرد.
منظور از متغییر یک مفهوم است که بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می شود. متغییرها به انواع وابسته و مستقل-کمی و کیفی-گسسته و پیوسته-دو ارزشی یا چند ارزشی-فعال و خصیصه ای-تعدیل گر-مداخله گر-کنترل، تقسیم می شوند.
در یک روش علمی از راه مصاحبه، پرسشنامه، مشاهده برای جمع آوری اطلاعات لازم اقدام می گردد. در یک پژوهش علمی، جمع آوری اطلاعات، تعداد معیینی از افراد به عنوان نماینده یک جامعه آماری مشخص، برگزیده می شوند. منظور از جامعه آماری، کلیه اعضای حقیقی یا فرضی دسته ای از افراد وقایع و اشیاء می باشد که البته محقق ملزم به انتخاب از بین این افراد می باشد. این امر که نمونه گیری نامیده می شود، دارای انواع اتفاقی،ساده،سیستماتی، طبقه ای و خوشه ای می باشد.
در انجام تحقیقات علمی خطا هایی معمولند که مهمترین آنها عبارتند از:
- تاثیر وثورن
- تاثیر حس رقابت یا تاثیر جان هنری
- تاثیر آگاهی از هدف های تحقیق و خواست های پژوهشگر
- تاثیر هاله ای
- تاثیر قصب شخصی
- تاثیر تازگی امر ارزیابی
- تاثیر متقابل ارزیابی
- خطای اسنادی
- خطای سخت گیری و سهل گیری
- خطای تمایل به مرکز
موفقیت نهادها و سازمان ها تا حد زیادی بر کارایی و اثربخشی مدیریت بستگی دارد.
دکتر علاقه بند ،مدیریت را به وجود آوردن و حفظ کردن محیطی می داند که در آن افراد بتوانند در جهت برآوردن هدف های معینی به طور موثر و کارآمد فعالیت کنند.
مدیریت آموزشی فرایند اجتماعی است که با به کارگیری مهارت های فنی و علمی و هنری، کله نیروهای انسانی و ملاک های ساماندهی و هماهنگ نموده و با فراهم آوری زمینه های انگیزش و رشد با تامین نیاز های منطقی فردی و گروهی به طور صرفه جویانه به هدف های تعلیم و تربیت برسد، لذا دانستن و شناخت اهداف یک سازمان آموزشی از مسائل مهم مدیریت آموزشی است. به نحوی که هدف های کلی آموزش و پرورش رادر حیطه شناختی عاطفی و روان-حرکتی تقسیم می کند.
مدیریت آموزشی از لحاظ نوع کار و وظیفه با مدیریت سایر موسسات و سازمان ها متفاوت است و وظایف اساسی بر عهده دارد که عبارتند از :
1- تصمیم گیری
2- نیازسنجی و برنامه ریزی
3- تامین و سازماندهی منابع و امکانات
4- آموزش و آماده سازی نیروی انسانی
5- انگیزش
6- برقراری روابط انسانی
7- نظارت و کنترل
8- ارزشیابی و پاداش
روش ها و فنون تدریس :
یادگیری در تمام مهارت ها گرایش ها دانش و معلوماتی است که انسان در طول زندگی خود کسب می کند. یادگیری اساس رفتار انسان را تشکیل می دهد و نخستین صنعت مشخص آن "تغییر" می باشد. عملکرد را نیز به عنوان تجلی تغییرات ناشی از یادگیری در قالب رفتارهای آشکار شده و قابل مشاهده می توان دانست.
بطور کلی عوامل متعددی در یادگیری موثرند که عبارتند از:
الف- آمادگی ب- انگیزه و هدف ج- روش تدریس د- تمرین و تکرار
در فرایند یادگیری نظریه هایی نیز مطرحند. به طور کلی نظریه های یادگیری معاصر را که نظام های آموزشی را تحت تاثیر قرار می دهد را می توان به دو گروه شرطی و شناختی تقسیم کرد.
در فرایند یادگیری، ارتباط به عنوان فرایند انتقال و تبادل افکار، اندیشه ها، احساسات و عقاید می باشد که به استفاده از علائم و نمتدهای مناسب به منظور تحت تاثیر قرار دادن کنترل و هدایت یکدیگر حائز اهمیت می باشد. بر همین مبنا، تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد بر اساس طراحی منظم و هدف دار برای ایجاد متغییر در رفتار دانش آموز می باشد. تدریس قطعاَ رابطه متقابل بین معلم و شاگرد می باشد و به یادگیری از طریق فیلم، تلویزیون، کتاب و... تدریس اطلاق نمی شود.
در زمینه عوامل موثر بر تدریس نظریه های مختلفی ارائه شده است و عوامل متعددی نیز از جمله:
· ویژگی های شخصیتی و علمی معلم
· ویژگی های شاگردان و تاثیر آن در فرایند تدریس
· ویژگی های تاثیر برنامه و ساخت نظام آموزشی در فرایند تدریس
در این فرایند موثرند.
در بین روش های تدریس می توان به دو گروه سنتی و جدید اشاره کرد.
در بین روش های سنتی می توان به:
- روش حفظ و تکرار - روش سخنرانی
- روش پرسش و پاسخ(روش سقراطی) - روش نمایشی(علمی)
- روش گردش علمی - روش بحث گروهی
اشاره کرد.
از روش ها و فنون تدریس جدید می توان:
- روش آموزش انفرادی - روش مسئله ای -روش واحدها
را نام برد.
در انتهای تدریس، ارزیابی نیز مطرح می باشد. بطور کلی اگر یادگیری، تغییر در رفتار شاگرد بر اثر تجربه های آموزشی می باشد. امتحان عبارت است از اندازه گیری میزان تغییرات ایجاد شده در رفتار شاگردان بر اساس هدف های تعیین شده در فعالیت های آموزشی می باشد.
حال اگر معلمی پس از اندازه گیری و بدست آوردن اطلاعات، کیفیت نتایج یا اطلاعات به دست آمده را مورد توجه قرار داده و به تحلیل آن بپردازد او عمل ارزشیابی انجام داده است.
ارزشیابی فرایند را می توان به سه دسته ارزشیابی تشخیصی، ارزشیابی تکوینی و ارزشیابی پایانی تقسیم کرد. ارزشیابی از طریق مشاهده، انجام دادن کار، آزمون شفاهی و آزمون کتبی صورت می پذیرد.
فلسفه تعلیم و تربیت :
فلسفه تربیت ترجمه education به معنی کشت نباتات، پرورش حیونات و تغذیه و تعلیم اطفال به کار رفته است. در تعریف تربیت باید عناصر آن مثل معلم یا مربی، متعلم، برنامه و محتوی، هدف، اصول و محیط تربیت را در نظر گرفت. بدون در نظر گرفتن این عناصر ارائه یک تعریف جامع از آن مشکل است.
تربیت دارای مراحلی است که عبارتند از پرستاری، تعلیم و خودسازی که همه آنهای به هم پیوسته اند.
ضرورت، اهمیت و امکان تربیت آدمی:
1- ضرورت تربیت: آدمیزاد در دوره رشد خود یعنی در فاصله زمانی بین وجود تا کمال به کمک دیگران نیازمند است و تربیت یعنی مراقبت از رشد که ضرورت دارد.
2- اهمیت تربیت آدمی: در مردم سه قوت مرکب است. نفس بهیمی، نفس سبعی و نفس ملکی
3- امکان تربیت آدمی: آدمی طبیعتا خوب است به همین دلیل هم تادیب در آثار روسو به صورت تربیت منفی ظاهر می شود.
آموزش و پرورش دارای 7 اصل می باشد:
1- اصل فعالیت
2- اصل کمال و تمامیت
3- اصل حریت
4- اصل سندیت
5- اصل تناسب عمل
6- اصل تفرد
7- اصل اجتماع
تفاوت علم و فلسفه:
علم و فلسفه بر همانندی ها، تفاوتهای بنیادی با یکدیگر دارند. علم همواره از زیر نهاد یا فرضیه آغاز میکند و بی آنکه به شناختن آن کاری داشته باشد به سوی نتیجه ای که از آن بر می آید می رود و حال آنکه فلسفه از زیر تهاد به سوی اصل یعنی شناخت ذات آن است. بگور کلی فلسفه نتیجه اندیشیدن خردمندانه درباره حقیقت و بنیاد چیزها و کارهاست و بر شاخه های گوناگون متافیزیک-، دانش شناسی، منطق، اخلاق، زیبایی شناسی تقسیم می شود.
فلسفه آموزش و پرورش نیز در حد امکان در پی کشف آرمان های زتدگی و روایت بخشیدن به آن است.
از فلسفه های معروف آموزش و پرورش می توان به ایده آلیسم، معرفت شناسی آرمان گرایی و نظریه ارزشی را نام برد.
مهمترین نظریه ها در این باره نظریه پایدارگرایی، نظریه پیشرفت گرایی، نظریه بنیادگرایی و نظریه بازسازی گرایی می باشد.
