آشنایی با قایقرانی
با توجه به رشد روزافزون علم و آموزشهای کوتاه مدت، مرکز توسعه آموزشهای مجازی پارس با هدف بالا بردن سطح علمی و کمک به تحقق این امر مقاله آشنایی با قایقرانی را طراحی و در دسترس علاقمندان قرار داده است .
تاریخچه قایقرانی
اگر چه بنظر می رسد كه قایقرانی رشته جدیدی است اما قدمت آن به 4000 سال قبل از میلاد می رسد. زمان انسان نئاندرتال. آنها برای بقای خود و برای شكار و فرار از خطر مجبور بودند كه به آب پناه ببرند، از این رو از تنه درختان برای پناه بردن به آب استفاده می نمودند. اسكیموها نیز قایقهایی ساختند كه پدر قایقهای امروزی است. بعدها مصری ها و آفریقاییها قایقهایی ساختند كه شكل آئرودینامیكی بهتری داشت كه اكثر آنها از پوست حیوانات ساخته می شد. در زبان اسكیموها كایاك از دو واج كای + آك به معنای مرد و قایق تشكیل شده است. پس این واژه نشان می دهد كه قایقهای كایاك ریشه در سرزمین Green land یا اسكیمو دارد.
بعدها قایقهای كانو به منظور تجارت و مسافرت و امور جنگی در ابعاد مختلف و از مواد گوناگون ساخته شدند، در نیوزلند قایقی به طول 117 پا كه با 80 پاروزن هدایت می شد به معرض نمایش درآمد. سرخپوستان بومی آمریكا از پوست گوزن و پوست درخت غان و مصریها از پاپیروس برای ساختن قایق استفاده می كردند، احتمالاً واژه كانو از “كانوآس” گرفته شده است و آن نام قایقی بود كه سرخپوستان غرب آنرا از تنه درختان می ساختند.
در تاریخ نوین اولین كسی كه به كانو اشاره نمود كلمبوس بود، وی پس از مشاهده ناوگان كوچكی از كاموآس در اطراف باهاما، در سال 1491، این نام را بر زبان راند. بعدها استفانس در كتاب خود بنام ساخت قایق كانو برای غیر حرفه ای ها اولین توصیف فنی را در دهه هشتاد و درباره كانو بكار برد و چنین گفت: كانو قایقی است بلند و باریك كه دماغه و عقبه آن تیز است و بوسیله پاروئی كه در دست قرار می گیرد رانده می شود. این پاروهاهیچگونه تماسی با بدنه قایق ندارند، قایقران رو به جلو می نشیند. بدلیل اینكه در خیلی از زبانهای دنیا معادل واژگانی برای كایاك ندارند . از واژه كانو برای هر دو قایق كانو و كایاك دارند. جان مك گری گور، یك وكیل اسكاتلندی بود كه پدر سازنده قایقهای كایاك امروزی لقب گرفته است. قایق خود را به نام Rob Roy ساخت كه طول آن 5/4 متر و عرض آن 75 سانتی متر به وزن 30 كیلو گرم بود. او با این قایق بین سالهای 1864-1867 آبهای بریتانیا را در نوردید، سپس سفری به فرانسه، آلمان ، سوئد و حتی به فلسطین نمود. وی پس از بازگشت به انگلستان كلوپ سلطنتی قایقرانی را تاسیس نمود. تقریباً همزمان با تاسیس كلوپ سلطنتی قایقرانی انگلستان در سال 1871، كلوپ سلطنتی قایقرانی نیویورك نیز تاسیس شد و در سال 1885 اولین مسابقه كایاك بانوان در شوروی سابق برگزار گردید. با پایان یافتن قرن 19 ساخت و طراحی قایقها بطور شگفت انگیزی بهبود یافت. آلفرد هین ریج اولین قایق رویه پلاستیكی را به نام دلفین در سال 1904 ساخت، این قایق اسكلتی چوبی داشت با روكش از جنس برزنت آغشته به پلاستیك كه این رویه براقی از اسكلت جدا و نصب می شد.
اولین فدراسیون قایقرانی در سال 1888 در آمریكا تشكیل گردید، سپس در كانادا این فدراسیون شكل گرفت- در سال 1921 دانمارك، هلند و بیشتر كشورهای اروپائی فدراسیون قایقرانی خود را شكل دادند، مجارستان در سال 1984 به این گروه پیوست. ژاپن اولین كشور آسیائی بود كه در سال 1983 نسبت به تشكیل فدراسیون اقدام نمود. كشورهای اروپائی اولین كنوانسیون خود را در سال 1923 برگزار نمودند و قوانین قایقرانی را از قبیل انواع مسابقات – نوع قایق و مشخصات آن و قوانین مسابقه را برای مسابقات اروپائی برگزاری و تدوین نمود. در سال 1924، اولین فدراسیون قایقرانی جهان تشكیل شد و به پیشنهاد سوئد، اولین فدراسیون جهانی (I.R.K) International- representing kanoe نامیده شد.
I.R.K، در سال 1960 به این دلیل كه آلمان جنگ جهانی را دوباره آغاز كرده، آلمان را از حضور در مسابقات جهانی منع كرد و در جلسه ای كه در استكهلم برگزار گردید (متشكل از 12 فدراسیون)، نام I.R.K كه آلمانی بود تعویض نمود و حتی زبان رسمی I.R.K را از آلمانی به انگلیسی و فرانسوی تعویض نمود و نام جدید این فدراسیون ICF گردید.
در قرن گذشته شاهد 28 المپیك بوده ایم. از سال(1896) كه اولین المپیك برگزار گردید، قایقرانی فقط در چهارده المپیك گذشته فعال بوده است. در آخرین جلسه ICF برای زنان مسابقات k1-k2-k4= 1000 متر تائید گردید و 9 رشته برای آقایان تصویب گردید، پس در المپیك 12 رشته مسابقه قایقرانی داریم، (3 رشته برای بانوان و 9 رشته برای مردان) در مسابقات جهانی 27 رشته داریم كه 9 تا برای بانوان و 18 رشته برای آقایان در دو فینال B و A و هر ساله برگزار می گردد به غیر از سالی كه المپیك برگزار می شود و در مسابقات اروپائی همانند مسابقات جهانی قایقرانی است حتی در سالی كه المپیك برگزار می شود مسابقات اروپائی برگزار می گردد.(در فینال B نه جشن وجود دارد نه مدال، اما درجه و مقام دارد. اما در فینالA هم جشن دارد هم مدال). هشت نفر اول مسابقات اروپائی و جهانی می توانند در مسابقات المپیك شركت نمایند و سه نفر اول گروه B نیز جواز حضور در مسابقات را می گیرند.
تاریخچه فدراسیون
قایقرانی در ایران به سابقه ای بیش از 7 دهه قبل، بر می گردد . هفتاد سال پیش با حضور انگلیسها در جنوب ایران اولین باشگاه قایقرانی آنان در مسجد سلیمان بوجود آمد . در 50 سال قبل نیز اولین باشگاه بادبانی تحت عنوان ً یات كلاب ً در آبادان راه اندازی شد و همینطور در شركت نفت جنوب ایران نیز سابقه دیرینه تری وجود دارد كه جنبه تفریحی برای كاركنان انگلیسی شركت ملی نفت سابق را داشته است. در اوایل دهه 40 هجری شمسی چند قایق از نوع K-1 و K-2 (كایاك یكنفره و كایاك دونفره) از انگلستان به ایران وارد شد و در دریاچه سدامیر كبیر ( سد كرج ) كه بر روی رودخانه كرج و در فاصله 75 كیلومتری شمال غرب تهران احداث شده بود به آب انداخته شد و بدین ترتیب اولین پایگاه قایقرانی زیر نظر سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران بوجود آمد . جنس قایقهای اولیه ایران از چوب با پوشش برزنتی و وزن آنها بالای 20 كیلو برای یكنفره و 24 كیلو برای 2 نفره بود. قایقهای كایاك یكنفره كه امروزه در سال 2003 مورد استفاده قرار می گیرند تا وزن حدود 9 كیلوگرم كاهش وزن یافته است.
از سال 1342 اولین فعالیت رسمی قایقرانی ایران شروع شد و مدیریت آن را یك افسر ارشد نیروی دریایی عهده دار شد . از سال 1344 سرهنگ امامی افسر نیروی زمینی و به مدت 3 سال ریاست آنرا عهده دار شد . و از سال 1345 تحت عنوان ً فدراسیون قایقرانی و اسكی روی آب ً عنوان رسمی یافت . از سال 1347 مهندس حسن امامی برادر سرهنگ یاد شده ریاست فدراسیون را عهده دار شد و نامبرده تا سال 1356 در این سمت باقی ماند .حسن امامی مسابقات داخلی قایقرانی در مسافتهای متعدد سالانه تشكیل می داد. وی شخصاً به اسكی روی آب علاقمند بود و امور قایقرانی به عهده دبیرفعال او رضا افضلی بود. پایگاه اسكی روی آب در تابستان دریاچه سد كرج و در زمستان و پائیز بر روی دریاچه سد دز (خوزستان) فعال بود. فعالیت قایقرانی نیز در سد امیركبیر ( سد كرج ) و بعد ها در تالاب انزلی امكان پذیر شد و نیروی های نظامی دریایی ، هوایی و زمینی نیز پایگاههای قایقرانی خود را به ترتیب بركناره دریاچه سد امیر كبیر بنا نهادند و مسابقات سالانه ای ترتیب می دادند.
در سال 1358 فدراسیون قایقرانی بفدراسیون ورزشهای آبی شنا و شیرجه و واترپولو ادغام شد
در سال 1362 علی قلمسیاه و در زمان ریاست مهندس داودی شمسی در سازمان تربیت بدنی به ریاست فدراسیون قایقرانی و اسكی روی آب برگزیده شد و تا تابستان 82 در این سمت باقی ماند.
جایگاه قایقرانی ایران در آسیا:
مسابقات قایقرانی قهرمانی آسیا بنا به پیشنهاد رئیس فدراسیون قایقرانی ایران در كنگره سالانهICF (فدراسیون بین المللی قایقرانی )كه در سال 1983 در صوفیه بلغارستان تشكیل یافته بود، مطرح و تصویب شد و از سال 1985 اولین بار مسابقات در كشور ژاپن ( در شهر كوبه ) و با حضور 7 كشور آسیایی برگزار شد و افراد تیم ایران از مقام ششم بالاتر نرفتند . دومین دوره بازیها در سال 1987 در كشور چین برگزار شد و نتیجه برای تیم ایران مشابه سال قبل بود از سومین دوره به بعد ( اندونزی ) تیم ایران به مدال طلای قهرمانی در رشته كایاك- تورینگ دست یافت . و در سال 1997 در كشور كره جنوبی این مسابقات به 2 مدال طلا و 2 مدال نقره و 1 مدال برنز در رشته های تورینگ مردان و بعد از 10 سال از حضور در این مسابقات اولین برنز تاریخ زمان قایقرانی خود در رشته كایاك سرعت 200 متر دست یافت . در سال 1999 به هنگام برگزاری هشتمین دوره مسابقات قایقرانی قهرمانی آسیا (چین) پس از 12 سال تیم ایران نه تنها برای اولین بار به مدالهای طلایی رشته كایاك دست پیدا كرد بلكه در این مسابقات با كسب 5 مدال طلا و 5 مدال نقره و 1 برنز و با اختلاف یك مدال طلا كمتر از كشور میزبان ( 6 طلا و 3 نقره ) به مقام نائب قهرمانی آسیا دست یافت . برای اطلاعات بیشتر در مورد نتایج بدست ْآمده در بازیهای آسیایی به وب سایت رسمی كنفدراسیون قایقرانی آسیا مراجعه فرمایید.
از سال 1362 تاكنون به ترتیب آقایان جمشید فتحی (66-62)، فریدون بهرامی (75-66) و ناصر طالبی (81-75) دبیری فدراسیون قایقرانی را عهده دار بوده اند ، در حال حاضر آقای مهندس احمد دنیامالی رئیس فدراسیون ، كاپیتان حسن تیمورتاش دبیر فدراسیون قایقرانی و اسكی روی آب می باشند.
قایقرانی ایران در حال حاضر در زمینه كایاك یك تا 4 نفره و در رشته های كانادایی ( كانو) و آبهای خروشان و كانوپولو و در استانهای بوشهر ، هرمزگان ، خوزستان ، اصفهان ، مازندران ، گیلان ، تهران ، كردستان ، اردبیل ، آذر بایجان غربی و گلستان و … نیز فعالیت دارد .
مركز آموزش و تمرینات تیم قایقرانی آبهای خروشان و اسلالوم جمهوری اسلامی ایران بین شهرهای منجیل و رودبار بر روی رودخانه ( سپیدرود) فعال است . تیم ملی آبهای خروشان در اولین حضور بین المللی خود در MAY 1998 (كومینگ /چین) بر روی رودخانه زیبای شیفنیگ با كسب یك مدال برنز بعد از كشور فرانسه و انگلیس به مقام سوم تیمی دست یافت و مقامهای بعدی را تیمهای ژاپن ، چین ، آلمان، امریكا، هنگ كنگ ، چین تایپه و ماگائو و …… بدست آوردند ودومین حضور بین المللی در سال 1999 با كسب یك مدال طلا و یك مدال بزنز به مقام قهرمانی این دوره از مسابقات دست یافت .و نهایتادر نهمین دوره مسابقات قهرمانی آسیا2002 در رشته آبهای خروشان كه بر روی رودخانه كرج برگزار گردید تیم ملی كشور موفق به كسب 2 مدال طلا و 3 مدال نقره و 3 مدال برنز گردید .
تیم های كانوپولوی جمهوری اسلامی ایران نیز آینده درخشانی در پیش دارند . ورزش كانوپولو كه تركیبی از هندبال و واترپولو است در محیطی به ابعاد 6/33 متر در 5/17 متر و با دو گروه رقیب 5 نفره (هر تیم 3 نفر رزرو دارد) با قایقهای ویژه و در 2 وقت 10 دقیقه ای انجام می گیرد و مقررات خاص خود را دارد.تیم ملی كانوپولو جمهوری اسلامی ایران با سه حضور در مسابقات قهرمانی 1993 ژاپن و 1995 چین و 1999 چین بترتیب به مقامهای پنجم و چهارم و نهایتاً به مقام سوم آسیا دست یافت.در سال 2002 نهمین دوره مسابقات قهرمانی آسیا كه برای اولین بار در ایران – تهران در اردیبهشت ماه 1381(2001 ) در دریاچه آزادی برگزار گردید تیم ملی كشورمان موفق به كسب مدالهای طلا در برخی از رشته های كایاك شد و در این مسابقات با 10 مدال طلا ، 11 مدال نقره و 9 برنز به مقام نائب قهرمانی آسیا دست یافت .تیم ملی كانوپولو كشورمان نیز در این دوره از مسابقات به مقام نایب قهرمانی دست یافت . در سال 2003 در كشور تایوان تیم ملی كانوپولو مردان موفق به كسب مدال برنز و تیمهای ملی آبهای آرام در هندوستان در رده بزرگسالان و جوانان در قسمت زنان و مردان موفق به كسب 12 مدال طلا ، 12 مدال نقره و
3 مدال برنز و كسب مقام نایب قهرمانی نایل آمدند.
در سال 2005 مسابقات قهرمانی آسیا در رشته های قایقرانی در كشور مالزی برگزار گردید كه تیمهای ملی آبهای آرام موفق به كسب 7 مدال طلا و 7مدال نقره و 10مدال برنز گردیدند و تیم كانوپولو مردان سوم آسیا و یتم ملی بانوان برای اولین بار در آسیا موفق به كسب سكوی برتر و مقام قهرمانی گردید.
در بازیهای آسیایی دوحه قطر در سال 2006 نیز برای اولین بار کسب مدال نقره در کایاک دو نفره 1000 متر توسط قهرمانان کشورمان رضا رئیسی ( بوشهر ) و عباس صیادی ( گیلان ) حاصل شد.
نگاه به آینده:
قایقرانی در ایران به سرعت روبه گسترش است. بررسی تصمیمات اجرایی فدراسیون در جلسات هقتگی هیات رئیسه مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. اعضای هیات رئیسه فدراسیون درحال حاضر متشکل از افرادی است که در حوزه های علمی و مدیریتی ورزشی كشور دارای سابقه کار می باشند و تركیب آن نسبت به موارد مشابه درخور تعمق و تحسین است.
نگاه هیات رئیسه به آینده ورزش قایقرانی در زمینه های گسترش و توسعه پایدار ازطریق استعدادیابی و نفوذ این ورزش به باشگاهها و آموزشگاهها و مراكز آموزشی و ایجاد یارانه برای تمرینات طبقات كم درآمد و كارآفرینی درحد تولید قایقهای موردنیاز و در بعد قهرمانی بكارگیری حداكثر توان علمی-ورزشی و پزشكی-ورزشی كشور برای جداكردن قایقرانان از بافت عادی و پیش راندن آنان به سوی دستاوردهای قهرمانی است. در مسیر اقتصادی نیز فدراسیون با عنایت به حضور مدیران موفق امور اجتماعی و اقتصادی و ورزشی در بافت هیات رئیسه تلاش برای بدست آوردن پشتیبانیهای مالی را در دستوركار و برنامه های پیش روی دارد.
مقاله آشنایی با قایقرانی توسط کارشناسان واحد تحقیق و توسعه مرکز آموزش مجازی پارس تدوین گردیده است .
منبع :علم و ورزش
