مقاله ایمنی صنعتی (HSE Plan)
مقاله ایمنی صنعتی (HSE Plan)
مقاله ای که در زیر مطالعه میکنید با عنوان ایمنی صنعتی (HSE Plan) از مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری و ارائه شده است.
مقدمه
تعریف بهداشت حرفه‌ای
بهداشت حرفه‌ای (Occupational Health) یا سلامت شغلی یا سلامت کار، شاخه‌ای است ازعلم بهداشت و عبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبتهای بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار .
بهداشت حرفه‌ای را میتوان به طور خلاصه علم و هنر تآمین سلامت در محیطهای شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه‌ای یا متخصص سلامت شغلی کسی است که وظیفه شناسایی، ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد.
نخستین کمیته مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان بین‌المللی کار که درسال ۱۹۵۰ تشکیل شد، بهداشت حرفه‌ای را چنین تعریف نموده است: تامین و ارتقاء عالی ترین سطح سلامت جسمی، روانی واجتماعی برای کارگران همهء مشاغل، پیشگیری ازبیماری‌ها و حوادث ناشی ازکار، بکارگرفتن نیروی کار درمحیط و شغلی که از لحاظ جسمی و روانی قدرت انجام آن را دارد و بطورخلاصه تطابق کار با انسان یا ارگونومی که از کلمه یونانی برگرفته شده است.
بهداشت حرفه‌ای رشته‌ای است که به محیط کار بر می‌گردد. در واقع متخصصان در این رشته خطرهای بالقوه‌ای که در محیط کار وجود دارد را شناسایی می‌کنند و در مراحل بعد به اندازه‌گیری و ارزیابی این خطرات و کنترل آنها می‌پردازند. البته کسانی که علم بیشتری در این رشته دارند، خطرهای شغلی را پیش بینی نیز می‌کنند. به این نکته باید اشاره کرد که کسب این مهارتها به نحوه تربیت افراد بستگی دارد.
قواعد کلی سیستم مدیریت HSE با سیستم مدیریت کیفیت یعنی سری ایزو 9000 ارتباط نزدیکی دارد. استانداردهای ایزوی مرتبط با HSE شامل موارد زیر هستند:
– ایزو 9000:2005 مدیریت کیفیت
– ایزو 14000 مدیریت زیست محیطی
– BS 8800 و OHSAS 18000 ایمنی شغلی.
امروزه در عرصه رقابت تمرکز اصلی هر صنعت یا سازمان (در دنیا) رسیدن به تولید رقابتی است، این یعنی به حداکثر رساندن سود یا بازده خالص و در عین حال تحقق بخشیدن استانداردهای بهداشت و ایمنی شغلی، و استانداردهای زیست محیطی. در برخی شرایط مشاهده شده که با صرف توجهی مخصوص به برنامه های پیشگری از حادثه، سود دهی سازمان یا صنعت افزایش یافته چون مراقبت از منابع (نیروی انسانی، زمان، سرمایه) بطور غیر مستقیم با سود دهی سازمان مرتبط است. بین هزینه هایی که برای برقراری استانداردهای ایمنی صرف می شود و زیان های تصادفی احتمالی در طول دوره اجرایی یک تعادل مشخص وجود دارد.
تصادف یعنی هر اتفاق ناخواسته ای که باعث صدمه به افراد، خسارت به اموال، زیان در فرآیند یا روند تولید، و آسیب به محیط زیست یا آسیب به وجهه سازمان شود. تمام این عوامل بطور غیرمستقیم اتلاف پول و وقت را به همراه دارد. تصادفات براساس شدت آنها می توانند در چهار دسته طبقه بندی شوند: حوادث مهلک (کشنده)، تصادفات با صدمات جدی، تصادفات با صدمات جزئی و تصادفات بدون صدمه (فقط خسارات مالی). برای اجتناب از حوادث مهیب سیستم مدیریت HSE خط مشی هایی فراهم ساخته که با قوانین محلی، منشور کیفیت ایمنی، بهداشت و محیط زیست سازمان، خط مشی های ایمنی سازمان و الزامات مخصوص کنترل ریسک (یعنی ریسک بهداشتی، ریسک در محیط کار، ریسک های فنی و زیست محیطی) انطباق دارد. همچنین می توان برای تعیین مقدار تکرار حوادث در یک ناحیه، واحد یا محل کار در یک دوره از مدل های پیش بینی حوادث (APM) استفاده کرد. پس از آن توسط نتایج حاصله از نقاط پرخطر، با استفاده از APM می توان به ارتقای طراحی مهندسی پرداخت تا ریسک حوادث به حداقل برسد. طبق آمار ارائه شده در سالهای 2009 و 2010 در مسائل مربوط به خطرات سلامتی 1.3 میلیون نفر که در طول سال گذشته مشغول به کار بودند از بیماری رنج می بردند، که باور داشتند توسط شغل پیشین یا فعلی آنها به وجود آمده یا تشدید گردیده است. 555000 نفر از این افراد کار خود را درطول این سال شروع کرده بودند. 0.8 میلیون نفر کارگر سابق (که آخرین بار حدود 12 ماه پیش مشغول به کار بودند) از بیماری رنج می بردند که توسط شغل پیشین آنها ایجاد یا تشدید شده بود. 2249 نفر در سال 2008 به دلیل بیماری مسوتولیوم (نوعی سرطان) مردند و هزاران نفر دیگر نیز به خاطر ابتلا به سرطان های شغلی و امراضی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) جان خود را از دست دادند. آمار مربوط به صدمات نشان می دهد که 152 کارگر در محل کار جان باخته اند، یعنی 0.5 تلفات در بین هر 100،000 کارگر. 121،430 مورد صدمات کارمندان توسط RIDDOR گزارش شد، یعنی 473 مورد در بین هر 100،000 کارمند. براساس نظر سنجی نیروی کار 233000 صدمات قابل گزارش اتفاق افتاد، یعنی 840 مورد بین هر 100،000 کارگر. در زمینه روزهای کاری از دست رفته آمار نشان دهنده 28.5 میلیون از دست رفته در کل است (1.2 روز برای هر کارگر) 23.4 میلیون روز به دلیل بیماری مرتبط با کار بود و 5.1 میلیون روز مربوط به حوادث در محیط کار می شد.
اصول بهداشت حرفه ای
1 ـ شناسایی
اوّلین قدم در عمليّات اجرائی بهداشت حرفه ای شناسایی است و از مراحل مختلفی تشكیل می‌گردد. بازدید اوّلیه، تشخیص فرآیند، تعیین منابع خطر و مزاحم، تخمین شدت خطر و افراد در معرض. با انجام این مرحله، طی یك بازدید مقدماتی، خصوصیات كلی كار، محیط كار شناسایی می‌شود. مواد اوّلیه، مواد بینابینی، و تولید نهایی شناسایی و بر حسب كار، مواد و تجهیزات بكار گرفته شده، منابع احتمالی خطر تعیین و متعاقبا با در نظر گرفتن شدّت خطر، افراد در معرض، نوع كار (Work Load) اولویت بندی شده و مقدمات اجرائی مرحله بعدی، كه اندازه گیری است فراهم می‌شود.
2 ـ اندازه گیری
به منظور نشان دادن میزان و شدت خطر، محل‌های آلوده، تعیین افراد در معرض و بالاخره تعیین كارآیی اقدامات كنترلی به كار گرفته شده و موجود در محیط كار اندازه گیری صورت می‌گیرد.
اوّلین اقدام پس از مرحله شناسایی، تعیین حدود نسبی عامل زیان آور است. بدین منظور ممكن است كارشناس بهداشت حرفه ای با استفاده از تجربیات خود عمل نماید. (در شرایطی كه به فاصله یك متری، مكالمه عادی، بدلیل سر و صدا امكان پذیر نباشد، میزان صدا بالاتر از حد استاندارد تخمین زده می‌شود). و یا با استفاده از وسایل ساده ای مانند Detector tube نوع آلودگی‌های شیمیایی و حدود نسبی آنها تعیین می‌گردد و اقدام بعدی، تعیین و فراهم كردن ابزار و روش عملی تعیین میزان آلودگی می‌باشد.
اندازه گیری معمولا به دو صورت محیطی و بیولوژیك صورت می‌گیرد كه هر یك به نوبه خود به اشكال مختلف به مورد اجرا در می‌آید.
3 ـ تفسیر نتایج و تعیین خطر (ارزشیابی)
اعداد حاصل از اندازه گیری‌های محیطی و بیولوژیك به تنهایی و به صورت مجرد معنی و مفهومی ندارند و باید كه آنها را با میزان‌ها، مورد تفسیر و تجزیه و تحلیل قرار داد. بر همین اساس استانداردهای بهداشت حرفه ای مطرح می‌گردد.
وجود هر عامل به اصطلاح زیان آور در هر اندازه و مقدار برای سلامت افراد در معرض، خطرناك و زیان آور نخواهد بود مگر آنكه میزان آن از حد تعیین شده استاندارد (Threshold Limit Volume) بیشتر باشد و آن مقداری است كه اكثر افراد معمولی می‌توانند به مدت 8 ساعت در روز و 40 ساعت در هفته برای سال‌ها بدون نگرانی در معرض آن قرار گیرند.
اگر چه در مواردی نوع كار (سختی كار) و قابلیت‌های جسمی افراد می‌تواند زمینه ساز بیماری‌ها در شرایطی كه حتی عامل زیان آور در حدی كمتر از استاندارد است، نیز باشد.
4 ـ اقدامات كنترلی
پس از مقایسه و تطبیق میزان عامل زیان آور با استانداردهای مربوطه و با در نظر گرفتن شرایط كار، قابلیت‌های جسمی و فیزیولوژیك افراد، اقدامات كنترلی به مورد اجرا در می‌آید.
معمولا اقدامات كنترلی شامل موارد زیر است :
– جایگزینی (حذف منابعی كه ایجاد خطر می‌نمایند و جایگزینی منابع كم خطر به نوعی كه بهفرآیندكار
لطمه ای وارد نیاورد)
– محصور كردن (قرار دادن منابع خطرساز در محدوده های بسته ای كه تعداد افراد در معرض را به حداقل ممكن رسانده و یا حذف نماید.)
– ترمیم و بهبود (كه از طریق اجرای یك سری فعالیت‌های جانبی در منابع تولید آلودگی، میزان آنها كاهش می‌یابد)
– ایجاد فاصله و موانع
– تهویه
– وسایل حفاظت فردی
بهداشت حرفه ای به تعریف سازمان بین المللی كار ILO سازمان جهانی بهداشت :
– ارتقاء و حفظ بالاترین درجه از سلامت جسمی، روحی و اجتماعی شاغلین در كلیه مشاغل
– مراقبت از شاغلینی كه سلامت آنان در معرض خطرات ناشی از شرایط كار است.
– مراقبت از شاغلینی كه عوامل زیان آور، سلامت آنان را در محیط كار تهدید می‌كند.
اهداف بهداشت حرفه ای :
– تأمین و ارتقاء بهداشت و سلامت جسمی، روانی و اجتماعی شاغلین
– پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث ناشی از كار
– تطابق شرایط كار با انسان به منظور كاهش اثرات و ابزار كار بر سلامت انسان.
راه های دستیابی به اهداف بهداشت حرفه ای :
– كارگر قبل از استخدام معاینه شده تا متناسب با توانایی‌ها و وضعیت جسمی و سلامتی او به كار گمارده شود.
– شرایط كار و آزار‌های ناشی از آن بررسی و در صورت مخاطره آمیز بودن رفع یا كنترل گردد.
– تطبیق كار با كارگر و بالعكس به نحوی رعایت شود كه از خستگی زودرس و حوادث جلوگیری شود.
– نظارت بر سرویس‌های بهداشتی در محیط كار به طور مداوم صورت گیرد.
– علل غیبت از كار بررسی و با رعایت اصول بهداشتی از تكرار آن جلوگیری شود.
– استفاده صحیح از وسایل حفاظت فردی به شاغلین آموزش داده شود.
– معاینات دوره ای (سالی یكبار) برای تعیین وضعیت سلامتی شاغلین انجام شود.
مشاغل و نیاز آنها به HSE
تقسیم بندی های متفاوتی می توان برای مشاغل انجام داد. از این منظر که کار در جای ثابتی انجام می شود و زیر سقف است، میتوان مشاغل را به دوگروه کلی indoor و outdoor تقسیم کرد.
مشاغل outdoor : این مشاغل مانند: سد سازی ، جاده سازی ، عملیات اکتشاف و استخراج نفت ، انتقال برق ،حمل و نقل ،زمین شناسی ، خطوط انتقال نفت ، آب ،گاز ، مخابرات ،اکتشاف معدن ،کشاورزی، ساخت ساختمان، کشتیرانی ٬ فیلم سازی و… ، معمولا”در منطقه وسیعی انجام می شود و در محیطهای باز و بدون سقف انجام می شود.
مشاغل indoor : این مشاغل مانند کار در انواع کارخانه ها و کارگاه های تولیدی ،دفاتر و ادارات ، صنایع شیمیایی ، نیروگاه ها ، مراکز خدماتی ودرمانی ، مراکز آموزشی و…. در جایی ثابت و زیر سقف است و شرایط خاصی دارد.
با توجه به این تقسیم بندی مفهوم ایمنی ،بهداشت و محیط زیست برای هر گروه تعریف خاصی پیدا میکند و ضروریات یکی از این دو گروه برای دیگری ممکن است. معنی و مفهومی نداشته باشد. برای مشاغل outdoor تهیه آب و غذای بهداشتی یکی از موضوعات مهم و تعیین کننده است در حالی که این کار برای کارخانه ها اگر پایه درستی گذاشته شده باشد . با بازدید های دوره ای مشکل خاصی بوجود نخواهد آورد.
با توجه به نوع کار وضعیت و برنامه گروه HSE نیز تغییرپیدا می کند . در مشاغلی که در یک نقطه مشخص کار انجام می گیرد برنامه ها و کار این گروه کاملا” با شرایط کار سیار فرق میکند.
به طور مثال در کار کشاورزی و باغ داری که به نظر نمی رسد تا به حال در ایران به این شغل از این منظر توجهی شده باشد .کار با ماشین آلات کشاورزی و قرار گرفتن در محیط آزاد و در معرض بودن شخص در این محیط کاملاً با شرایط کار در کارگاهای تولیدی متفاوت است و نیاز به تخصص ویژه دارد . یا در برخی از کارها که گروه کاری در حرکت است نوع خطرات ایمنی و بهداشتی با محیط کارگاهی بسیار متفاوت است .
در حرکت بودن گروه باعث کمبود ها و مشکلاتی می شود که کار ایمنی ، بهداشت و محیط زیست را با مشکلات فراوانی روبرو می کند . و نیاز به مدیریت بسیار قوی دارد.
فاصله ی کاری شما به نزدیک ترین امکانات شهری عامل تعیین کننده ای در کار و مسائل HSE می باشد.
مقتضیات و شرایط نقش تعیین کننده ای در کار این گروه ها ایجاد می کند و نبود امکانات باعث بروز خطرات خاصی می شود.
خطر حشرات و انواع بیماریهای منتقله از آنها ٬ خطر حیوانات وحشی ٬ امنیت محیط کار ٬ برق زدگی ٬ غرق شدن در آب ٬ سقوط و یا افتادن در عوارض طبیعی ٬خطرات حمل و نقل افراد در جاده های فرعی و غیر استاندارد٬ نبود امکانات درمانی و…از نکاتی است که این دو مقوله را از هم متمایز می نماید .
مراحل HSE PLAN
HSE PLAN شامل مراحل زیر است که به تفضیل در فصل های بعد به آن خواهیم پرداخت:
– مقدمه و هدف
– دامنه ی کاربرد
– تعاریف و اصطلاحات
– شرح فعالیت ها
– سیستم مدیریت ایمنی بهداشت محیط زیست(HSE-MS)
– تشکیلات سازمانی HSE
– اقدامات ایمنی
– کنترل عملیات
– سیستم مجوز کار یا پرمیت
– مدیریت عملکرد ایمنی
– جلسات HSE
– مجوزها
– بازرسی ها و ممیزی هایHSE
– آموزش ها و صلاحیت ها و اگاهی ها
– اقدامات امنیتی
– مدیریت HSE پیمانکاران
– مدیریت ریسک های HSE
الزامات قانونی و استانداردها
HSE PLAN
طرح بهداشت، ایمنی و محیط زیست که HSE Plan نامیده می شود، سندی است شامل جزئیات نسبتاً کاملی از مجموعه ی برنامه ها، فرآیندها و روش های کاری در سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست
( Healthبهداشت، Safety ایمنی و Enviroment محیط زیست:HSE) که در طول اجرای یک پروژه یا فرآیند، با توجه به محدوده ی تعریف شده تدوین و مورد استفاده قرار می گیرد و به تأیید كارفرما، پیمانكار، مشاور و دستگاه نظارت می رسد.
بهبود مستمر
فرآیند ارتقای سیستم مدیریت HSE، به منظور دستیابی به بهبودهایی در كل عملكردهای سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی و حفاظت از محیط زیست در راستای خط مشی سازمان را بهبود مستمر می‌گوییم.
اهداف HSE Plan و خط‌مشی سیستم مدیریت جامع
• اهداف
HSE Plan با هدف معرفی شرایط عمومی ایمنی، بهداشت و محیط زیست در این پروژه تهیه شده و در مقاطع زمانی مناسب بنا به صلاح دید نماینده مدیریت مورد بازنگری قرار می گیرد. این فصل برنامه مصوب سازمان جهت رعایت الزاماتHSE، انجام اقدامات مقتضی جهت پیشگیری از بروز حوادث و آسیب های زیست محیطی و بهبود عملکرد HSE می باشد.
در راستای خط مشی IMS شركت، HSE Planتدوین شده كه در بر گیرنده موارد كلی زیر می باشد:
– شرح الزامات سازمانی مصوب، مرتبط با ایمنی و سلامت پرسنل و حفظ محیط زیست.
– شرح مسئولیتهای ایمنی، بهداشت و محیط زیست در تمام سطوح پروژه با هدف كاهش زمان از دست رفته در اثر صدمات، كاهش خسارات مالی و حفاظت از محیط زیست.
– شرح سیاست ها و رویكرد های مورد استفاده جهت اطمینان از صحت اجرای الزامات سازمانی مصوب شده.
• خط مشی
پیمانکار اصلی با برخورداری از سرمایه انسانی متعهد و مجرب به عنوان سرمایه اصلی، در راستای اجرای استراتژی های خود، اجرای پروژه های صنعتی به صورت كلید در دست، در داخل و خارج كشور را، به عنوان اصلی ترین زمینه فعالیت خود برگزیده و در جهت استقرار، نگهداری و بهبود مستمر سیستم مدیریت جامع بر مبنای سابقه مدیریت ، خط مشی خود را اینگونه تعریف می كند :
– الزامات قانونی قابل كاربرد، الزامات مشتری، الزامات صنفی و سایر الزامات مرتبط در زمینه كیفیت، بهداشت، ایمنی و محیط زیست، چارچوب الزامات را برای پیمانکار مورد نظرتعیین می كنند و سازمان خود را متعهد به رعایت این الزامات می داند.
– سازمان در مدیریت و اجرای پروژه هایEPC، مطالعاتی، مشاوره، مهندسی و بازرسی خود را متعهد به انطباق محصول / خدمت خود با خواسته های مشتری دانسته و در این راه خود را موظف میداند كه از استانداردهای روز دنیا، متناسب با فعالیتهایش، بهره گیرد.
– سازمان، در كلیه مراحل و فعالیتها متعهد به پیشگیری از مصدومیت و بیماریهای ناشی از شغل می باشد.
– سازمان، محیط زیست را همچون “ امانتی ارزشمند ” حفظ نموده و خود را متعهد میداند كه همواره جهت پیشگیری از هرگونه آلودگی محیط زیست، ناشی از فعالیتها و محصولات سازمان، اقدامات لازم را انجام دهد.
– سازمان خود را متعهد میداند در ارتباط با كلیه ی فعالیتها، محصولات و خدمات، به شناسایی و ارزیابی ریسك فعالیتها و جنبه های زیست محیطی پرداخته و با انجام اقدامات مقتضی آنها را به حداقل ممكن برساند.
– در جهت افزایش اثربخشی سیستم، سازمان خود را متعهد به بهبود مستمر سیستم مدیریت جامع و سیستم مدیریت HSE میداند.
این خط مشی چارچوب تعیین اهداف شركت بوده و به منظور حصول اطمینان از مناسبت و كفایت آن سالانه یكبار مورد بازنگری و در صورت نیاز تجدید نظر قرار می گیرد.
برای ثبت نام در دوره آموزشی ایمنی صنعتی (HSE Plan) می توانید بر روی نام دوره با عنوان ایمنی صنعتی (HSE Plan) کلیک کنید.
