مقاله آموزش اینترنتی
مطلب زیر چکیده ای از مطالب منتشر شده پیرامون آموزش اینترنتی بوده که شامل نکات و اطلاعاتی قابل توجهی دربارهی آموزش اینترنتی است.این مطلب در جهت آشنایی بیشتر کاربران با آموزش اینترنتی توسط مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری شده است.
سرفصل های مقاله آموزش اینترنتی :
- مقدمه ای بر آموزش اینترنتی
- تاریخچه آموزش اینترنتی در ایران
- عناصر یادگیری آموزش اینترنتی
مقدمه ای بر آموزش اینترنتی
آموزش های از راه دور پدیده ای است که در پی تمایل فراگیران به دسترسی غیرحضوری به مطالب درسی ، محدودیت های زمانی و مکانی و مشکلات حضور اجباری و به موقع در کلاس های درسی به وجود آمد. با پیشرفت های فناوری اطلاعات و کاربرد آن در امر آموزش فنی ، بعد دیگری از این نوع آموزش مطرح گردیده است. شبکه های کامپیوتری به ویژه شبکه جهانی و اینترنت و وب WWW هم تسهیلات ویژه‌ای در این راه به وجود آمده است.
در آموزش اینترنتی از طریق اینترنت فراگیران می توانند بدون مراجعه به مرکز آموزش پژوهشگاه صنعت نفت در دوره های آموزشی خود ثبت نام نمایند و در کلاس های مجازی بدون محدودیت زمانی و مکانی شرکت کنند و در مواقع دلخواه مطالب درسی را مرور و با همکلاسهای خود قرار کنفرانس و یا جلسه مشورتی بگذارند؛ یا مطالب علمی جدید را در تابلوی اعلانات مجازی دوره آموزشی جهت مطالعه و ملاحظه همکلاسی های خود نمایش دهند. این نوع تحصیل می تواند مشکلات زمانی و کمبود وقت دانش آموزان را برطرف نماید و امکان ادامه تحصیل و آموزش مستمر را در حین کار برای طالبان علم و تحصیل فراهم آورد. به طبع در این بین نقش فن آوری اطلاعات ، اینترنت ، نرم افزارهای مرتبط با آموزش اینترنتی کتابخانه های مجازی: وب و قابلیت های محاوره‌ای و تکاملی آن به خصوص فناوری پیوند و مدل های فرامتنی و فرآورده ها انکار ناپذیر است.
تاریخچه آموزش اینترنتی در ایران:
دانشگاه ابوریحان بیرونی: آموزش اینترنتی در ایران ابتدا از آموزش های عالی شروع شد. برای اولین مرتبه در سال 1350 در دانشگاه ابوریحان بیرونی دانشکده ای برای آموزش به طریق مکاتبه‌ای شکل گرفت که مقدمات آن از سال 1348 فراهم شده بود این دانشکده با نام دانشکده مکاتبه ای ابتدا در چهار رشته شیمی ، فیزیک، ریاضی و زبان و ادبیات فارسی به پذیرش دانشجو اقدام کرد که بعدها دامنه فعالیت خود را از چهار رشته به هفت رشته گسترش داد. این دانشکده بعدها به دو دانشکده علوم انسانی و اجتماعی و علوم تفکیک شد و در سال 1355 واحد جدیدی به نام (کالجهای منطقه ای) در سراسر کشور تأسیس کرد دانشجویان این دانشکده از طریق آزمون ورودی فقط از میان کارکنان آموزشی و پرورشی و سایر سازمان ها و مؤسسات که با این دانشکده قرار داد داشتند، پذیرفته می شوند. و حتماً هر داوطلب بایستی در رابطه با شغل خود و محل خدمتش : رشته تحصیلی مناسب را انتخاب کرده و با ارائه معرفی نامه از سازمان مربوط ثبت نام نماید.
آموزش اینترنتی در دانشگاه ابوریحان بیرونی در اصل ترکیبی از ابزارهای آموزشی حضوری و آموزش اینترنتی بود. و کتاب و مواد چاپی محور این ابزارها به شمار می آمد و اساس آموزش مکاتبه‌ای را تشکیل می داد. در این دانشگاه به منظور ارائه خدمات آموزشی بهتر از مواد کمک آموزشی، دفترچه های مکاتبه ای با استادان برای رفع اشکال ؛ آموزش های حضوری و امتحانات پایان ترم استفاده می شد. با توجه به شیوه و روش های آموزش دانشکده مکاتبه ای در آموزش؛ سازماندهی و گردش کار آن بنا بر ضرورت در قالب و فرم آموزش مکاتبه ای شکل گرفته بود؛ سازمان مرکزی اداری واحدهایی در زمینه های امور دانشجویی چاپ مواد آموزشی و بسته بندی و ارسال بود؛ دانشکده علوم انسانی و اجتماعی با استفاده از فضای دانشگاهها و دبیرستان ها در مناطق مختلف به برگزاری کلاسهای رفع اشکال اقدام کرده بودند ولی دانشگاه علوم در آخر سال تحصیلی هر دوره اقدام به برگزاری کلاسهای حضوری در تهران می کرد.
مرکز کالجهای منطقه ای دارای 12 واحد اداری آموزش در 12 منطقه مختلف کشور بود ولی از نظر خدمات اصلی (مانند کادر هیأت علمی، چاپ مواد آموزشی و تدوین برنامه ها تابع خدمات ارائه شده از دانشکده علوم انسانی و اجتماعی بود. دانشگاه ابوریحان در سال 1359 به کار خود پایان داد.
دانشگاه آزاد ایران؛ بعد از تأسیس دانشگاه ابوریحان بیرونی، دست اندرکاران آموزش عالی کشور در اندیشه تأسیس دانشگاه آزاد بودند. این دانشگاه پس از انجام مطالعات مقدماتی در سال 1352 تأسیس شد. هدف از تأسیس این دانشگاه افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو برای تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد بود؛ چون در آن زمان پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی ایران نسبت به ده سال قبل 1342 تنها چهاربرابر افزایش یافته بود و این افزایش پذیرش ، به هیچ وجه جوابگوی نیاز رو به تزاید علاقه مندان به تحصیل در دوره های آموزش عالی نبود و فقط درصد کمی از فارغ التحصیلان دبیرستانها را جذب می کرد.
در ابتدای شروع به کار این دانشگاه مسئولین امر متوجه شدند که جذب و تأمین کادر متخصص و نیروی مجرب بسیار دشوار و پرهزینه است و نیز به علت عدم وجود چنین نیروهایی در سطح کشور ناچار به استفاده از خدمات مشاوره ای کارشناسان خارجی شدند، همچنین از جمله مسایل مهم و اساسی دیگر انتخاب رسانه آموزشی مناسب بود که بعد از تحقیقات و بررسی های زیاد به این نتیجه رسیدند که مناسب ترین رسانه برای آموزش متون خودآموز می باشد، زیرا معتقد بودند که متون خودآموز به دانشجویان این امکان را می دهند که در مکان و زمان دلخواه به مطالعه بپردازند و همچنین تهیة این متون در مقایسه با سایر رسانه ها با توجه به امکانات دانشگاه آسانتر بود. در کنار متون خودآموز به عنوان رسانه اصلی دانشگاه از تلویزیون آموزشی نیز به عنوان مکمل استفاده می‌شد. اما به دلیل عدم دسترسی تعداد زیادی از دانشجویان به ویژه در شهرستانها و روستاها این رسانه چندان مثمرثمر نبود و فقط نقش تبلیغاتی داشت و کاربرد آن بسیار محدود بود.
البته از رسانه های دیگری نیز به فراخور توان مالی دانشجویان استفاده می شد مانند: نوارهای صوتی- فیلم های آموزشی و... به دلیل شیوع بیماریهای گوناگون و نیاز به کارشناسان بهداشتی و نیز پایین بودن سطح تحصیلات کادر آموزشی به خصوص در سطح دبیرستان طبق برنامة تنظیمی دانشگاه به پذیرش دانشجو در سه رشته تربیت معلم و بهداشت و عمران روستایی پرداخت.
سرانجام این دانشگاه در بهار 1356 اولین دوره آموزشی خود را آغاز کرد. تعداد اعضای هیأت علمی دانشگاه کلاً 128 نفر و تعداد کل کارکنان آن به 397 نفر بالغ می شدند. به علت وجود مشکلات فراوان و به خصوص کمبود نیروی انسانی مجرب و اساتید متخصص و تراکم کار که خارج از توان پرسنل این دانشگاه بود سرانجام در سال 1359 این دانشگاه بدون داشتن فارغ التحصیل به کار خود پایان داد.
دانشگاه پیام نور؛ دانشگاه پیام نور تنها دانشگاه فعال در ایران است که بر پایه نظام آموزش اینترنتی تأسیس شده است. در خلال سال های 1359 تا 1366 آموزش اینترنتی در ایران وجود نداشت. در این مدت مسئولین آموزش عالی کشور در فکر تأسیس مؤسسه آموزش عالی دیگری بودند که از شیوه آموزش اینترنتی استفاده نماید. پس از انجام مطالعات و بررسی های ابتدائی دانشگاه پیام نور در سال 1366 تأسیس شد. در ابتدا مدرسه عالی دماوند که در اختیار دانشگاه علامه طباطبایی بود به عنوان محل سازمان مرکزی این دانشگاه انتخاب شد و بعد تعدادی از اعضای هیأت علمی و کارکنان دانشگاه ابوریحان بیرونی که در اختیار دانشگاه علامه طباطبایی بودند به این دانشگاه منتقل شدند.
براساس منشور دانشگاه پیام نور اهداف تأسیس این دانشگاه عبارتند از:
1. ارتقای سطح علمی و فرهنگی جامعه
2. فراهم کردن امکان ادامه تحصیل در نقاط مختلف کشور
3. ایجاد امکان ادامه تحصیل برای کارمندان، خانه داران و افرادی که تحصیل در نظام رسمی برای آنان مقدور نیست.
4. افزایش پذیرش دانشجو در دانشگاهها با استفاده از امکانات بالقوه جامعه که در نظام سنتی مورد استفاده قرار نمی گیرد.
5. تربیت بخشی از نیروهای متخصص جامعه
6. روزآمد کردن دانش برخی از نیروهای جامعه
رسانة آموزشی اصلی در دانشگاه پیام نور مانند سایر دانشگاههای آموزشی از راه دور در ایران همان کتاب و مواد چاپی می باشد، با توجه به این مسأله دانشگاه پیام نور برای اکثر دروس خود کتاب خودآموز تهیه کرده که از طریق مراکز توزیع می گردد. و یا اینکه از کتب تألیف شده به همراه راهنمای مطالعه بهره می گیرد و برای تدریس بعضی از واحدهای درسی نیز از جزوه استفاده می کند. در کنار مواد چاپی به عنوان رسانة اصلی از کلاس های حضوری و کلاس های رفع اشکال که بیشتر در روزهای تعطیل در مراکز تشکیل می شود نیز بهره می گیرد.
در ارزیابی از دوره های برگزار شده 75% نمره به امتحانات پایان ترم که به صورت: میان ترم – انجام تکالیف – پروژه ها و... مربوط می شود.
در مقاله ای تحت عنوان « آموزش اینترنتی ، اینترنت و شبکه جهان گستر» ابتدا تعاریفی از آموزش اینترنتی بیان گردیده است و سپس فرایند و ماهیت اجتماعی آموزشی از راه دور مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان موارد زیر به عنوان استراتژیهای آموزش اینترنتی بیان گردیده است.
1. درک نقاط قوت و ضعف تکنولوژی
2. فراهم آوردن آموزش فنی و تمایل به آموزش
3. برنامه ریزی برای نقایص فنی و اطمینان از دسترسی به حمایت های فنی
4. ترویج و پرورش مهارتهای یادگیری برای یادگیری خود هدایت گر
1. توسعه مهارتهای مدیریت اطلاعات، برای کمک به فراگیران در انتخاب و ارزیابی بحرانی
2. استفاده از روشهای ترکیبی مانند: ترکیب بحث از طریق پست الکترونیک با روشهای دیداری و شنیداری
3. ایجاد فعالیتهای یادگیری محور برای کارهای فردی و گروهی که باعث افزایش تعامل می شوند.
در تحقیقی که توسط ج. یعقوبی (1380) تحت عنوان «بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش و کاربرد اینترنت در فعالیتهای آموزشی و پژوهشی اعضاء هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته ترویج آموزش کشاورزی» انجام گرفته است چندین عامل مؤثر در پذیرش اینترنت نظیر سازگاری ، پیچیدگی ، آزمون پذیری ، قابلیت ادیت فوائد و آشنایی به زبان انگلیسی از دید هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته ترویج کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته و نهایتاً نتیجه گرفت شده که اینترنت تأثیر بسزایی در انجام امور آموزش و پژوهشی جامعه مورد مطالعه داشته است.
عناصر یادگیری آموزش اینترنتی
در صنعت یادگیری الکترونیک چهار عنصر اصلی وجود دارد: تولید کنندگان مواد آموزشی که به مانند ناشران در آموزش کلاسیک عمل می کنند. فراهم کنندگان خدمات آموزشی که شامل مدارس، دانشگاه ها ، مؤسسات آموزشی، واحدهای آموزشی سازمانها و کارخانه ها و... می باشد. این دو می توانند مستقیم و یا توسط عنصر سومی بنام واسطه با هم ارتباط داشته باشند. تولید کنندگان نرم افزار نیز کار تولید نرم افزارهای آموزشی را به عهده دارند.
اجزاء مورد استفاده در یادگیری آموزش اینترنتی
- یادگیری الکترونیکی آمیخته ای از انواع فعالیتها است. یک محیط آموزش الکترونیکی می‌تواند شامل اجرایی به قرار زیر باشد:
- آموزش قدم به قدم که روی صفحات ابرمتنی تحویل داده می شود گرچه می تواند از طریق کتاب، CD، ویدئو یا هرچیز دیگری انجام پذیرد.
- عناصری مجازی که می تواند کلاس مجازی، سالن سخنرانی مجازی، یا گفتگوی کارشناسی باشد.
- حصول اطمینان از آموزش که شامل مراحل هدایت فراگیر، کمک به فرد مورد نظر، کنترل زمان، امتحانهای دوره ای و... باشد.
- شبیه سازی عوامل مختلف، ما معمولاً هرچیز را با انجام دادن بهتر یاد می گیریم. بنابراین شبیه سازی می تواند کمک فراوانی به پیشرفت فرایند یادگیری نماید.
- همکاری و تشریک مساعی که می تواند به شیوه تکنیک های حل مسأله گروهی یا بحث بین گروههای فراگیر صورت پذیرد.
- ارزیابی فراگیران که می تواند توسط آزمون جامع صورت پذیرد.
فهرست منابع انگلیسی:
1. Brown , R(2000 October). Then new york quality forme work. Higher Education, 22(2)249-261.
2. Flock, Andrew, social effects of new technology in education, of Tasmanian, Australia.
3. Voinovich, 1. (2001) That chame leon "quality": The multiple and contradictory discourses of "quality" policy in Australian higher education. Discoarsistudies in the cultural politics of Education.
4. Saylor, J.G. and Alexander , M, W. Planning curriculum for scrods, Holt, Rinehart and Winston, Inc. New York 2003.
