آشنایی با تئوری تزریقات و پانسمان
این مقاله با عنوان دوره آموزشی تزریقات و پانسمان توسط مرکز آموزش مجازی پارس جمع آوری و منتشر شده است . امروزه آموزش با شیوه های نوینی ارائه میشود و یکی از این شیوه ها آموزش مجازی میباشد که از جهات مختلفی همچون صرفه جویی در زمان و مکان به صرفه میباشد.نخستین گام در راستای آموزش مجازی را میتوان فرهنگ سازی ،ایجاد اعتماد و باور مردم نسبت به کیفیت بالای آموزش و مدرک آن عنوان کرد.
این مرکز با بیش از ۱۰۰ مدرس و اعضای هیئت علمی دانشگاه قرارداد همکاری در جهت تدوین محتوا اعم از جزوات درسی ، امکانات مولتی مدیا و همچنین ضبط فیلم های آموزشی نموده است . در حال حاضر مرکز پارس با اخذ مجوزهای لازم اقدام به آماده سازی بیش از 4۰۰ دوره ی آموزشی در شاخه های مختلف علمی نموده است. یکی از این دوره ها ، دوره آموزشی تزریقات و پانسمان یک دوره آموزشی بسیار کاربردی و علمی زیر گروه شاخه پرمخاطب در مرکز آموزش مجازی پارس می باشد.
تجویز موثر و ایمن داروها نیازمند دانش در زمینه های مختلف از جمله دانش تئوری و بالینی تجویز دارو، دانش داروشناسی و توانایی محاسبه بالینی داروها می باشد. علاوه بر آن باید اطلاعاتی در رابطه با تشخیص بیماری، سن و وضعیت عمومی بیمار داشته باشد. برای اطمینان از تجویز دارو با روش استاندارد باید شش اصل اساسی زیر كاملا رعایت شود:
-1 داروی تجویز صحیح
-2 دوز صحیح
-3 مددجوی صحیح
-4 روش صحیح
-5 زمان صحیح
-6 مستند كردن داروهای تجویز شده
آناتومی و فیزیولوژی پوست
پوست سدی بین اعضای داخلی و محیط خارجی است ودربسیاری ازاعما ل حیاتی بدن دخالت دارد.به طوریکه انسان بدون آن نمی تواند زنده بماند.
پوست اندامی وسیع با وزن مولکولی 4 کیلوگرم است که سطحی معادل 2متر مربع را می پوشاند.
اجزاء پوستی شامل اپیدرم- درم- ضمائم پوستی وچربی زیرجلداست.
اپیدرم : حائل اصلی بدن اپیدرم است ودرزیراپیدرم لایه عروقی درم قراردارد که مسوول نگهداری وتغذیه سلولهای اپیدرم است.
اپیدرم به چهار طبقه تقسیم می شود که از محل اتصال درم با لایه سلولهای بازال شروع ودرنهایت به لایه شاخی ختم می شود. این لایه ها عبارتنداز:
1- لایه سلولهای بازا ل یا سلولهای مادری اپیدرم: سلولهای جوانه زننده تمایزنیافته(تقسیم سلولی درسلولهای بازال انجام می شود.)
2- طبقه خاردار: دربالای لایه سلولهای بازال قرار داردواز کراتینوسیتهائی تشکیل شده که کراتین تولید می کنند.(کراتین پروتئینی رشته ای واصلی ترین جزء طبقه شاخداراست. کراتینی شدن ازاین طبقه آغازمی شود.)
3- طبقه دانه دار: روند تمایز ادامه می یابد وسلولها کراتین زیادی بدست می آورند وپهن ترمی شوند.
4- طبقه شاخی: سلولهای مرده و پهن و بزرگ وچند ضلعی هستند ودرستونهای لایه عمودی روی هم انباشته شده اند.این لایه سد فیزیکی اصلی است.
علاوه بر سلولهای بازال وکراتینوسیتها 2 رده سلولی دیگربه نامهای: ملانوسیتها وسلولهای لانگرهانس دراپیدرم وجود دارد.
غشاء پایه حد فاصل درم واپیدرم را می گویند که دارای سه لایه (شفاف- پایه- فیبرهای اتصالی ) وحاوی فرورفتگیها وبرآمدیگهای متعددی است.
درم: درم ضمائم پوستی رانیز دربرمی گیرد وچربی زیرجلد سومین وعمقی ترین لایه پوست است. شامل کلاژن ورشته های الاستیک وماده زمینه ای است.
ضمائم پوستی: عبارتندازغدد عرق- آپوکرین واکرین ، فولیکولهای مو- غدد سبابه وناخن که همگی از اپیدرم منشاء می گیرند.
چربی زیر جلد: شامل اعصاب وعروق خونی است که عروق خونی وظیفه تامین مواد غذائی وتنظیم حرارت را برعهده دارند.
.jpg)
تزریق
تَزریق در پزشکی به معنی روشی جهت وارد کردن داروهای مایع (آمپول) یا واکسن به داخل بدن با استفاده از سرنگ و سرسوزن تیز است. عمل تزریق بجز سرنگ با وسایل دیگری همچون جت اینجکتور (اسپری زیر پوست بدون سوزن) نیز انجام میشود.
محلول تزریقی شکل مایع دارویی عاری از میکروب است که به وسیلهٔ سوزن به بدن انسان یا حیوان وارد میشود. تزریق جامد، گونه‌ای از تزریق است که پس از حل کردن ماده جامد دارویی در آب تزریقی درست میشود. تزریق‌ها به صورت نامیزه و سوسپانسیون هم وجود دارد.
تزریقات
تزریقات یكی از روشهای شایع در تجویز دارو ها و مشتقات دارویی می باشد.
وارد ﻛﺮدن دارو از این راه ﻓﻮاید زیادی دارد. ولی اﮔﺮ ﺑﻮسیله ﺷﺨﺺ غیر ﻣﻄﻠﻊ و غیرﻣﺠﺎزاﻧﺠﺎم ﺑﺸﻮد ﺧﻄﺮات زیﺎدی ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑیﻤﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ ﺷﺨﺼی ﻛﻪ دارو را ﺗﺰریق می ﻛﻨﺪ ﺑﺎید ﺑﺎ وﺳﺎیل آن یﻌﻨی ﺳﺮﻧﮓ و ﺳﻮزن و ﻃﺮزاﺳﺘﺮیﻞ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ آﺷﻨﺎیی ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ وﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎی ﺗﺰریقی و ﻧﻮع دارو را ﺧﻮب ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﻃﻮری ﺗﺰریق ﻛﻨﺪ ﻛﻪ بیمار ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﻮد و ﻫﻤﭽﻨین ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎی داروﻫﺎ را ﻧیز ﺑﺪاﻧﺪ. در ﺗﺠﻮیﺰ داروﻫﺎی تزریقی ﺑﻪ ویژه داﺧﻞ وریﺪی، اﺻﻞ ﻣﻘﺪار ﺻﺤیﺢ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﻔﻮزیﻮن دارو از اﻫﻤیﺖ زیﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار ﻣی ﺑﺎﺷﺪ و باید ﻏﻠﻈﺖ و ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﻮزیﻮن آن ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد. یﻜی از اﺻﻮﻟی ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺠﻮیﺰ ﺻﺤیﺢ دارو ﺑﺎید رعایت ﻛﺮد، ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دارویی ﻣی ﺑﺎﺷﺪ.
اﺑﺰار ﺗﺰریق
ﺳﺮﻧﮓ ﻫﺎ:
ﺳﺮﻧﮓ وﺳیﻠﻪ ای ﺑﺮای ﺗﺰریق ﻣﺎیعات ﺑﻪ ﺑﺪن و ﻛﺸیﺪن ﻣﺎیعات ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺑﺪن ﻣی ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﺮﻧﮓ ﻫﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ یا از ﺟﻨﺲ شیشه ای یﺎ ﭘﻼﺳﺘیﻜی و یﺎاز ﻓﻠﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻫﺮ ﺳﺮﻧﮓ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﻣﺪرج اﺳﺖﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ آن ﺳﻮزن وﺻﻞ ﻣی ﺷﻮد و یﻚ ﭘیﺴﺘﻮن دارد ﻛﻪ ﺑﺪاﺧﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﻣی رود. ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮ ﺳﺮﻧﮕﻬﺎ یﻚ اﻧﺪازه و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻨﺎﺑﺮ ایﻦ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺳﻮزﻧی ﺑﻪ آن وﺻﻞ ﻣی ﺷﻮد ﭘیﺴﺘﻮن داﺧﻞ ﺳﺮﻧﮓ ﺑﺮاﺣﺘی داﺧﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣی ﻛﻨﺪ ودر ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺸیﺪن ﭘیﺴﺘﻮن ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻫﻮا و ﻣﺎیﻌﺎت ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﺮﻧﮓ ﻛﺸیﺪه ﻣی ﺷﻮد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد ﻫﻮا ویﺎ ﻣﺎیﻊ ﺧﺎرج ﻣی ﮔﺮدد.
ﺳﻮزن در اﻧﺪازه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد و ﺷﺎﻣﻞ یﻚ ﺳﺎﻗﻪ و یﻚ دﻫﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮓ وﺻﻞ ﻣی ﺷﻮد . ﻧﻮك ﺳﻮزن ﺑﻄﻮر ﻣﻮرب ﺑﺮیﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ آن را آﺳﺎن ﻣی ﻛﻨﺪ. ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎره ﺳﻮزن ﺑیﺸﺘﺮ ﺷﻮد از ﻗﻄﺮ ﺳﻮزن ﻛﻢ ﻣی ﺷﻮد ﻣﺜﻼ ﺳﻮزن ﺷﻤﺎره 23ﻧﺎزﻛﺘﺮ از ﺳﻮزن ﺷﻤﺎره 20 اﺳﺖ.
در بیشتر بیمارستانها از سرنگ‌های Disposuble «پلاستیکی یکبار مصرف»استفاده میشود. سرنگ‌های پلاستیکی یکبار مصرف ارزان بوده و پیستون آنها بخوبی قابل کنترل است. سرنگ‌های شیشه‌ای گرانتر هستند و قبل از مصرف باید استریل شوند.
پرستار محلول را بوسیله آسپیره کردن داخل سرنگ می‌کند . به این صورت که پیستون را بطرف بیرون کشید در حالی که سوزن متصل به آن داخل محلول مورد نظر است. در موقع کشیدن محلول مورد نظر پرستار باید سرنگ را طوری دردست بگیرد که قسمت خارجی سرنگ و دسته پیستون در دست او باشد .برای رعایت استریلیته پرستار باید از هرگونه برخورد احتمالی نوک سرنگ به سوزن یا قسمت داخلی سرنگ و تنه پیستون با هر نوع جسم غیر استریل
جلوگیری کند.
سرنگ ها در اندازه‌های مختلف که ظرفیت‌های 1سی سی تا5 سی سی رادارند. استفاده از سرنگ های بزرگتر از 5سی سی غیر متداول تر است. سرنگ‌های 2تا3 میلی لیتری برای تزریق عضلانی وزیر جلدی مورد نیاز است. سرنگ‌های بزرگتر موجب ناراحتی بیمار میگردد.
میکرودرپ برای تزریق مثلا پنی سیلین کریستال بکار برده میشود و بجای
آن در سرنگها20cc تا50ccاستفاده میشود.
سرنگ‌های هیپودرمیک 5/2تا3 میلی لیتری معمولا بصورت بسته بندی با سوزن متصل به آن موجود هستند گاهی اوقات ممکن است پرستار بر حسب احتیاج شماره سوزن را عوض کند. سرنگ‌های هیپودرمیک دو نوع مقیاس اندازه گیری در طول سرنگ دارند. یکیاز این مقیاس‌ها بر حسب «minims» و دیگری بر حسب میلی لیتر است. هر میلی لیتر نیزبه ده قسمت تقسیم میشود.
سرنگ‌های انسولین یک میلی لیتر را در خود جای می‌دهند و به واحدهایی درجه بندی میشوند بیشتر سرنگ‌های انسولین صد واحدی «100ـU» هستند که برای استفاده از صد واحد انسولین هستند. هر میلی لیتر از محلول محتوی 100واحد انسولین است.
همین طور سرنگ‌های 40 واحدی «40ـ U» و «80ـU» برای انسولین ها با این غلظت‌ها وجود دارد.
«قسمت های مختلف سرنگ و سوزن»
سرنگ‌های توبرکولین یک استوانه باریک دارند که سوزن کوچکی به آن وصل است . این سرنگ ها به و میلی لیتر درجه بندی میشوند و ظرفیت آنها 1سی سی است، پرستار این سرنگ ها را برای استفاده از مقادیر کم از داروهای غلیظ بکار میرود: مثل برای انجام تست های داخل جلدی استفاده میشود سرنگ توبرکولین همچنین برای آماده کردن مقادیر کمی از محلول موردنظر برای کودکان و نوجوانان بکار میرود. از سرنگ‌های بزرگ برای تزریق داروهای داخل وریدی، یا اضافه کردن مواد دارویی به محلولهای تزریقی و همچنین برای شستشوی زخم ها یا درناژ لوله‌ها استفاده می کنند.
مقاله ای که مطالعه کردید در مورد دوره آموزشی تزریقات و پانسمان بود که توسط مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری شده است .
